همه دانستنی‌های موجود درباره امام زمان(عج) در یک کتاب/ شعار پرچم امام زمان چیست؟

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس به نقل از فارس، انتشار دانشنامه امام مهدی (عج) آن قدر مهم بود که رهبر انقلاب شخصا در مراسم رونمایی این کتاب در میان منشورات دارالحدیث حاضر شدند و ضمن تشکر صمیمانه از تدوین دانشنامه امام مهدی(عج)، آن را نمونه برجستهای از شناسایی خلأها و مسئلهیابی درست، و هدیهای ارزشمند به جامعه اسلامی و جامعه علمی، در آستانه عید بزرگ نیمه شعبان، خواندند. به دیل اهمیت انتشار این دانشنامه و آشنایی هر چه بیشتر علاقه مندان و محققان با این کتاب ارزشمند، مروری بر محتوای کتاب داریم که در ادامه میآید:

این دانشنامه شامل یک درآمد، چهارده بخش، و هفتاد فصل است و در آن مسائل مرتبط با موضوع مهدویّت، با تکیه بر نصوص معتبر اسلامى (متون آیات و احادیث)، بررسى مىشود.

در این جا براى آشنایى کلى با محتواى دانشنامه، مرورى سریع بر این چهارده بخش و زیرفصلهاى آن خواهم داشت.

بخش اول : مهدویّت از نگاهى کلى

به دلیل اهمیت موضوع مهدویّت و ویژگىهاى خاص این عقیده، پیش از طرح مباحث مربوط به زندگى امام مهدى علیه السلام از ولادت تا تشکیل حکومت، در نخستین بخش از این دانشنامه، عقیده به امام مهدى علیه السلام را از نگاه قرآن و احادیث پیامبر صلى الله علیه وآله و اهل بیت علیهم السلام به طور کلى و در پنج فصل بر مىرسیم:

1 1 . تداوم رهبرى الهى

در این فصل آیات و احادیثى نقل مىشود که بر حضور امام و حجتى الهى در زمین از آغاز تشکیل جامعه بشر تا پایان جهان تأکید دارند و گویاى آن اند که پس از پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله، امامان از نسل ایشان خواهند بود.

1 2 . تداوم امامت در نسل پیامبر صلى الله علیه و آله

در این فصل مسئله بسیار مهم تداوم امامت و رهبرى امّت در نسل پیامبر خاتم صلى الله علیه و آله تا قیامت، بر پایه حدیث متواتر ثقلین که مورد اتفاق شیعه و سنّى است، اثبات مىشود. پایانبخش این فصل، تحلیلى فشرده و جامع است که در آن از سند این حدیث و دلالت آن بر عصمت اهل بیت علیهم السلام و مرجعیت علمى آنان براى امت اسلامى، و همچنین امامت امام مهدى علیه السلام و غیبت ایشان بحث مىشود، و در ضمن آن، نکات قابل توجّه دیگرى هم در باره این حدیث شریف خواهد آمد.

1 3 . شمار رهبران الهى پس از پیامبر

در این فصل ابتدا احادیث پرشمارى را که در آنها پیامبر خدا با تعبیرهاى گوناگون، رهبران الهى پس از خود را شناسانده، گزارش مىشود. در ادامه این فصل با پژوهش در سند این احادیث، زمان و مکان صدور آنها، اختلاف در متن آنها، مقصود از آنها، و نظریههایى که در این باره وجود دارد، اثبات مىشود که این احادیث جز بر عقاید پیروان اهل بیت در باره امامت خاندان رسالت منطبق نیست.

1 4 . وجوب شناخت امام مهدى علیه السلام

در این فصل با استناد به احادیث معتبر اثبات مىشود که بر مسلمانان واجب است رهبر الهى زمان خود را که از خاندان پیامبر است، بشناسند، و در ادامه فضیلت شناخت رهبر و خطر بىاطلاعى از او بیان مىشود. همچنین در این فصل روایاتى که از انکار امامتِ امامان اهل بیت علیهم السلام، به ویژه امام دوازدهم نهى مىکنند، آورده شده است. در پایان فصل وظیفه کسى که توان شناسایى امام را ندارد مشخص مىشود.

1 5 . بشارات قرآن

موضوع این فصل اشارتها و بشارتهاى مطرح در شمارى از آیات قرآن، و پیشگویى آنها از فراگیر شدن اسلام، تشکیل حکومت صالحان و امامت مستضعفان در آینده است. پایان بخش این فصل، پژوهش در باره آیاتى است که به حکومت جهانى امام مهدى علیه السلام اشاره دارند.

بخش دوم : زندگینامه امام مهدى علیه السلام

در این بخش از دانشنامه، زندگىنامه امام مهدى علیه السلام، از نسب خانوادگى تا عمر بلند ایشان، برپایه احادیثى از پیامبر صلى الله علیه و آله و خاندان ایشان، در هفت، فصل به ترتیب زیر ارائه مىشود:

2 1 . نیاکان

در این فصل پس از ذکر نصوصى که به صراحت گویاى تعلق امام مهدى علیه السلام به خاندان اهل بیت و عترت پیامبر خاتم صلىالله علیه و آله هستند، به نقل روایاتى پرداخته شده که به تفصیل اجداد ایشان را معرّفى کردهاند. این فصل، با پژوهشى درباره مادر امام مهدى علیه السلام به پایان مىرسد.

2 2 . ولادت

این فصل در باره تاریخ ولادت امام مهدى علیه السلام، چگونگى تولد ایشان، و امور مرتبط با این موضوع است. این فصل شامل سه پژوهش نیز هست؛ یکى در باره زمان و مکان ولادت، دومى در باره رشد غیر عادى ایشان، و سومى در رابطه با سخن گفتن آن بزرگوار پس از تولد.

2 3 . نام

نامها، کنیهها و لقبهاى امام مهدى علیه السلام در این فصل گزارش مىشود. با توجّه به این که در برخى از مصادر حدیثى اهل سنّت گزارش شده که پدر آن حضرت همنام با پدر پیامبر صلی الله علیه و آله است، و این گزارش با عقیده پیروان اهل بیت در تعارض است، ضمن پژوهشى بطلان آن اثبات مىشود. در تحلیلى دیگر، روایاتى را بر مىرسیم که از بر زبان آوردن نام اصلى امام منع کردهاند. پژوهش سوم در این فصل در باره به پا خاستن از روى ادب هنگام ذکر نام امام مهدى علیه السلام (نام «محمّد») و یا لقب «قائم» است. در پژوهش پایانى نیز در باره لقب «ابا صالح» بحث مىشود.

2 4 . سیما

در این فصل برپایه احادیث حاکى از شکل و شمایل امام مهدى علیه السلام، چهارده ویژگی مربوط به خصوصیات جسمى و سیماى ایشان شمرده شده است.

2 5 . طول عمر

در این فصل ابتدا روایات مربوط به طول عمر امام مهدى علیه السلام ضمن سه دسته بیان شده و در پژوهش پایان فصل، ادله ثبوتى و اثباتى طول عمر ایشان به بحث گذاشته شده است.

2 6 . ویژگىها

در این فصل شمارى از برجستهترین ویژگىهاى امام مهدى علیه السلام را بر اساس احادیث جمع آورى شده است که برخى از آنها عبارت اند از: شباهتهایى با برخى پیامبران، شباهتى از ذوالقرنین، شباهتهاى فراوانى به پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله ، برترى بر همه امامان جز امیر مؤمنان علیهم السلام، حضور همه ساله در حج، و سرورى بر اهل بهشت. در پایان این فصل توضیحى در باره سروران اهل بهشت ارائه مىشود.

2 7 . پاسخ برخى پرسشها

  در باره امام مهدى علیه السلام، خصوصا در عصر حاضر، پرسشها و شبهاتى مطرح است که آگاهى از پاسخهاى درست آنها، به ویژه براى نسل جوان، ضرورى است. شمارى از پرسشها به تناسب بحث، ضمن مباحث گوناگونى که در این دانشنامه آمده است، پاسخ داده مىشود. از این رو در این فصل تنها به مسائلى پرداخته شده که در سایر بخشها طرح نشدهاند مانند: چگونگى امامت در خردسالى، موضوع ازدواج امام مهدى علیه السلام، مکانهاى منسوب به ایشان و جزیره خضراء.

 

بخش سوم : غیبت امام مهدى علیه السلام

در این بخش، ضمن سه فصل، به ترتیب زیر، مباحث مربوط به غیبت امام مهدى علیه السلام طرح و بررسى مىشود:

3 1 . پیشگویى در باره غیبت

پیشگویىهاى پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام از غیبت امام مهدى علیه السلام یکى از اقدامات مهم آنان جهت زمینه سازى براى پذیرش این حادثه مهم توسط شیعیان بود. از این رو در آغاز این فصل، تحلیلى جامع در باره مهمترین اقدامات اهل بیت علیهم السلام در این زمینه ارائه شده است. پایان بخش این فصل پژوهشى است در باره چگونگى غیبت آن امام، که شامل توضیحاتى در باره سرداب معروف به سرداب غیبت، و پاسخ به شبهاتى در این زمینه است.

3 2 . حکمت غیبت

در این فصل نکاتى که اهل بیت علیهم السلام در تبیین راز غیبت امام مهدى علیه السلام فرمودهاند، ضمن هفت عنوان تنظیم و گزارش شده و در پایان پژوهشى در باره حکمت غیبت امام آمده است.

3 3 . برکات غیبت

در این فصل آثار و برکات تکوینى امام غایب از منظر احادیث تبیین شده است؛ برکاتى از قبیل بقاى نظام جهان و راهنمایى باطنى انسانها. پژوهش پایانى نیز در تبیین همین احادیث است.

بخش چهارم : سفرا و وکلاى امام مهدى علیه السلام

در این بخش، مباحث مرتبط با نهاد وکالت در عصر امامان اهل بیت علیهم السلام تا امام مهدى علیه السلام، فضاى جامعه اسلامى منتهى به دوران غیبت کبرا، نایبان خاص امام در دوران غیبت صغرا، و مدّعیان دروغین نیابت و مهدویت، در چهار فصل مورد بررسى قرار مىگیرد :

4 1 . نهاد وکالت

در این فصل، مسائلى مانند، دلایل تشکیل و گسترش نهاد وکالت از سوى امامان، وظایف نهاد وکالت، ساختار نهاد وکالت، قلمرو جغرافیایى نهاد وکالت، و اسامی شمارى از وکیلان که به ما رسیده، تبیین مىشود.

4 2 . فضاى جامعه اسلامى

در این فصل، فضاى جامعه اسلامى پیش از غیبت کبرا در دو قسمت مورد بررسی قرار گرفته است :

بخش اول : جهان اسلام در آستانه غیبت صغرا. در این بخش اجمالاً بر خلاف شمارى از عباسیان از دوران حکومت «الواثق باللّه» تا «المعتمد على اللّه» اشاره شده، و در ادامه، تجزیه دولت عباسى، و نیز برخورد امامان با دولتمردان بنى عباس تبیین گردیده است.

بخش دوم : جهان اسلام در دوران غیبت صغرا در این بخش، فضاى جامعه اسلامى در طول غیبت صغرا که مقارن با خلافت شش تن از خلفاى عباسى بود، ترسیم شده، و به رویدادهاى سیاسى مهم این دوران اشاره شده است.  در پایان این بخش، دانشمندان بزرگ شیعه در عصر غیبت صغرا معرفی شدهاند و سپس جمع  بندى نهایى مطالب این فصل، ارائه شده است.

4 3 . نایبان خاص

این فصل، اختصاص دارد به شرح حال اجمالى نایبان خاص امام مهدى علیه السلام در دوران غیبت کوتاه مدّت (صغرا) که به ترتیب عبارت اند از : عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، حسین بن روح، و على بن محمد سمری.

4 4 . مدّعیان دروغین

در فصل چهارم، ابتدا مباحث مهمى مانند : سوء استفاده از مفاهیم اصیل، انگیزه مدّعیان دروغین، زمینههاى پذیرش ادّعاى مدّعیان دروغین، و خاستگاه مدّعیان دروغین تبیین مىشود و پس از آن، تاریخچهاى از مهدیان دروغین ارائه مىشود.

بخش پنجم : توقیعات امام مهدى علیه السلام

این بخش با تحلیلى در باره توقیعات (مکاتبان / نامههاى) امام مهدى علیه السلام آغاز میشود و در ادامه پاسخهاى مکتوب امام مهدى علیه السلام را در ایام غیبت کوتاه مدّتش به پارهاى از پرسشهاى مختلف، ضمن چهار فصل مىآید.

5 1 . توقیعات اعتقادى و سیاسى

برخى از توقیعات مطرح شده در این فصل مربوط به اعتقاداتى از قبیل صفات خدا، و شمارى از آنها سیاسى است؛ مانند توقیع مربوط به حفاظت نمایندگان امام از آسیب دشمنان. برخى هم داراى هر دو بُعد سیاسى و اعتقادى است؛ مانند توقیعهاى مربوط به امامت و خالى نماندن زمین از حجت.

5 2 . توقیعات فقهى

در این فصل، ابتدا احادیثى نقل مى شود که در آنها امام علیه السلام به شمارى از مسائل فقهی پاسخ داده است. در ادامه فصل، تحلیل مبسوط و جامعى در باره مفاد این روایات خواهد آمد.

5 3 . توقیعاتى حاکى از کرامت

در این فصل توقیعاتى آمده که حاکى از اجابت دعاى امام مهدى علیه السلام یا پیشگویى ایشان در باره برخى از مسائل هستند.

5 4 . توقیعات گوناگون دیگر

توقیعاتى را که در قالب فصول گذشته نمىگنجیدند، در فصل چهارم مطرح شده است.

 بخش ششم : دیدار با امام مهدى علیه السلام

این بخش در پنج فصل داستانهاى کسانى گزارش شده که پیش از غیبت امام مهدى علیه السلام یا در دوران غیبت صغرا یا در ایام غیبت کبرا به محضر ایشان شرفیاب شدهاند، یا کرامتى از ایشان مشاهده کردهاند.

6 1 . دیدار با امام علیه السلام پیش از غیبت

در این فصل شانزده گزارش از کسانى که پیش از غیبت با امام مهدى علیه السلام ملاقات کردهاند، آورده شده است.

6 2 . دیدار با امام علیه السلام در دوران غیبت صغرا

در این فصل، 26 گزارش از کسانى که در دوران غیبت صغرا موفق به دیدار امام شدهاند، فراهم آمده است.

6 3 . دیدار با امام علیه السلام در ایام غیبت کبرا

این فصل با تحلیلى در باره امکان دیدار با امام زمان علیه السلام در دوران غیبت کبرا آغاز مىشود و در ادامه، 62 مورد از چنین ملاقاتهایى گزارش شده است.

6 4 . عنایت امام علیه السلام به شمارى از علما و مراجع تقلید

گزارشهاى این فصل مربوط به شمارى از عالمانى است که مشمول عنایات امام مهدى علیه السلام شدهاند.

6 5 . خاطراتى از نگارنده

فصل آخر این بخش، شامل هفده گزارش از نگارنده حجت الاسلام والسملیمن محمدی ری شهری در باره دیدار شیعیان با امام عصر علیه السلام و یا دیده شدن کرامتى از ایشان است.

بخش هفتم : وظایف مسلمانان در روزگار غیبت

این بخش در پنج فصل، وظایف و مسئولیتهاى مسلمانان، به ویژه پیروان اهل بیت علیهم السلام را در روزگار غیبت تبیین مىکند. این وظایف عبارت اند از: انتظار، خوددارى از عجله و تندروى، پایدارى، دعا و تلاش براى زمینهسازى جهت حکومت جهانى امام مهدى علیه السلام.

7 1 . انتظار

فصل اول این بخش در باره ترغیب پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام به انتظار براى ظهور امام مهدى علیه السلام و تبیین ارزش و اهمیت انتظار، و فضایل منتظران است. در پایان نیز تحلیلى در این باره تقدیم علاقهمندان مىگردد.

7 2 . صبر

با توجّه به طولانى بودن غیبت امام مهدى علیه السلام، در احادیث فراوانى تأکید شده که منتظران باید در این دوران صبور باشند و از عجله دورى کنند تا هنگامى که زمینه لازم براى تشکیل حکومت جهانى اسلام فراهم آید. این احادیث در این فصل تحت چهار عنوان گرد آمدهاند.

7 3 . پایدارى

در روزگار غیبت امام مهدى علیه السلام تمسک به ولایت ایشان و دیندارى، کارى بس دشوار است. از این رو در احادیث پرشمار تأکیدهاى بسیارى بر پایدارى در دیندارى در این دوران شده است. این روایات در فصل سوم تحت شش عنوان دسته بندى شدهاند.

7 4 . دعا براى فرج

توصیههاى فراوانى از پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام رسیده است که مسلمانان را به «فرج (گشایش) خواستن از خدا» توصیه کردهاند. در این زمینه، دعاهایى نیز از آن بزرگواران نقل شده که در این فصل به تفصیل به آنها پرداخته شده است. به علاوه، بر اساس احادیث، یکى از وظایف پیروان اهل بیت علیهم السلام در دوران غیبت امام مهدى علیه السلام، دعا کردن براى تعجیل فرج ایشان (یعنى «گشایش کار وى» و خواستن ظهور او از خداوند) است. این وظیفه ضمن روایات گرد آمده در این فصل گوشزد شده است.

7 5 . زمینه سازى

فصل پنجم با روایاتى در باره زمینه سازان قیام مهدى علیه السلام آغاز مىشود و با تحلیل جامعى در باره مهمترین وظیفه شیعیان در عصر غیبت، یعنى فراهم ساختن زمینه قیام امام مهدى علیه السلامپایان مىیابد؛ امّا با توجّه به این که چنین حدیثهایى مورد سوء استفاده قدرت طلبان قرار گرفته، شمارى از این دست روایات در باره مردمى که قبل از ظهور مهدى علیه السلام با پرچمهاى سیاه قیام مىکنند، ضمن تحلیلى مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

بخش هشتم : دعا، توسل و استخاره

 این بخش شامل دعاهایى است که اهل بیت علیهم السلام در باره ایشان و یارانش یا از امام زمان علیه السلام نقل شده است. همچنین استخارههاى منسوب به ایشان گزارش شده و در پایان چگونگى توسل به آن حضرت آمده است. این بخش ده فصل دارد.

8 1 . دعاهاى پدر و اجداد امام

در این فصل دعاهاى پدر و شش تن از اجداد امام مهدى علیه السلام براى فرج ایشان، و آثار و برکاتى که بر آن مترتب مىشود، نقل شده است.

8 2 . دعاهاى امام

این فصل به دعاهاى امام مهدى علیه السلام در حالات مختلف اختصاص دارد؛ براى مثال دعاهاى او در هنگام تولد، در قنوت، و در کنار کعبه براى تحقّق امر فرج.

8 3 . دعا براى امام در اعیاد

در این فصل به دعاهایى پرداخته شده که شایسته است در اعیاد چهارگانه یعنى عید فطر، قربان، غدیر و جمعه خوانده شود.

8 4 . دعا براى امام در ماه رمضان

در این فصل دعاهایى گرد آمده که شایسته است در هر روز ماه رمضان، در روز سیزدهم، روز بیست و یکم و شب بیست و سوم این ماه قرائت شود.

8 5 . دعا در روز جمعه

موضوع این فصل دعاهایى است که خواندن آنها در روز جمعه پس از خواندن نماز جعفر طیّار، پس از ظهر روز جمعه، در خطبه دوم نماز جمعه، در قنوت نماز جمعه، پس از عصر روز جمعه، و هنگام غروب روز جمعه سفارش شده است.

8 6 . دعا براى امام در سایر اوقات

در این فصل سیزده دعا نقل شده که شایسته است در سایر ایام و اوقات قرائت شود.

8 7 . دعا براى امام در هر حال

سه دعا هست که معصومان سفارش کردهاند در هر حال براى امام مهدى علیه السلام قرائت شود.

8 8 . دعاهاى مأثور از امام مهدى علیه السلام

  در این فصل دوازده دعا، که براى حاجتهاى مختلف از امام مهدى علیه السلام نقل کردهاند، گزارش شده است.

8 9 . استخاره

در منابع استخارههایى را به امام مهدى علیه السلام نسبت دادهاند که سندهاى معتبرى ندارد؛ اما چون نوعى دعا محسوب مىشود، استفاده از آنها رجائا مانعى ندارد. در پایان این فصل هم پژوهشى در باره استخارههاى منسوب به ایشان است.

8 10 . توسل

موضوع توسل به امام مهدى علیه السلام براى اجابت دعا در این فصل مطرح شده است. پس از آن تحلیلى درباره توسل به ایشان از راه نوشتن عریضه (نامه درخواست و دادخواهى) تقدیم مىشود.

بخش نهم : زیارات

در این بخش، موضوع زیارات را در دو فصل طرح مىکنیم؛ یکى حول زیارتنامههایى براى زیارت امام مهدى علیه السلام و دیگرى پیرامون زیارتنامههای منسوب به ایشان.

9 1 . زیارتنامههاى امام مهدى علیه السلام

در این فصل مجموعا شش زیارتنامه براى امام مهدى علیه السلام گزارش شده که تنها یکی از آنها، یعنى زیارت آل یس، مأثور از اهل بیت علیهم السلام است.

9 2 . زیارتهاى منسوب به امام

در این فصل سه زیارت منسوب به امام مهدى علیه السلام گزارش شده است؛ یکى زیارت امیر مؤمنان، که سند معتبرى ندارد، و دیگرى زیارت سالار شهیدان در روز عاشورا.

بخش دهم : نشانههاى ظهور

هدف این بخش بررسى نشانههایى است که قبل از ظهور امام مهدى علیه السلام یا همزمان با آن تحقّق مىیابد. این نشانهها و تحلیلهاى مرتبط با آنها ضمن سه فصل مطرح مىشوند.

10 1 . نشانههاى حتمى

احادیث نقل شده در این فصل در باره علایمى است که حتمى نامیده شدهاند؛ یعنی نشانههایى که قطعا قبل از ظهور رخ خواهند نمود؛ مانند خروج سُفیانى، کشته شدن نَفْس زَکیّه، و شنیده شدن نداى آسمانى. پایان بخش این فصل، روایتى است در باره امکان بدا در نشانههاى ظهور، حتّى در مواردى که قطعى توصیف شدهاند.

10 2 . نشانههاى غیر حتمى

در روایات این فصل علائمى براى ظهور امام گزارش شده که وصف حتمى ندارند. در پایان این فصل هم تحلیل مبسوطى در باره علایم ظهور، اعم از حتمى و غیر حتمى آمده است.

10 3 . رجعت

بازگشت شمارى از درگذشتگان به دنیا در آخرالزمان، یکى از آموزههاى معرفتی مکتب اهل بیت علیهم السلام، و یکى از عقاید اختصاصى پیروان این مکتب است. بنا بر احادیث، این حادثه شگفت همزمان با قیام امام مهدى علیه السلام در جهان رخ خواهد داد.

بخش یازدهم : قیام

این بخش، شامل نُه فصل براى ارائه گزارشهایى در باره زمان و مکان قیام امام، خصوصیات چهره و حالت ایشان هنگام قیام، یاران امام، فرود آمدن عیسى علیه السلام برای یارى آن بزرگوار، پرچم امام مهدى علیه السلام، سخنان ایشان در آغاز قیام، و چگونگی برخورد ایشان با دشمنان است. در پایان این بخش به پرسشهایى در زمینه مدّت حکومت قائم علیه السلام، و چگونگى وفات ایشان پاسخ داده شده است.

11 1 . زمان قیام

در این فصل احادیث مرتبط با زمان قیام امام مهدى علیه السلام در هفت عنوان دسته بندی شده و در کنار آنها سه تحلیل آمده است؛ یکى در باره تعیین وقت ظهور، دیگرى در باره وقوع قیام ایشان در آخرالزمان، و سرانجام تحلیلى در باره این که آیا در ارتباط با قیام امام مهدی علیه السلام «بدا» تحقّق یافته است یا خیر.

11 2 . مکان قیام

در این فصل احادیث مرتبط با مکان قیام مهدوى با توضیحى در این باره ارائه مىشود.

11 3 . سیماى امام هنگام قیام

  بنا بر احادیث، امام هنگام قیام، پیرى است با سیماى جوانان. این احادیث در کنار احادیث دیگرى که خصوصیات پیکر و لباس ایشان را بیان مىکنند، در این فصل گرد آمدهاند.

11 4 . یاران امام

بر اساس احادیث این فصل، یاران امام متشکل از چند گروهاند: دسته اول: شماری از پیامبران؛ دسته دوم: شمارى از فرشتگان؛ دسته سوم: کسانى که پس از مرگ برای یارى امام زنده مىشوند؛ دسته چهارم: شمارى از مسلمانان کشورهاى مختلف جهان؛ دسته پنجم: برخى از کسانى که بهرهاى از نیکى ندارند.

همچنین در ادامه این فصل، خصوصیات جسمى و روحى یاران امام، تعداد یارانِ خاص و عام ایشان، نقش زنان در یارى رساندن به امام، و سرانجام نام و وطن شمارى از یاران امام گزارش شده با تحلیلى در باره یاران امام ادامه مىیابد.

در پایان این فصل، گزارشهایى از چگونگى جمع شدن یاران امام، شروط بیعت با ایشان، شمار اصحاب امام، و ابزار جنگى و امکانات پشتیبانى سپاه ایشان آمده است.

11 5 . عیسى بن مریم علیه السلام در کنار امام مهدى علیه السلام

این فصل با احادیثى در باره فرود آمدن عیسى علیه السلام از آسمان براى یارى امام مهدى علیه السلام آغاز مىشود، و در ادامه نماز خواندن ایشان پشت سر امام، و مدّت زندگى او پس از این ماجرا با استناد به احادیث گزارش مىشود.

11 6 . پرچم امام

موضوع این فصل خصوصیات پرچم امام مهدى علیه السلام هنگام قیام است؛ براى مثال، گزارش شده که پرچم ایشان همان پرچم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است. همچنین بر آن نوشته شده است: «البیعة للّه؛ بیعت از آن خداست» یا «اسمعوا وأطیعوا؛ گوش به فرمان و مطیع باشید». از دیگر خصوصیات این پرچم آن است که وحشت شدیدى در دل دشمنان مىافکند و هیچ گاه شکست نمىخورد و سرنگون نمىشود.

11 7 . سخنان امام در آغاز قیام

در احادیثى که در این فصل گرد آمده، سخنان امام مهدى علیه السلام در آغاز قیام گزارش شده است.

  11 8 . برخورد با دشمنان اسلام

گزارشهاى این فصل گویاى آن است که امام مهدى علیه السلام نه تنها با مستکبران و عدالت ستیزان، بلکه با مدعیان دروغین تشیّع نیز با قاطعیت تمام برخورد مىکند، و ریشه فتنه و فساد را از جهان بر مىکند.

11 9 . پاسخ به چند پرسش

در آخرین فصل مرتبط با قیام امام مهدى علیه السلام، به پرسشهایى در باره مدّت حکومت ایشان، و چگونگى پایان یافتن عمر پربرکت آن بزرگوار پاسخ داده مىشود.

بخش دوازدهم : سیره حکومتى

در این بخش احادیث مربوط به سیره حکومتى امام مهدى علیه السلام و سیاستهای فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى، و قضایى ایشان، در شش فصل دسته بندى، و در پایان تجزیه و تحلیل شده است.

12 1 . مبانى سیره حکومتى مهدوى

در فصل نخست، احادیث مرتبط با مبانى و اصول سیره حکومتى امام مهدى علیه السلام و سیاستهاى ایشان، در سه عنوان دسته بندى شدهاند:

دسته اول: احادیثى که سیره حکومتى امام مهدى علیه السلام را مستند به کتاب خدا معرّفى مىکند. در این احادیث، توضیح داده میشود که مقصود از کتاب جدیدى که امام مهدى علیه السلام مىآورد، چیست.

دسته دوم: احادیثى که سیره حکومتى امام را مستند به سنّت پیامبر صلی الله علیه و آله معرّفی کرده اند. دسته سوم: احادیثى که مبدأ و مقصد سیره مهدوى را احیاى ارزشهای اسلامى دانستهاند.

12 2 . اصلى ترین سیاستها

این فصل، در باره مهمترین و سرنوشت سازترین سیاست در حکومت مهدوى، یعنى مبارزه با ظلم و سپس گسترش عدالت در سراسر جهان است. در این فصل، با استناد به روایاتى از پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام در باره عدالت جهانى امام مهدى علیه السلام، گستره عدالت در حکومت ایشان در زمینههاى فردى و اجتماعى تبیین مىشود.

  12 3 . سیاستهاى فرهنگى

در این فصل شمارى از سیاستهاى فرهنگى در حکومت امام مهدى علیه السلام گزارش شده است؛ سیاستهایى مانند گسترش مرزهاى دانش، آموزش قرآن بر اساس نزول آن، ساختن مساجد بزرگ، مبارزه با بدعتها، منهدم کردنِ سنگرهای گمراهى، تعمیق و تکامل ایمان، زنده کردن زمین با علم و ایمان و عدل، و سرانجام پایان دادن به حکومت شیطان، و فراگیر ساختن حکومت اسلامى در جهان، و وحدت ادیان.

12 4 . سیاستهاى اجتماعى

این فصل با احادیثى آغاز مىشود که تصریح مىکنند روابط اجتماعى در حکومت مهدوى بر پایه برادرى دینى است. در ادامه امنیت فراگیر، پیشرفت بهداشت و درمان، توسعه راهها، و اجراى قوانین رفت و آمد مطرح مىشود، و مهمترین نکته این که سیاستهاى اجتماعى امام مهدى علیه السلام به گونهاى است که نه تنها اهل زمین، بلکه آسمانیان نیز از حکومت او راضى مىشوند.

12 5 . سیاستهاى اقتصادى

مهمترین سیاستهاى اقتصادى حکومت مهدوى، که در احادیث این فصل به آنها اشاره شده، عبارت است از: ریشه کن کردن فقر، باز پس گرفتن اموال عمومى از غاصبان، به کارگیرى اندوختههاى ثروتمندان در آغاز قیام، تقسیم اموال عمومی میان مردم به طور یکسان، و آباد کردن سراسر زمین. در پایان اشاره شده که با اجرای این سیاستها، برکات الهى جامعه را فرا خواهد گرفت، گنجهاى زمین آشکار خواهد شد و در این شرایط است که هر کس مىتواند هر چه مىخواهد از امام بگیرد و بخششهاى امام بىحساب خواهد بود.

12 6 . سیاستهاى قضایى

مهمترین سیاستهاى قضایى حکومت مهدوى، که در روایات فصل ششم بدان اشاره شده، عبارت است از: آیین قضایى جدید، قضاوت بر پایه علم، فراهم سازی امکانات لازم براى قضاوت دقیق و سریع، برکنارى قضات ناشایست، گزینش قضات صالح، ریشه کن کردن رشوه خوارى، قضاوت زنان در خانه، و قضاوت در میان پیروان ادیان بر اساس کتابهاى آسمانىِ خودشان.

بخش سیزدهم: نمونههایى از سرودههاى مهدوى

در آغاز این بخش، تحلیلى در باره تحولات شعر مهدوى (اشعار سروده شده درباره امام مهدى علیه السلام) در طول تاریخ اسلام ارائه مىشود. در ادامه نمونههایى از اشعار سروده شده از قرن اوّل تا قرن حاضر، در پانزده فصل گزارش مىشود.

بخش چهاردهم : کتابشناسى مهدویت

در این بخش، پس از توضیح کوتاهى در باره «مهدویت نگارى» در دوران مختلف تاریخ اسلام، مهمترین آثارى که تا کنون در این زمینه، نگارش یافتهاند، در دو فصل، گزارش مىشوند:

14 1 . مهدویت نگارى تا قرن دوازدهم

در این فصل، کتابها بر اساس ترتیب قرن نگارش، از قرن سوم معرفى مىشوند؛ زیرا از قرن اوّل و دوم، هیچ اثرى در منابع مرتبط با این موضوع، ثبت نشده است.

14 2 . مهدویت نگارى پس از قرن دوازدهم

پس از قرن دوازدهم به ویژه دوران معاصر، به دلایل گوناگون، مهدویت نگارى به شدّت افزایش یافت. نگاشتههاى این دوره را مىتوان در چند گروه کلى جاى داد:

1. تدوین رسالهها و کتابهاى فراوان؛ 2. تدوین آثار انتقادى و مغرضانه؛ 3. تدوین پایاننامههاى دانشگاهى؛ 4. مجلات موضوعی تخصصى؛ 5. تدوین فرهنگنامهها و دانشنامهها