ارزیابی ایران در عرصه علم و دانش؛ چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو
گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس: سرهنگ «نقی پوررضایی» معاون دانش و پژوهش نیروی دریایی سپاه به مناسبت هفته پژوهش مقاله‌ای با عنوان «ارزیابی ایران در عرصه علم و دانش، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو» جهت انتشار در اختیار خبرگزاری دفاع مقدس قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:تعریف پژوهش
پژوهش، به معنای عام، بررسی یا کاوشی سخت کوشانه و به معنای خاص، تحقیق و تجربه‌ای جامع با هدف کشف واقعیت‌های نو و تفسیر درست این واقعیت‌ها، تجدید نظر در نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین پذیرفته شده در پرتو واقعیت‌های کشف شده و به کارگیری عملی نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین جدید است. در معنایی دیگر، پژوهش فرآیند رسیدن به راه حل‌های قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و نظام‌مند است.
اهمیت پژوهش
پژوهش یکی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعة همه جانبة یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است. بنابراین نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود.
موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعه پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است.
اصولاً پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته در نتیجه سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافته صنعتی گویای این واقعیت است.
کارکرد پژوهش
– پژوهش دانش نو می‌آفریند.
-پژوهش امکان کشف کاربرد تازه دانش کهن را فراهم می‌سازد.
- پژوهش به آموزش بهتر می‌انجامد، چرا که دانش نو و برنامه‌های آموزشی، مکمل یکدیگرند.
- پژوهش می‌تواند منبع درآمد باشد. پژوهشی که سرمایه‌ای برای انجام آن در نظر گرفته می‌شود یک منبع مالی است.
- پژوهش موجب حل مسأله‌ها و تضادهای جامعه می‌شود.
- پژوهش به بشر این توانایی را می‌دهد که بهتر با دنیای پیرامون خود رابطه برقرار کند و به اهدافش دست یابد.
- پژوهش موجب پیشرفت جامعه می‌شود.
عرصه علم و دانش در جهان امروز و آینده، ازمهمترین مولفه‌های قدرت ملی یک کشور محسوب می‌گردد. جمهوری اسلامی ایران نیز چه در گذشته و در زمان حال با این چالش و فرصت روبرو بوده است. درحال حاضر جمهوری اسلامی ایران رتبه 16 علمی را در جهان داراست و علت آن چاپ بیش از 28 هزار مقاله علمی و فعالیت‌های مختلف در عرصه پژوهش و تحقیقات بوده است. متاسفانه به دلائلی که بعدا ذکر خواهد شد فاصله علمی ما با جهان بیش از 70 سال می‌باشد که درنوع خود یک چالش محسوب می‌شود.
درحال حاضر جمهوری اسلامی ایران چهار علم را به عنوان علوم راهبردی اتخاذ کرده است. این علوم عبارتند از: علوم هوافضا، ژنتیک، دیجیتال و هسته‌ای.
ایران دارای توانائی علمی و از ظرفیت‌‌های دانشی بالائی برخوردار است که به نمونه‌هایی از آن در گذشته و زمان حال اشاره می‌شود.
- ضرب اولین سکه توسط ایرانیان صورت گرفت
- کشف عطرهای خوشبو توسط ایرانیان صورت گرفت
- مس توسط ایرانیان کشف شد
- تربیت حیوانات خانگی و اهلی و استفاده از آنها در کشاورزی توسط ایرانیان انجام شد
- کشف آتش توسط ایرانیان انجام شد
- کشاورزی، یعنی کاشت و برداشت محصول
- طراحی و اجرای سیستم فاضلاب و هدایت آن به سمت بیرون که توسط معماران ایرانی انجام شده است
- اختراع یخ و بستنی
- ابداع سازماندهی اولین ارتش سواره نظام در ایران انجام شد
- کشف ذغال سنگ
- ساخت کشتی وزورق توسط ایرانیان
- تعلیمات عمومی و سواد آموزی
- طرح استخدام و بازنشستگی
- طرح دیوار چین که با الگو گرفتن از دیواری که ایرانیان در اعصار گذشته در شمال کشور در استان گلستان به نام دیوار اسکندر ساخته شده است
- ذوب فلزات
- ریسندگی و نساجی
- حروف الفبا
- اختراع شیشه
- اختراع ترانزیستور
- طرح تشکیل وزارتخانه‌ها
این اختراعات درزمان گذشته صورت گرفته و در زمان حال و عصر جدید این اقدامات شکل گرفته است:
- ایران درحال حاضر جزو هشت کشور هسته‌ای دنیاست
- ایران جزو دومین کشور دارای ساخت هواپیمای خورشیدی است
- همچنین سومین کشور صاحب ساخت نیروگاه خورشیدی جهان است
- جزو ده کشور سازنده زیر دریائی در دنیاست
- اولین کشور سازنده پودر استخوان در جهان است
- اولین کشور سازنده داروی گیاهی برای درمان ایدز است
- اولین کشور سازنده پهپادهای رادار گریز در دنیاست
- دومین کشور پیوند دهنده نای مصنوعی در جهان است
علل عقب ماندگی
ایران در عرصه‌های علم و دانش
- وقوع جنگ‌های ویرانگر مانند حمله مغول، انگلیس و روسیه و جنگ تحمیلی
- ضعف و سستی سلسله‌های قاجاریه و پهلوی
- اختلافات قومی
- مشکلات سیاسی
- مشکلات فرهنگی
- حضور بیگانگان و بحث نفوذ که مقام معظم رهبری بدان اشاره داشتند.
دشمنان انقلاب و ایران اسلامی خواهان اقتدار ایران در عرصه علم
و فناوری نیستند.
فرصت‌های جمهوری اسلامی ایران در رشد علم و دانش
- جمعیت جوان و نیروی انسانی: 25 درصد کشور جمعیت جوان هستند یعنی بین سنین 19تا25 سال؛ ما 19میلیون جمعیت جوان داریم که 10 میلیون آنها دارای مدارج علمی هستند.
- وجود منابع طبیعی، انرژی، نفت و گاز(مقام سوم نفت جهان و مقام اول گازی)، کشاورزی که بیش از 489 هزار کیلومتر مربع زمین کشاورزی داریم، دسترسی به آبهای آزاد، همسایگی با 15 کشور و اهمیت راهبردی ج.ا.ایران، فرصت‌های ترانزیتی، دسترسی به بازارهای جهانی.
- تفکر انقلابی متخصصان
برخی معتقدند باید علم را تولید کنند و آن را بفروشند، مانند آمریکائی‌ها که با تولید علم بدنبال فروش آن هستند. برخی نیز بدنبال کسب شخصیت هستند و به دنبال آن علم تولید کردند. همچنین برخی بدنبال تولید علم هستند تا مشکلات خود را حل نمایند. از منظری دیگر برخی نیز بدنبال خرید علم هستند که اینان وارد کننده محسوب می‌شوند. برخی نیز بدنبال خودکفائی درهمه زمینه‌ها هستند.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر یک قدرت منطقه‌ای است و طبق پیش بینی‌های موسسات تحقیقاتی، ایران تا سال 2025 تبدیل به یک قدرت جهانی خواهد شد. لذا برای رسیدن به این مهم باید از لحاظ علمی و تحقیقاتی خودکفا باشیم و به عنوان یک بازیگردان بتوانیم علم را تولید و صادر نمائیم تا به یک قدرت بین المللی تبدیل شویم.
در پایان به سخن مقام معظم رهبری اشاره می‌کنیم که ایشان می‌فرمایند: تولید علم
و تحقیقات، حیات آینده كشور است. لذا با رویکرد آینده نگری و آینده پژوهی می‌توان
به اقتدار علمی رسید.
