تحلیلی بر تاریخ اسلام در کتاب «کیسانیه، جریان‌های فکری و تکاپوهای سیاسی»
به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، کتاب «کیسانیه، جریان‌های فکری و تکاپوهای سیاسی» عنوان کتابی از روح‌الله بهرامی است، که به مهترین بخش از تاریخ قرن اول و دوم اسلام می‌پردازد. انتقال قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس در فضای فکری فرق اسلامی تاثیری مهم گذاشت، که نیازمند تحلیل عمیقی است.
موضوع کتاب مذبور درباره فرقه کیسانیه، یکی از انشعابات مذهب تشیّع
است. فرقه کیسانیه علاوه بر رویکرد مذهبی در مسائل سیاسی و اجتماعی نقش داشته است. سیالیت و نداشتن تصلب مذهبی حدود و اندیشه‌های این فرقه، زمینه‌ای به
وجود آورد تا افراد زیادی از دیگر فرق دیگر با انگیزه‌های متفاوت به این گروه بپیوندند.
مهم‌ترین رویداد این مقطع پیدایش نهضت عباسی و زوال قدرت سیاسی امویان در آسیای
غربی بود. مهم‌ترین عنصر حاضر در این نهضت که یکی از عوامل اتحاد انقلابیون علیه بنی‌امیه
شد، تشیع کیسانی بود که درک درست این واقعه منوط به شناخت کیسانیه است.
مؤلف کتاب برای روشن کردن نقش تشیعِ سیاسی کیسانیه در تحولات تاریخی
این دوره، بر اساس روش‌های پژوهش تاریخی و رویکردهای جامعه‌شناسی دینی، به نگارش پرداخته و برای رسیدن به این هدف، به بررسی و شناخت سرچشمه‌های فکری و
سیاسی کیسانیه و علل و ضرورت‌های حضور آنها در مسایل سیاسی اجتماعی از آغاز پیدایش
تا سقوط امویان پرداخته است.
مؤلف ابتدا با واکاوی جنبش مختار و زندگی کیسان ابوعمره و محمد بن حنفیه، علاوه بر نقش این دو تن در شکل‌گیری و توسعه جنبش مختار، شکل‌گیری تفکر کیسانیه حول محور کیسان و محمد بن حنفیه را نشان داده و سپس با تبیین تقابل ابن زبیر با محمد بن حنفیه، شکل‌گیری گروه خشبیه کیسانی را مورد بررسی قرار داده است.
پس از آن با تمرکز بر اندیشه‌های کیسانیه، کم و کیف اندیشه موعودگرایی کیسانیه را توصیف کرده و با شرح چگونگی انشعاب و انقسام فرقه کیسانیه به سه دسته موعودگرا، غالی و معتدل، بعد از مرگ ابوهاشم فرزند محمد حنفیه و نقش آنها در زوال امویان را برجسته و تبیین کرده است.
نویسنده با تأمل در خاستگاه و پایگاه اجتماعی رهبران کیسانی، توانسته ماهیت
اجتماعی جنبش کیسانی را مورد تحلیل و تبیین قرار دهد. بنابراین در این کتاب، ضمن
تبیین چگونگی گسترش تشیعِ سیاسی کیسانی در میان عناصر اجتماعی ناراضی و تشریح
همراهی عباسیان با ابوهاشم را توانسته نشان دهد که چگونه عباسیان با بهره‌برداری
از این فضای ایجاد شده، خود را به عنوان وارث کیسانیه معرفی کرده و ریاست
قیام علیه امویان را در دست گرفتند.
کتاب «کیسانیه، جریان‌های فکری و تکاپوهای سیاسی» ثابت کرده که به رغم تفاوت در خاستگاه و ماهیت اجتماعی مخالفان دستگاه اموی، ایدئولوژی کیسانی ـ هاشمی عامل مهم ایجاد پیوند میان ناراضیان بوده و به اتحاد آنها حول یک محور مشترک کمک کرد و عباسیان با فرصت‌طلبی از این بسترِ فراهم شده استفاده کردند.
«کیسانیه، جریان‌های فکری و تکاپوهای سیاسی» نوشته «روح‌الله بهرامی» است، که در 676 صفحه، توسط پژوهشکده تاریخ اسلام منتشر شده است.
انتهای پیام/ 161
