هماهنگی بی‌نظیر فرم و محتوا در «فوتبال علیه دشمن»
گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس - رسول حسنی؛ در سومین روز از برگزاری جشنواره مردمی فیلم عمار مستند «فوتبال علیه دشمن» ساخته «محمدحسین یادگاری» اکران شد. این مستند نگاهی به تاریخ فوتبال و بخصوص دو تیم «تاج» و «پرسپولیس» دارد.
روایت تاریخی یک پدیده به تنهایی جذابیت روایی و بصری ندارد و به طبع آن نمی‌تواند واجد معانی و تفاسیری باشد تا از قبل آن مستند را تاویل کنیم.یادگاری در فیلم «فوتبال علیه دشمن» از تاریخ عبور کرده و از نقطه سقوط فاصله گرفته است. او در این مستند فوتبال را به عنوان یک پدیده سیاسی و مردمی مورد بررسی قرار داده است.
فیلم با این زاویه دید دارای کاراکتری منحصر به فردی شده که می‌شود آن را چندین بار دید و به دریافت‌های تازه‌ای رسید. هر چند لحن فیلم در پاره‌ای مواقع جانبدارانه است اما کاملا استقلال معنایی دارد. هر کس با هر زاویه و نگاهی که به فوتبال دارد قطعا بعد از دیدن فیلم تغییری در نگاهش حاصل خواهد شد یا حداقل در نگاهی که تا کنون به فوتبال داشته تامل تازه‌ای خواهد داشت.از همان روزهای شکل گیری فوتبال و تولد دو تیم تاج و پرسپولیس نوعی جنگ سیاسی پنهانی در داخل کشور شکل می‌گیرد. چنان که فیلم اشاره دارد، تیم تاج منحصر به سلطنت طلبان و وابستگان آنها و تیم پرسپولیس متعلق به مردم و مخالفان پنهان رژیم پهلوی می‌شود. در یک بازی معروف تیم تاج ۶ گل از پرسپولیس می‌خورد و با دخالت دربار که از این شکست عصبی است همه تصاویر مربوط به آن را از بین می‌برد. از همین روزها فوتبال ایران تبدیل به یک ابزار سیاسی قوی و زبان توده مردم می‌شود.
رژیم پهلوی بنا به سیاست‌های خود با اسرائیل غاصب روابط سیاسی دارد اما مردم این رابطه را به دلیل اعتقادات مذهبی قبول ندارد. در همین گیر و دار اختلاف‌ها تیم ایران و رژیم صهیونیستی مقابل هم قرار می‌گیرد. مردم ایران که نتوانسته علیه اسرائیل وارد جنگ شود به فوتبال دل می‌بندد تا این رژیم غاصب را در جبهه سبز زمین فوتبال مغلوب کند. از آنجایی که فوتبال ریشه‌ای مردمی با طعم سیاسی دارد این بازی را به مثابه جنگی تلقی می‌کند که باید ایران پیروز این میدان باشد.
در این بازی ایران برنده می‌شود و با شکست اسرائیل مردم احساس می‌کنند که توانسته‌اند به سهم خود انتقام بگیرند.این روند ادامه پیدا می‌کند و در بازی‌های بعدی به اشکال مختلف مردم خود و اعتقادات‌شان را در فوتبال می‌بینند. بخصوص وقتی که عده‌ای قصد دارند تا فوتبال را از بین ببرند امام خمینی (ره) بنا به همان خوی و مسلک بلند نظرانه‌ای که دارد بازیکنان فوتبال را به حضور می‌پذیرد و به آنها می‌فرماید حضور شما در صحنه ورزش و کسب افتخار مثل جنگیدن در جبهه‌های جنگ است.در «فوتبال علیه دشمن» به ر‌وشنی بیان می‌شود که فوتبال قبل از هر چیز یک پدیده سیاسی است و همیشه تریبون غرایض سیاسی مردم است. بازی دوستانه ایران و عراق در کویت و در کوران جنگ تحمیلی، بازی ایران و آمریکا در فرانسه نه یک بازی بین‌المللی بلکه صحنه بروز مناقشات سیاسی است.
حضور ایران در یک موقعیت حساس در منطقه غرب آسیا و درگیری‌ها بر سر اختلاف نظرهای عمیق سیاسی نه فقط فوتبال و هنر ایران بلکه همه ارکان و اجزای آن را سیاسی کرده است. در این میان پدیده فوتبال به دلیل ارتباط همه طبقات مردم با آن بیشتر از هر چیز دیگری صحنه بروز سیاست می‌شود. یادگاری به درستی زبان بیان فیلم و نمادهای اثرش را شناخته و بدون زیاده‌گویی و پراکنده‌گویی چیزی را که باید بگوید را می‌گوید. فیلم نه فقط در بیان و محتوا که در زبان و فرم نیز موفق است. این توفیق نیز به خوبی در تدوین فیلم دیده می‌شود. این فیلم بدون تد‌وینی منسجم و فکر شده نمی‌توانست توفیقی حاصل کند.
تدوین در «فوتبال علیه دشمن» حسن بزرگی است که همین حسن می‌توانست به مهمترین ضعف آن تبدیل شود. وقتی یادگاری توانسته از تدوین حداکثر استفاده را به نفع فیلم ببرد در صد بالایی از موفقیت را کسب کرده است. فیلم نه فقط در تدوین که در گفتار متن چه از نظر نگارش و چه از نظر صدای گوینده موفق است. یکی از نقاط منفی فیلم نبود مصاحبه و تصاویر با کیفیت آرشیوی است. این فیلم به جز تصاویر آرشیوی چیز دیگری ندارد بر همین اساس می‌بایست از آرشیو هایی استفاده می‌شد که به لحاظ رنگ و نور از یک استاندارد نسبی برخوردار باشد تا مخاطب در مواجه با فیلم دچار خستگی نشود. «فوتبال علیه دشمن» نه فقط یکی از بهترین آثار هشتمین جشنواره فیلم مردمی عمار است که یکی از بهترین آثار همه دوره‌های این جشنواره است.
انتهای پیام/ ۱۶۱
