حضور اقتدارآفرین در مرزهای دریایی کشور

صبح هفتم آذر 59، دشمن با تمام قوا از هوا و دریا در صدد بازپس‌گیری پایانه‌های نفتی «البکر» و «الامیه» برآمد که روز قبل توسط دریادلان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی به تسخیر درآمده بود؛ اما در یک مصاف نابرابر، ناوچه «پیکان» به تنهایی توانست تعداد دیگری از کشتی‌ها و هواپیماهای عراقی را از صحنه عملیات خارج کند.

سرانجام پس از ساعت‌ها نبرد بی‌امان، هنگام ظهر 7 آذر 1359، در حالیکه دلاورمردان این ناوچه، آخرین گلوله‌های خود را به‌سوی دشمن نشانه می‌رفتند، ناوچه پیکان مورد اصابت چند موشک قرار گرفت و با پرسنل شجاع و فداکار خود در زیر آب‌های گرم خلیج‌فارس، جای گرفت. با این حال نتیجه این مصاف و این رشادت‌ها، انهدام بزرگترین پایانه صدور نفت منطقه و از کار انداختن بیش از 50 درصد از توان رزمی نیروی دریایی عراق بود.

این نبرد آنچنان در روحیه دشمن بعثی اثر گذاشت که تا پایان جنگ حرکت چندان مهمی در دریا از آن‌ها مشاهده نشد. به مناسبت رشادت‌ها و دلاورمردی‌های نیروی دریایی ارتش در دفاع از جزایر، بنادر، سواحل و دریاهای کشور و به‌ویژه دفاع از آبادان و خرمشهر و آب‌های خلیج‌فارس در دوران جنگ تحمیلی، با تأیید امام، هفتم آذر، روز نیروی دریایی ارتش نام گرفت تا همه ساله حماسه باشکوه دریادلان نیروی دریایی و یاد شهدای عزیز و گرانقدر دریایی گرامی داشته شود.

مأموریت اصلی نیروی دریایی

نیروی دریایی، وظیفه مهم حفاظت از سواحلی به طول بیش از سه هزار کیلومتر در شمال و جنوب و هم‌چنین دفاع از آب‌های ساحلی و منابع حیاتی کشور را به‌عهده دارد. این نیرو با یگان‌های شناور دریایی، تفنگ‌داران و تکاوران، اسکادران‌های هواناو و هوادریا، واحدهای پروازی با غواصان ماهر، بر خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر تسلط کامل دارد و هر نوع فعالیتی را از سوی دشمن در محدوده قانونی خود خنثی می‌کند. نیروی دریایی، با توجه به حضور دریایی قدرت‌های جهانی در اقیانوس هند و دریای عمان، در طول جنگ تحمیلی و پس از آن، دست به تدابیر امنیتی زده و با نظارت کامل بر حضور کشتی‌های بیگانه، آمادگی خود را برای مقابله با تهدیدهای احتمالی آن‌ها حفظ کرده است. اجرای مانورهای متعدد و به نمایش گذاشتن توان رزمی عملیاتی در منطقه حساس خلیج فارس، در مقاطع حساس دوران دفاع مقدس و پس از آن، نشان‌دهنده حضور قدرت‌مندانه ایران در منطقه و حاکمیت آن بر آب‌های خلیج فارس بوده و هست.

نقش نیروی دریایی در دفاع مقدس

تلاش‌های نیروی دریایی در آب‌های خلیج فارس و مرزهای آبی کشور در عرصه دفاع از کشور اسلامی‌مان ستودنی است. این نیرو، هنوز هم بر عرشه کشتی افتخار و صلابت خود استوار ایستاده است. رویارویی آنان با نیروی دریایی دشمن و آن همه افتخارها و نیز کنترل و بازرسی کشتی‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز و مهم‌تر از همه، نبرد قهرمانانه آنان در برابر آمریکای متجاوز و حضور جدی در آب‌های بین‌المللی، نشانه اقتدار و اعتبار این نیروی بزرگ و سرافراز است و ملت ایران باید به چنین ارتش مؤمن و وفادار افتخار کند. رشادت‌ها و دلاورمردی‌های نیروی دریایی ارتش در دفاع از کیان ایران اسلامی، نام نیروی دریایی ارتش را با افتخار بر زبان‌ها جاری کرده است.

نیروی دریایی و امنیت مرزها

به‌طور کلی، سیاست نیروی دریایی در تأمین امنیت آب‌ها و سواحل مرزی کشور، سیاست دفاعی است. هم‌اکنون، نیروی دریایی با استفاده از برتری‌هایی که در دریا دارد، با همکاری نیروی دریایی سپاه و تمامی ارگان‌های دفاعی کشور، سازمان‌دهی دفاعی منسجمی را تشکیل داده است. سیاست‌های جمهوری اسلامی از ابتدا سیاست دوری از تشنج و تنش‌زدایی بوده است. ازاین‌رو، در دو جنگی که در سال‌های اخیر در خلیج فارس اتفاق افتاده، بر همگان مشخص شد که نیروی دریایی ایران، قصد هیچ‌گونه تجاوز یا توسعه‌طلبی را ندارد و به‌عکس، تمام تلاش‌هایش بر این بوده است که در راه رفع تنش در منطقه یاری رساند. نیروی دریایی در حال حاضر با حضور مقتدرانه خود و با تکیه بر عنصر نوآوری و بهره‌گیری از تجهیزات، توانایی‌ها و صنایع بومی، توانسته است با تکیه بر نیروهای توانمند و متخصص خود، اقدامات مهمی را در زمینه ایجاد امنیت در مرزها و سواحل دریایی کشور به انجام رساند که نتیجه آن، برقراری آرامش در مرزها و سواحل کشورمان است.

عملیات مروارید و نقش نیروی دریایی در دفاع مقدس

در سی ویکم شهریور ماه 1359، عراق با طرح ریزی، آمادگی قبلی و بررسی‌های گوناگون در مورد نیروهای مسلح خود و آشنا بودن به شرایط داخلی آن زمان ایران، حمله همه‌جانبه‌ای را بر ضد جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد. در جبهه دریا، برتری با نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود. در همان روزهای آغازین جنگ، نیروی دریایی برای بالا بردن روحیه رزمندگان در دیگر جبهه‌ها و برای زدن چند ضربه مهلک بر پیکره اقتصادی عراق، عملیات مهم و بزرگ «مروارید» را اجرا کرد. یکی از اهداف اصلی این عملیات، تسخیر دو سکوی مهم نفتی عراق یعنی سکوی البَکر و اَلْاُمیّه و انهدام تأسیسات بسیار مهم این دو سکو بود. پس از این عملیات، عملاً این دو سکوی نفتی که از نظر صادرات نفت عراق بسیار بااهمیت بودند، کاملاً بی‌استفاده ماند و افزون بر این، اهداف عراق در راه استفاده اطلاعاتی و عملیاتی از آن‌ها از بین رفت. در این عملیات، واحدهای شناور، تکاوران، تفنگ‌داران، واحدهای هوادریا و غواصان، در عملیاتی ده ساعته، موفق به تصرف این دو سکو شدند. رزمندگان توانستند با برتری مطلق در برابر نیروی دریایی عراق، بسیاری از شناورها، بالگردها و هواپیماهای عراقی را سرنگون کنند و همین امر سبب شد تا پایان جنگ، عراق در جبهه دریایی کاملاً ضعیف باشد.

نیروی دریایی و رویارویی مستقیم با آمریکا

در روز 29 فروردین 1367، همزمان با روز ارتش، برگ زرین دیگری بر افتخارات نیروی دریایی اضافه شد. در این روز، پرسنل شجاع ناوشکن‌های سهند و سبلان و ناوچه جوشن، در مصافی نابرابر، در برابر نیروهای متجاوز آمریکایی ایستادند. رشادت‌ها و جان‌فشانی‌های دلیرمردان ناوشکن سهند، چنان موجب شگفتی دشمن شد که لب به تعریف و تمجید از این دلاورمردی‌ها گشودند. خدمه فداکار سهند در حالی که این ناوشکن مورد اصابت چندین فروند موشک آمریکایی قرار گرفته بود و بخش‌های زیادی از آن در شعله‌های آتش می‌سوخت، آن‌را ترک نکردند و تا آخرین لحظات با شلیک آخرین گلوله‌های خود، خشم و انزجار خویش را نثار دشمن کردند. ایثار و جان‌فشانی‌های پرسنل قهرمان و جان بر کف نیروی دریایی میهن اسلامی ایران در برقراری ثبات و امنیت در آب‌های نیلگون خلیج فارس و دریای عمان و مقابله با نیروهای متجاوز آمریکا، به‌یاد ماندنی است.

نیروی دریایی و مقابله با تهدیدهای خارجی

هم‌اکنون نیروی دریایی، امنیت کشتیرانی در دریای خزر، خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان را برقرار کرده و از همه تهدیدها و فرصت‌ها آگاه است. در حال حاضر، نیروی دریایی به همت و تلاش متخصصان جوان توانسته است بسیاری از تجهیزات نظامی را بومی کند و به خودکفایی برسد. برای نمونه، ساخت انواع سامانه‌های الکترونیکی و ناوها و ناوشکن‌های نیروی دریایی و نیز انواع سامانه‌ها برای زیردریایی و زیرسطحی برخی از این دستاوردهاست. از سوی دیگر، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران همواره با انجام تمرینات و مانورهای دریایی در خلیج فارس و دریای عمان، آمادگی خود را برای هرگونه حمله و تجاوز خارجی حفظ کرده است و هرگونه تهدید را با واکنش جدی پاسخ می‌دهد.

نیروی دریایی و حرکت به‌سوی خودکفایی و پیشرفت

در مراکز فعالِ جهادخودکفایی نیروی دریایی، تاکنون پروژه‌های گوناگونی به نتیجه رسیده است. متخصصان متعهد این نیرو در دوران دفاع مقدس، در زمینه خودکفایی صنعتی و تعمیر و بازسازی ناوچه‌ها و ناوها، دستاوردهای بزرگی داشته‌اند؛ ازجمله، تعمیر و راه‌اندازی ناوشکن سبلان که در سال 1369، به دست فرماندهی کل قوا به آب انداخته شد. این نیرو در زمینه آموزشی، با پذیرش دانشجو و دانش‌آموز در رشته‌های گوناگون در مراکز آموزشی شمال کشور، یعنی انزلی، رشت و نوشهر، به تربیت نیروی انسانی می‌پردازد. این رشته‌ها عبارتند از: علوم و فنون توپخانه دریایی، ملوانی، مین جمع کنی دریایی، راه و عملیات، جنگ‌های الکترونیکی، مراقبت‌های پروازی، آموزش کار با زیردریاییها، غواصی، جوشکاری زیر دریا، مدیریت و کمیسر عالی دریایی، آموزش هوا دریا، تعمیر موتورهای هوایی، فنون اشتغال با بالگرد و هواناو. گفتنی است تمامی قطعات مورد نیاز شناورهای سطحی و زیرسطحی، به‌جز قطعاتی که صرفه اقتصادی ندارند، در داخل کشور طراحی و تولید می‌شود و در صورت بروز مشکل، با همکاری دیگر مراکز علمی و صنعتی، به‌ویژه دانشگاه‌ها، امکان تولید تمامی این قطعات در داخل کشور وجود دارد.

 سفارشات و اوامر مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا در خصوص نیروی مقدس دریایی

1) شما رزمندگان ارتش جمهوری اسلامی ایران در این امر (پاسداری از دریا و حقوق دریایی ملت ایران) مسؤولیت عمده را به‌عهده دارید؛ بنابراین باید روز به روز قویتر و کارآمدتر شوید.

2) تکیه بیشتر باید بر خود، بر ابتکار خود، بر ثروت خود، بر قدرت دستان پرهنر خود و مغزهای فعال و پر ابتکار خود باشد. در همه بخشها این‌را یک دستور کلی به‌حساب بیاورید و بر اساس آن برنامه‌ریزی کنید.

3) مسأله‌ی سازندگی و نگهداری و بازسازی ابزارها و شناورها، یکی از آن نکات بسیار مهم است. من لازم می‌دانم که از مسؤولان کارخانجات نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به‌خصوص از آن دستها و دلهای گرم و با ایمانی که نسبت به بازسازی ناوشکن سبلان، تلاش شبانه‌روزی و موفق کردند تشکر کنم. این تلاشها را افزایش بدهید و مضاف کنید. از این امکانات، به نفع این کشور بزرگ و شجاع و این کشور عزیز و نظام مقدس جمهوری اسلامی، حداکثر استفاده را بکنید.

4) امروز ما به‌طور آشکار و اعلام‌شده، جنگی علیه خودمان سراغ نداریم؛ اما تهدیدهایی هست که هوشیاری و آمادگی ما را ایجاب می‌کند.

5) خدا را فراموش نکنید. دل را با منبع غیبی قدرت، یعنی سرچشمه فیاض وجود، یعنی خدای بزرگ مرتبط و متصل نگهدارید.

6) آمادگیهای نیروهای مسلح حائز کمال اهمیت است. در این منطقه، نیروهای دریایی ما... این هماهنگی و همکاری و همدلی را روز به روز افزایش بدهند.

7) نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، با تجهیزات متنوع و سنگین، کارهای محوری را بر عهده دارد و باید با گردآوری همه‌ی امکانات و حفظ آنچه که هست و نیز تلاش روزافزون، قدرت مقابله خودش را بالا ببرد.

8) هر حرکت و اقدام شجاعانه و آگاهانه‌ی شما، یک حرکت مورد رضای الهی و عبادت است. برای شما جوانهای مؤمن، حضور در صفوف نیروهای مسلح و ایجاد آمادگیهای لازم روزافزون می‌تواند به‌عنوان یک عمل عبادی به‌حساب آید؛ مراقب باشید این عمل عبادی با نیکوترین شکل صورت گیرد.

9) در این سه جهت (دین و اخلاق، استقلال، کارایی) بازسازی و حرکت کنید. هر کاری می‌خواهید بکنید، این سه رکن اصلی را در حرکت خودتان در نظر داشته باشید. باید پیشرو باشید و حضورتان حضور نظامی پارساگونه باشد.

10) نیروهای مسلح در دورانی که جنگ ندارند باید به کار سازندگی کشور کمک کنند.

نقش نیروی دریایی در مقابله با تهدیدات خارجی

نقش قدرت دریایی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان خط مقدم استراتژی دفاعی و نظامی می‌باشد که خاصه در تدابیر و بیانات مقام معظم رهبری، این مسأله به‌خوبی تبیین شده و به‌عنوان یک سیاست دفاعی و استراتژی نظامی، مد نظر قرار گرفته است. ایشان در بخشی از بیانات و تدابیر خویش می‌فرمایند: «هم‌اکنون که چهار گوشه کشور را از نظر تهدید مورد بررسی قرار می‌دهیم، دریا در اولویت اول قرار دارد.» و یا در جای دیگری می‌فرمایند: «اینجا (خلیج فارس) یک منطقه عملیاتی است، دائم دارد ناو اینجا عبور می‌کند. تهدید، تهدید صددرصد بالقوه نیست، بالقوه شبیه بالفعل است، ما باید با امکانات خودمان بهترین استفاده را بکنیم.»

جایگاه خلیج فارس و نقش آن در حیات جمهوری اسلامی ایران، زمانی ارزش خود را بیشتر نشان می‌دهد که توجه شود که اقتصاد ایران تا میزان 80 درصد به خلیج فارس و تنگه هرمز وابسته است. نه تنها حیات اقتصادی ایران که حیات اقتصادی همه کشورهای منطقه و اقتصادهای دنیای صنعتی (اعم از شرق و غرب) به آن وابسته است.

هم‌چنین نقش و جایگاه قدرت دریایی کشور زمانی بهتر خود را نشان می‌دهد که بدانیم جمهوری اسلامی ایران دارای حدود 2045 کیلومتر مرز دریایی در جنوب (حدود 2/27 درصد کل مرزهای کشور) و در مجموع 795 کیلومتر مرز دریایی در شمال (5/8 درصد کل مرزهای کشور)، 88 کیلومتر مرز باتلاقی (حدود یک درصد کل مرزهای کشور و 1830 کیلومتر مرز رودخانه‌ای (7/20 درصد کل مرزهای کشور) و در مجموع 2795 کیلومتر (7/31 درصد کل مرزهای کشور) مرز دریایی و 1918 کیلومتر (7/21 درصد کل مرزهای کشور) مرز باتلاقی، دریاچه‌ای و رودخانه‌ای است و لذا ازجمله کشورهایی است که دارای چهار ارزش ژئوپلیتیکی همزمان و مکمل است:

1) موقعیت بحری منحصر به فرد به‌دلیل قرار گرفتن در کانون هارتلند خلیج فارس

2) موقعیت ساحلی منحصر به فرد به‌دلیل دارا بودن سواحل طولانی

3) موقعیت گذرگاهی منحصر به فرد به‌دلیل همجواری با تنگه هرمز و قابلیت کنترل آن

4) موقعیت استراتژیک (یا ژئواستراتژیک) به‌دلیل جایگاه جهانی خود در استراتژی‌های امنیتی و نظامی منطقه‌ای و جهانی.

به‌خاطر وجود همین مشخصات منحصر به فرد است که ایران باید دارای قدرت دریایی (و نیروی دریایی قوی) در ابعاد نظامی و غیرنظامی باشد. زیرا علاوه بر طولانی بودن سواحل کشور، عوامل بسیار دیگری وجود دارند که ایران را به‌عنوان یک قدرت بحری بالقوه درآورده‌اند و مسأله مهم این است که آن‌را به حالت بالفعل درآورد.

موقعیت ممتاز جهانی، شکاف عمیق نظام سیاسی با نظام‌های سلطه‌جوی غربی، وابستگی وسیع حیات ملی به منطقه خلیج فارس، نگرانی‌های کنونی و آینده نسبت به امنیت و ثبات کشور و منطقه، وجود انواع تنش‌ها در محیط امنیتی پیرامونی، حضور گسترده غرب و خاصه آمریکا در آب‌های منطقه خلیج فارس و سواحل جنوبی و جنوب غربی آن و بسیاری دیگر از مسائل مهم وجود دارد که ایران را به سمت تشکیل یک قدرت دریایی سوق می‌دهد. این‌قدرت دریایی باید متکی بر دو بال نظامی و غیرنظامی بوده و بتواند منافع ملی کشور در صحنه دریا را محافظت نماید. این نیرو باید بتواند ماموریت‌های زیر را در عرصه اهداف و منافع ملی کشور در مرزهای دریایی جنوب، انجام دهد:

الف) نمایش اقتدار و حضور به‌منظور بازدارندگی‌های دفاعی

ب) کسب آمادگی و ارتقای توان رزم به‌منظور توسعه و تقویت روزافزون اقتدار دریایی

ج) آمایش و گسترش به‌منظور پوشش موقعیت‌های آسیب‌پذیر و یا افزایش صحنه حضور

د) دکترینال و استراتژی به‌منظور توسعه مفاهیم در حوزه مبانی نظری که زیربنای طرح‌ها و برنامه‌های اجرایی نیرو هستند. نظیر دکترین، استراتژی، طرح‌ها، تاکتیک‌ها و تکنیک‌ها

ه‍) آموزش و پرورش به‌منظور توسعه نیروی انسانی

ایفای چنین ماموریت‌های مهمی در عرصه خلیج فارس که صحنه حضور پرتنش دریایی و گسترده کشورهای متعدد غربی (خاصه آمریکایی‌ها) است، ایجاب می‌کند که اولاً کشور و نیروهای مسلح به قدرت دریایی اهمیت و توجه فوق‌العاده‌ای مبذول نمایند. ثانیاً نیروی دریایی ایران باید از فرصت‌های موجود، برای تقویت، توسعه و افزایش توانایی‌های عملیاتی خود، حداکثر استفاده را بنماید. ثالثاً پایش تهدید دشمن در ابعاد مختلف، به‌صورت جدی مورد توجه قرار گرفته و از اقدامات کوچک و بزرگ آن‌ها، غفلتی صورت نگیرد.

 

منبع: تسنیم