حسن باقری برای شناسایی به‌راحتی در عمق مواضع دشمن نفوذ می‌کرد

سردار سرتیپ پاسدار"فتحالله جعفری" متولد ۱۳۳۷اصفهان و دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت از دانشگاه جنگ است. از نخستین روزهای آغاز جنگ و حماسه هشت سال ایثار و مقاومت، پای در میادین نبرد غرب و جنوب گذاشت و لحظههای جنگ را با تمام وجود درک و لمس کرد. جعفری در عرصهها و رستههای گوناگون نظامی و فرهنگی انرژی و توان و مدیریت خود را آزمود و در بسیاری از عرصهها سربلند و روسفید بیرون آمد.

سردار فتحالله جعفری از جمله اولین فرماندهان گردان مکانیزه سپاه بود که بعدها به تیپ و لشکر زرهی تبدیل شد و خود، مسئولیت آنها را در قرارگاههای کربلا و سپس خاتمالانبیا تا پایان جنگ برعهده داشت. یکی از خصوصیات بارز سردار فتحالله جعفری نگارش لحظات وقایع و اتفاقات روزمره در قالب یادداشتهای روزانه در دفتر خاطراتش است و در این فرآیند از هیچ نکتهای فروگذار نمیکند.

یکی دیگر از خصوصیات بنیانگذار یگان زرهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همراهی و همرزمی با سردار غلامحسین افشردی معروف به "حسن باقری" فرمانده جوان و نابغه جنگ است. جعفری، باقری را به شدت دوست دارد و عاشق اوست. آنچه در طول ماههای همراهی، همکلامی و همرزمی با حسن باقری از وی رؤیت کرده با آنچه ما شنیدهایم یا در ذهن داریم متفاوت است. ما بعضاً تصور میکنیم برخی از چهرههای جنگ حالا به مدد رسانهها معروف و شناخته شدهاند اما چهره و نابغهای مثل حسن باقری به یمن توان، پتانسیل و ظرفیت عظیم وجودی خویش در همان سالها زبانزد عام وخاص رزمندگان بوده و هست. تیزهوشی، اطلاعات سرشار، شناخت تاکتیکهای جنگ، نبوغ طراحی و اطلاعات و عملیات، تسلط بر زبان عربی، رأفت و مهربانی و خصوصیات دیگر از او شخصیتی ممتاز و بیبدیل ساخته است.

در ذیل گفتوگوی خبرگزاری دفاع مقدس با سردار فتحالله جعفری - مسئول مؤسسه تبیین سیره شهید حسن باقری در رابطه با سیره  سردار شهید حسن باقری را میخوانیم:

حسن باقری روزهای اول جنگ یعنی از مهر ۱۳۵۹به عنوان خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی و یکی از مسئولان اطلاعات ستاد مرکزی سپاه با هدف فعالیتهای اطلاعاتی وارد خوزستان شد. او اهل قلم بود و با استفاده از دید جستوجوگر یک خبرنگار و با هدف مأموریت اطلاعاتی و فرماندهی، اطلاعات و عملیات جنگ را بنیانگذاری کرد و در عین حال به ثبت و نگارش وقایع جنگ پرداخت.

بنابراین او اطلاعات و خاطرات خود را از روز اول مهر  ۵۹ تا ۸ بهمن ماه ۱۳۶۱ یعنی یک روز پیش از شهادتش نوشته است. دفترهای یادداشت روزانهاش به صورت محرمانه توسط خودش نگهداری میشد. اما گزارش وقایع و طرحهای عملیات و برآورد اطلاعات در قرارگاههای کربلا و خاتمالانبیاء نگهداری میشدند که همه اینها توسط مؤسسه در حال بازخوانی، تدوین و چاپ است. اولین باری که سردار فتحالله جعفری، حسن باقری را دید در حسینیه و هنگام سخنرانی بود. حرفهایی که خیلی از جوانان آماده جنگ را مجذوب کرد.

فتحالله جعفری پس از حضور در مناطق عملیاتی جنوب به منظور ارائه توضیح در خصوص کار با نفربر به گلف دعوت میشود؛ وی در مورد این حضور و برخورد با حسن باقری به خبرنگار دفاع مقدس گفت: اولین بار بود که به اتاق جنگ میرفتم. برایم هم مهم بود. نشستیم و برادر حسن شروع به صحبت کرد تا مرا نسبت به موضوع توجیه کند. برایش احترام قائل بودم. جذابیت و قاطعیت و تن صدایش که گیرا بود، توجهم را جلب کرد. متوجه شدم که از کارآیی نفربر خوب میداند. درباره کارآیی تجهیزات ارتش بعث هم خوب میدانست. روی مناطق عملیاتی خوب و دقیق کار کرده بود.

مثل کف دستش مناطق عملیاتی را میشناخت

فکر کردم وقت او را گرفتهام. عجله کردم زودتر بروم. از طرفی دلم راضی نمیشد بروم. آنچنان مجذوب حرفهایش بودم که نمیخواستم نفسم مزاحم شنیدنم شود. او درباره رمل، باتلاق، آموزش پرسنل، روند جنگ، قدرت و توانایی دشمن و معنویت در جنگ صحبت کرد. آنچه توانستم بگویم، با توجه به اطلاعاتی که از نفربرها داشتم، این بود که باید آزمایش کنیم و قبل از عملیات تمرین داشته باشیم؛ هدف هم معلوم باشد. او سازمان رزم زرهی را مطرح کرد. آنچه توان داشتیم، برای راهاندازی یک گردان بود. سریع برگشتم به بحث درباره منطقه عملیات. او منطقه رملی و باتلاق را مطرح کرد. متوجه شدم شاید چند بار در عمق مواضع دشمن به شناسایی رفته است. اطلاعات او درباره منطقه عملیاتی آینده وسیع و جامع بود.

هیچکس نمیدانست نامش غلامحسین است

مؤسس و بنیانگذار یگان زرهی سپاه در خصوص تغییر نام و عدم اطلاع دوستان حسن تا شهادت، اینطور میگوید: پس از شهادت ایشان متوجه شدیم نام اصلی او غلامحسین افشردی است. اصلاً ایشان با نام حسن باقری وارد جنگ شده بودند. حتی آقا محسن و آقا رشید هم تا شهادت ایشان نمیدانستند نام اصلی او حسن باقری نیست.

دور صدام را باید خالی کرد

رئیس موسسه آثار شهید باقری در پاسخ به این سوال که چرا ایشان این جمله را بیان میکردند که "هدف باید صدام، آمریکا و ارتجاع عرب باشد نه مردم عراق"، اظهار داشت: در طراحیها و شناساییها واقعاً به این هدف اعتقاد داشتند. روزی برای خودم پیش آمد که برای شناسایی یکی از مناطق دشمن همراه ایشان بودم. در جریان این بازدید حسن آقا به من گفتند اینجا عقبه دشمن است که بسته شده و همه اسیر میشوند. به واقع شهید حسن باقری همیشه طرحهایی داشت که دشمن را دور بزند و حتی با بیسیم مرتب به فرماندهان سفارش میکرد که اسیرها را اذیت نکنید.

بولتنهای حسن، صفحاتی از تاریخ جنگ بود

فتحالله جعفری درباره نقش حسن باقری در تهیه بولتنهای خبری در مناطق عملیاتی و نقش این بولتنها در هدایت و راهبری فرماندهان و روشنگری اذهان مینویسد: برای اطلاع دقیق از منطقه و وضع دشمن، بولتنهای خبری که نتیجه زحمات و تلاش برادر حسن بود و از گلف میآمد، میخواندم. بولتنها دقیق بودند و مناطق به خوبی معرفی میشدند. برادر حسن هر ۲۴ ساعت یکبار آخرین وضعیت دشمن را کنترل میکرد. برادران حمید معینیان، نامدار محمدی، صابونی، مسعود پیشبهار و محمد باقری روی گزارشهای مختلف، کالک و نقشههای عملیاتی کار میکردند. گزارشهای نوبهای کنترل و توسط برادر حسن تدوین میشد و در قالب بولتن در اختیار فرماندهان قرار میگرفت. بر همین اساس این گزارشها دقیق و مطمئن بودند.

به این ترتیب، یک فرمانده میتوانست از اوضاع و احوال جبهههای همجوار و دیگر نقاط اطلاع پیدا کند. وقتی میتوانیم این موضوع مهم را درک کنیم که شرایط ابتدای جنگ را مد نظر قرار دهیم. جبهههای پراکنده، فرماندهانی که هر کدام از یک منطقه به مقابله با دشمن شتافته بودند، ناآشنایی با نقاط مرزی، تحرک هر روزه دشمن که موجب جابهجا شدن جبههها میشد و... در آن روزها، انتشار بولتنها مهم و حیاتی بود که بعدها صفحاتی از تاریخ مکتوب جنگ را رقم زد.

به سراغ کسی میرفت که غریبتر از همه باشد

مسئول اسبق سازمان حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس سپاه پیرامون اینکه حسن باقری چطور شد که آنقدر رشد کرد و به اوضاع بحرانی مسلط شد که به راحتی رو در روی بنی صدر میایستاد، تصریح کرد: ما چطور شکل گرفتن این ویژگیها را ندیدیم، ما نتیجه کارهایش را میدیدیم. ما شاهد رفتارش بودیم که برایش فرقی نمیکرد که فردی که پیش او آمده، بنیصدر، فرمانده کل سپاه، شهید رجایی و یا یک بسیجی معمولیاست، به همه اینها احترام میگذاشت؛ رفتارش در برابر آنها فرقی نمیکرد. تبعیضی بین کسی قائل نمیشد. بسیجیها همانقدر برایش مهم بودند که فرمانده سپاه. گاهی سراغ کسی میرفت که از همه غریبتر بود. این رفتار جزو شخصیت خانوادگی و منحصربهفرد خودش بود. کسی نمیتواند به اجبار و مصنوعی از این کارها بکند. انجام همین رفتار برای خود ما خیلی سخت بود. به همین دلیل با هر کسی درباره آن دوران صحبت میکنیم، میگوید حسن باقری از همه به من نزدیکتر بود. با همه طوری رفتار میکرد که طرف احساس صمیمیت میکرد.

برایم عجیب بود حسن باقری همه خصلتها را دارد

وی با بیان اینکه هرچه در کتاب "محمد، خاتم پیامبران" خواندم با دیدن حسن باقری برایم مشهود شد، افزود: نکته دیگر این است که مطالعات عمیق، دقیق، قوی و غنی در مکتب اسلام داشت. زمانی در جوانی کتاب "محمد، خاتم پیامبران" را خواندم و ۱۵ صفت بارز پیامبر اسلام (ص) را از آن استخراج کردم که بتوانم این خصلتها را در خودم اجرا کنم. خیلی تلاش کردم نشد. چنین کاری واقعا دشوار بود. مدتی در بیت امام خدمت کردم، بعضی از این رفتار پیامبر را در امام خمینی هم دیدم. در کردستان هم یکی دو مدل از این رفتار را در شهید محمد بروجردی دیدم. وقتی به منطقه جنوب آمدم و با حسن باقری آشنا شدم فهمیدم خیلی از این خصلتها را دارد. و این برایم عجیب بود.

در موسسه زوایای پنهان حسن باقری را برای جامعه نمایان میکنیم

سردار فتح الله جعفری در پایان پیرامون اقدامات موسسه انتشارات شهید باقری خاطرنشان کرد: در این مرکز آثار باقیمانده از ایشان را تدوین و برای انتشار آماده میکنیم. این آثار بهترین سند معرفی چنین شخصیتی است. جامعه نیازمند معرفی یک الگوی جوان، مسلمان و انقلابی است که در دورانی ظهور کرده و عمر کوتاهی هم داشته است. تمام ۴۰-۵۰ نفری که اینجا با ما کار میکنند، بهوسیله همین دستنوشتهها و آثار، مجذوب شخصیت حسن باقری شدهاند، هیچکس حتی من که او را از نزدیک میشناختم، برایشان حرفی نزد. میدانید کسانی که به خدمت سربازی میروند از دوران آموزشی روزشماری میکنند که زودتر دوران خدمتشان تمام شود، اما در مجموعه ما حتی سربازهایی که اینجا هستند، مثل یک سرباز وظیفه کار نمیکنند، بلکه اینها هم جذب شخصیت شهید باقری میشوند.

گفتوگو از مجتبی برزگر