کدام کرکس‌ها در چنگال عقاب گرفتار شدند؟/ بررسی ابعاد استراتژیک جنگنده اف 14

به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع پرس، چند روز پیش در ایام گرامی‌دشت هفته دفاع مقدس خبری مبنی بر بازآماد و الحاق یک جنگنده «اف 14» به ناوگان نیروی هوایی ارتش در رسانه‌ها منتشر شد.

در این خبر آمده بود: «متخصصان و کارکنان فنی گردان اورهال پایگاه هوایی شهید بابایی اصفهان با صرف بیش از 42 هزار نفر ساعت کار و تلاش مستمر توانستند یک فروند جنگنده F14 را پس از سال‌ها زمین‌گیری بازآماد (اورهال) کرده و پس از انجام پروازهای آموزشی، به ناوگان عملیاتی نیروی هوایی ارتش ملحق کنند».

خبر بازآماد این جنگنده که از دوران دفاع مقدس تاکنون یکی از مهمترین جنگنده رهگیرهای موثر و تامین کننده بخشی از استراتژی هوایی ارتش ایران در حوزه دفاع هوایی و پشتیبانی بوده، ما را بر آن داشت تا به بررسی ابعاد فنی و هویتی این هواپیمای نظامی در ایران بپردازیم.

جنگنده‌های اف 14 هواپیماهایی رهگیر بزرگ، سریع و قدرتمند هستند که برای شکار میگ‌های بزرگ و کوچک توسط شرکت «گرومن» طراحی شدند. این جنگده رهگیر به واسطه بال‌های اتوماتیک و انعطاف پذیری که دارد، می‌تواند بین 14 تا 68 درجه تغییر حالت داده و حرکت کند که این قابلیت باعث افزایش قدرت تدافعی، انعطاف پذیری و افزایش مانور در نبردهای هوایی می‌شود.

اف 14 قادر است 6 موشک فنیکس هوا به هوا برد بلند ساخت کارخانه هیوز را با کمک رادار AWG9 جهت شناسایی و انهدام انواع بمب افکن‌های نسل سوم و چهارم مورد استفاده قرار دهد و با توجه به قابلیت‌های پروازی می‌تواند در نبرد هوایی برای دسته‌های پروازی عاملی تهدیدزا محسوب شود. همانطوری که در دوران دفاع مقدس بارها مشاهده شد که یک فروند تامکت مسلح به موشک فنیکس چگونه چندین فروند میگ و سوخو را فراری داده بود.

 

رادار AWG9 **قابلیت رهگیری 24 هدف را به طور همزمان دارد

موشک فونیکس و رادار AWG9 کارایی فوق‌العاده‌ای داشتند. این رادار نه تنها قابلیت شناسایی اهداف هوایی را در فواصل بسیار دور داشت بلکه می‌توانست 24 هدف را در یک زمان رهگیری نموده و 6 موشک فنیکس را علیه آن‌ها پرتاب نماید، علاوه بر این رادار اف 14 قابلیت شناسایی موشک‌هایی با ارتفاع پایین را نیز داشت.

همه این توانمندی‌ها درون یک مجموعه هوایی گردآوری شده بود تا اولین جنگنده فوق پیشرفته جهان ساخته شود، یک هواپیمای رهگیر که قابلیت مقابله با بیشترین تهدیدات را دارد. همچنین این جنگنده پر هزینه ترین و پیچیده‌ترین جنگنده‌ای بود که تا آن زمان ساخته می‌شد.

** چرا اف 14 انتخاب شد؟

چندین فاکتور وجود داشت که در انتخاب اف 14 موثر بود، مرزهای شمالی ایران با شوروی سابق و مرزهای غربی و جنوب غربی با عراق توسط کوه‌های بلندی احاطه شده بود. فرماندهی پدافند هوایی ما در حال ساخت راداری بود که بتواند ارتفاع بسیار بلند را پوشش دهد، اما این پوشش تنها به وسیله رادارهایی که در زمین مستقر بودند، ممکن نبود.

متخصصان ایرانی جهت پوشش راداری مناسب به ویژه در نقاط کور به این نتیجه رسیدند که یک رادار پرنده می‌تواند کلیه مشکلات را در این زمینه برطرف نماید. همچنین این رادار پرنده باید قابلیت دفاع از خود را نیز داشته باشد. برخلاف تردیدهایی که در مورد اف 14 وجود داشت در طول جنگ با عراق ثابت شد که اف 14 همان چیزی بود که نیروی هوایی ایران به آن نیاز داشت.

 

** گرانترین فروش نظامی به یک کشور خارجی در تاریخ آمریکا

قرارداد پروژه 300 میلیون دلاری که در ابتدا با 30 فروند اف 14 آغاز گردیده بود در هفتم ژانویه 1974 به امضا رسید، این قرارداد شامل حجم عظیمی از قطعات یدکی، موتورهای جایگزین و یک مجموعه کامل از جنگ افزارهای این جنگنده بود که شامل موشک‌های فونیکس بود. چند ماه بعد در ژوئن 1974 نیروی هوایی ایران 50 فروند اف 14 و 290 موشک فونیکس را سفارش داد.

این پروژه در نهایت به اندازه 2 میلیارد دلار هزینه دربرگرفت، و در آن زمان به عنوان پر هزینه ترین فروش، نظامی به یک کشور خارجی در تاریخ آمریکا شناخته شد.

** بقای شرکت گرومن با امضای قراداد خرید تامکت‌ها از سوی ایران

شرکت گرومن رو به ورشکستگی بود تا اینکه مقامات ایرانی به بانک ملی ایران دستور دادند تا به اندازه تکمیل سفارش نیروی هوایی ایران به کمپانی گرومن وام بدهد. سفارش ایران نه تنها باعث نجات کل پروژه اف 14 شد، بلکه باعث ادامه بقای این شرکت نیز شد، با اینکه آن روزها روزنامه‌ها خبرهای بدی را راجع به هزینه‌های بال و نقص در سیستم هواپیمای اف 14 منتشر می‌کردند اما نیروی هوایی همچنان اعتقاد داشت که این هواپیما قابلیت‌های لازم را برای دفاع هوایی دارد.

** عدم آموزش تعمیر موتور تامکت به متخصصان ایرانی

آمریکایی‌ها هیچگاه نحوه تعمیرات اساسی موتورهای اف 14 را به متخصصان ایرانی آموزش ندادند، به طوری که متخصصان ایرانی بدون اجازه آنها نمی‌توانستند کاری انجام دهند. از این رو تمامی قطعات معیوب باید جمع آوری شده و برای تعمیر و نگهداری به آمریکا ارسال می‌شد که این خود هزینه‌های بسیار زیادی را بر نیروی هوایی ایران تحمیل می‌کرد. به همین دلیل پس از پیروزی انقلاب اسلامی و خروج آمریکایی‌ها از ایران تعدادی از اف 14 برای مدت طولانی زمین گیر شدند.

برای رفع مشکلات تعمیر و نگهداری تامکت‌ها یک کامپیوتر پیچیده و گرانقیمت که برنامه‌های پشتیبانی اف 14 را انجام می داد بکار گرفته شد، وظیفه این کامپیوتر تسهیل در سازماندهی، تهیه و نگهداری قطعات یدکی و جنگ افزارهایی بود که از کمپانی‌های مختلف آمریکا وارد ایران می‌شد. در واقع دغدغه اصلی آمریکا حفظ اسرار سیستم‌های پیچیده تامکت به هر قیمت ممکن بود، صرف نظر از اینکه این کار چه هزینه گزافی را به نیروی هوایی ایران وارد می‌سازد.

** بررسی ماموریت‌های اف 14 در دوران دفاع مقدس

بیش از 90 درصد ماموریت‌های این جنگنده در دوران دفاع مقدس تک فروندی بوده که خلبانان زبردست نیروی هوایی ارتش در این ماموریت‌ها بارها و بارها توانستند دسته‌های پروازی جنگنده‌های بعثی را که در آن تلفیقی از جنگده بمب افکن‌ها و جنگنده رهگیرها حضور داشتند را منهدم یا متواری کنند.

تلفیق تکنولوژی، هنر عملیاتی و هوشمندی خلبانان ایرانی در دوران جنگ تحمیلی سبب شد تا عملکرد منحصر بفردی را از این جنگنده در دوران دفاع مقدس شاهد باشیم، به طوری که رژیم بعثی بارها دست به تغییر استراتژی هوایی زد و با کمک گرفتن از هم پیمانان شرقی و غربی و الحاق جنگنده‌هایی چون میگ 25، میگ 29 و میراژ اف 1 و سوپر اتانداردها هم نتوانست از سد تامکتهای ایرانی عبور کند.

تامکت‌ها نه تنها پروازهای پشتیبانی بمب افکن‌های اف 4 را عهده دار بودند بلکه از سال 62 به بعد در دفاع از جزیره خارک و اسکورت و مراقبت از تانکرهای نفتکش نقش اصلی را ایفا کردند.

 

** ابلاغیه صدام: «از درگیری با تامکت‌ها ممانعت کنید«

عراق هنگامی که با هزار امید و آرزو جنگنده رهگیر میگ 29 را برای مقابله با اف14 های ایرانی وارد ناوگان هوایی کرد، و در نخستین برخوردهای میان این دو جنگنده لاشه‌های میگ 29 را بر روی زمین مشاهده کرد، سیاست فرار و عدم مقابله را در پیش گرفت به طوری که صدام حسین فرمانده کل قوای ارتش بعثی طی ابلاغیه دستور عدم درگیری با تامکت‌ها را در صورت مواجه به خلبانان ارائه کرد.

میگ 21، میگ 25، میگ 23، سوخو 20، میگ 29، سوخو 22، میراژ اف 1، سوپر اتاندارد، بمب افکن توپولوف 22 جنگنده‌هایی بودند که در دوران دفاع مقدس هر کدام طعم شکست را در برابر تامکت‌ها چشیدند و صحفه آسمان ایران محو شدند.

انتهای پیام/ 221