نقض آتش‌بس از یمن تا حلب/ وقتی غرب سکوت می‌کند!

به گزارش گروه بین‌الملل دفاع پرس، آتش‌بس در سوریه به ابتکار مسکو و دمشق در سراسر حلب برقرار شد و وزارت خارجه سوریه اعلام کرد که با هدف امدادرسانی و ایجاد فرصت برای غیرنظامیان اقدام به برقراری آتش‌بس با همکاری روسیه در حلب کرده است.

 

نکته قابل توجه یک طرفه بودن آتش‌بس حلب بود که به‌صورت داوطلبانه توسط طرف روسی و سوری در حلب اجرا شد. در همین ارتباط ستاد مشترک ارتش روسیه اعلام کرد که از روز پنج‌شنبه به دلائل انسانی در حلب آتش‌بس برقرار خواهد بود و طی این روز به مخالفان سوری اجازه خواهد داد که از 2 گذرگاه از این شهر خارج شوند. عمر این آتش‌بس اما بسیار کوتاه بود و در آغاز روز سوم دیده‌بان حقوق بشر سوریه خبر از پایان آتش‌بس حلب و آغاز درگیری‎های شدید بین نیروهای ارتش سوریه و گروه‎های تروریستی در این شهر داد.

در جنوب غربی خاورمیانه نیز یک روز پیش از برقراری آتش‌بس در سوریه، یک آتش‌بس سه روزه با میانجیگری سازمان ملل در یمن به دست آمد؛ اما زمان این آتش‌بس نیز مانند سوریه بسیار کوتاه و گذرا بود.  با وجود این‌که پارلمان یمن در صنعا که اکثریت آن در دست نمایندگان نزدیک به انصارالله و کمیته‌های مردمی است، روز چهارشنبه، همزمان با آغاز آتش‌بس سازمان ملل، خواستار «پایبندی کامل» به این آتش‌بس شد؛ اما از همان ساعات ابتدایی، نقض آتش‌بس از جانب جنگنده‌های ائتلاف عربستان گزارش شد.

 

شبکه تلویزیونی العالم به نقل از خبرنگار خود اعلام کرد: دقایقی پس از آغاز آتش‌بس هفتاد و دو ساعت در یمن جنگنده‌های متجاوز عربستان با حمله به منزلی در شهر مخاء در استان تعز، آتش‌بس موقت را نقض کردند.

 

شبکه تلویزیونی المیادین نیز به نقل از خبرنگار خود اعلام کرد که جنگنده‌های ائتلاف زیر نظر عربستان مقر فرماندهی نیروی دریایی و فرودگاه نیروی هوایی در حدیده در غرب یمن را هدف قرار دادند.

 

المیادین همچنین افزود: جنگنده‌های ائتلاف زیر نظر عربستان پادگان الحفا در شرق صنعا را هدف قرار دادند. البته که با نقض آتش‌بس توسط عربستان، نیروهای یمنی نیز واکنش نشان دادند و ارتش و کمیته‌های مردمی یمن یک خودروی نظامی عربستان را در شهر مرزی «جیزان» به آتش کشیدند. عربستان سپس اعلام کرد، حمله به این خودرو نظامی به معنای نقض آتش‌بس است و همچنان حملات خود را ادامه داد. این ششمین آتش‌بسی بود که در جنگ یمن دنبال می‌شد؛ اما بی‌نتیجه به پایان می‌رسید.

آتش‌بس در سوریه و در یمن، نخستین بار نبود که اجرا می‌شد؛ اما نکته قابل توجه در هر دو آتش‌بس نقض کنندگان آتش‌بس و واکنش طرف‌های غربی به این وضعیت بود.

در سوریه نقض آتش‌بس برای نخستین بار توسط طرف سومی انجام گرفت که اصولا به‌صورت خودسر اقدام به مداخله در سوریه کرده بود و علاوه بر نقض آتش‌بس در واقع حریم هوایی را نیز مورد تعرض قرار داد. نخستین نقض فاحش آتش‌بس در سوریه با حملات جنگنده‌های ترکیه به شمال حلب و مواضع کردها صورت گرفت، اگرچه هم دمشق و هم مسکو اعلام کردند که با وجود تجاوز ترکیه آتش‌بس ادامه خواهد داشت. از طرف دیگر نخستین درگیری‌ها پس از آتش‌بس نیز در حلب با راکت پراکنی گروه‌های شوروشی و تروریستی از سر گرفته شد و خبرگزاری فرانسه به نقل از ناظران حقوق بشر سوری اعلام کرده که اندکی پس از پایان آتش‌بس سه‌روزه در حلب که روسیه به‌طور یک‌جانبه اعلام کرده بود، روز شنبه 22 اکتبر/اول آبان بار دیگر درگیری شدید میان شورشیان با ارتش سوریه آغاز شد. به گفته خبرگزاری فرانسه، این درگیری‌ها در آخرین ساعات شنبه با حمله راکتی از سوی شورشیان و نیز تیراندازی به سمت نیروهای دولتی سوریه از جانب گروه‌های تروریستی مسلح آغاز شد و پس از آن بار دیگر خشونت‌ها در حلب کلید خورد.

در یمن نیز با وجود تاکید پارلمان؛ انصارالله یمن و گروه‌های مردمی به رعایت آتش‌بس‌، اما کمتر از دو ساعت جنگنده‌های ائتلاف سعودی بمباران مواضع شرق صنعا را آغاز کردند. حتی با وجود تاکید و اصرار سازمان ملل، عربستان سعودی و گروه‌های شبه نظامی وابسته در یمن، پیشنهاد تداوم آتش‌بس را نپذیرفتند. عبدالملک المخلافی، وزیر خارجه دولت مستعفی منصور هادی و از چهره‌های یمنی نزدیک به ریاض به خبرگزاری فرانس پرس گفت که تمدید آتش‌بس برای سه روز دیگر، آنگونه که سازمان ملل متحد تقاضا کرده است، «بیهوده» است.

نکته قابل توجه اهداف این آتش‌بس‌ها بود که عملا با کارشکنی طرف مقابل نتوانست به نتیجه برسد. دمشق و مسکو هدف از اعلام آتش‌بس را ایجاد فرصت و زمان کافی برای خروج غیرنظامیان عنوان کردند و وزارت داخله سوریه در عمل با تهیه وسایل حمل و نقل شرایط را برای تخلیه غیرنظامیان و دوری از گروه‌های تروریستی فراهم کرد که این کار با مخالفت علنی گروه‌های مسلح تروریستی در حلب روبرو شد. با گذشت سه روز از آتش‌بس در حلب، فقط عده محدودی از غیر نظامیان موفق شدند از حلب خارج شوند و افراد مسلح از خروج دیگر غیر نظامیان از این شهر جلوگیری و سعی کردند تا از آنها به عنوان سپر انسانی استفاده کنند.

 

حتی تیم اعزامی سازمان ملل که برای خارج کردن 200 مجروح از محلات شرقی حلب وارد شده بود، در توافق با میانجیگران افراد مسلح ناکام و مأموریتش ناتمام ماند چرا که فرماندهان گروه‌های مسلح قاطعانه هر راه حلی را که برای خروج پیشنهاد شد، ‌رد کردند. چند هفته پیش از این نیز، وقتی پس از توافق جان کری و سرگئی لاوروف قرار بر برقراری آتش‌بس در حلب شد، آتش‌بس شکننده‌ای در این شهر حاکم شد؛ اما نه آمریکا به وعده خود مبنی بر تفکیک گروه‌های تروریستی از گروه‌های به زعم واشنگتن میانه‌رو اقدام کرد و نه گروه‌های مسلح به توافق آتش‌بس پایبند ماندند. در آن مقطع هم چندین دالان انسانی برای خروج غیر نظامیان و افراد مسلح از حلب در نظر گرفته شده بود که همگی بی‌نتیجه ماند. فشار گروه‌های مسلح بر تداوم حضور نظامیان در کنار مواضع این گروه‌ها استفاده از سپر انسانی غیرنظامیان با هدف جلوگیری از حملات هوایی مسکو است.

 

با این حال نه طرف‌های آمریکایی و نه اروپایی واکنشی به اقدام گروه‌های مسلح برای جلوگیری از خروج غیرنظامیان از حلب نکردند و شاید غرب نیز با هدف کاستن از پیشروی نظامیان سوریه و روسیه چندان بی‌رغبت نبود که همچنان گروه‌های غیرنظامی در حلب به عنوان سپر انسانی باقی بمانند. شرم‌آور از این بی‌توجهی غرب در مقابل محاصره غیرنظامیان در حلب توسط گروه‌های شورشی، اقدام وزیر خارجه آمریکا بود که یک روز پس از تجاوز ترکیه به سوریه و نقض آتش‌بس، با سفر به آنکارا و دیدار با مقامات ترکیه به نوعی نقض آتش‌بس سوریه را توسط آنکارا تائید و حتی با عنوان «دفاع آنکارا از خود» آن را قابل قبول دانست.

 

این رویه خود مبنایی برای بی‌اعتباری و بن‌بست کشاندن آتش‌بس‌های آتی سوریه خواهد بود و در عمل نقض آتش‌بس را توسط همپیمانان غرب، رویه عادی خواهد ساخت. با این حال در شرایطی که نظامیان آمریکایی با حمله به ارتش سوریه در ماه گذشته اقدام به نقض آتش‌بس کتبی و متعهد خود با مسکو کردند، حال نقض این گونه آتش‌بس‌ها از جانب متحدانشان چندان عجیب به نظر نمی‌رسد.

در یمن نیز همین رویه نقض آتش‌بس توسط عربستان، متحد آمریکا دنبال شد و هیچ تلاشی از جانب غرب برای فشار به عربستان برای ادامه آتش‌بس صورت نگرفت. حتی برقراری آتش‌بس اخیر نیز پس از فشار افکار عمومی در نتیجه بمباران یک مراسم سوگواری توسط عربستان و مرگ 140 نفر دنبال شد که در مدت زمان کوتاهی نقض و سپس به پایان رسید. با این شرایط و با وجود سکوت حمایت‌آمیز غرب در قبال اقدامات عربستان در یمن، چشم‌انداز برقراری آتش‌بس دیگری در یمن بسیار مبهم و حتی در کوتاه مدت غیرممکن است.

براین اساس وقتی نقض آتش‌بس‌ها در سوریه و یمن با سکوت رضایت‌آمیز غرب همراه است، آیا می‌توان امیدی به پایان این بحران‌ها با مشارکت غرب داشت؟

 

انتهای پیام/ 411