اگر شهید «عباس دوران» آمریکایی بود هالیوود او را به تمام دنیا معرفی کرده بود

خبرنگار دفاع پرس از فارس اخیرا گفت و گویی را با «بهرام میرزایی» نویسنده و کارگردان نمایش پر مخاطب «مهنا» که در سال‌های 94 و 95 با موضوعیت شهید سرلشکر خلبان «عباس دوران» به روی صحنه رفته است، داشته است که در ادامه آن را می‌خوانید:

دفاع پرس: لطفا خودتان را معرفی کنید و بفرمایید که در چه رشته‌ای تحصیل کرده اید؟

به نام خدا، بهرام میرزایی هستم .من تا مقطع کارشناسی سینما درس خوانده ام و کارشناسی ارشد را در رشته کارگردانی تئاتر ادامه داده‌ام.

دفاع پرس: به نظر شما تحصیلات آکادمیک در رشته های هنری به ویژه سینما و تئاتر چه مقدار می‌تواند در رشد اثر هنری موثر باشد؟

بخشی از هنر ذاتی است و بخشی دیگر اکتسابی، تحصیلات دانشگاهی بدون تلاش تجربی در رشته های هنری الزاما به تنهایی راه گشا نیست ولی به منزله یک چراغ می‌تواند راه را بهتر به ما نشان دهد. اصولا اگر کسی بخواهد در حوزه هنر به رشد قابل قبول برسد، ناگزیر است رشته مورد علاقه‌اش را از منظر علمی دنبال کند. بنابراین به نظرم مطالعه صحیح و کشف رموز علمی و استفاده از اساتید برجسته جهان هنر که عمری را صرف تحقیق و پژوهش کرده‌اند یکی از راه‌های اصلی درک یک اثر خلاقه است.

دفاع پرس: از «مهنا» برای‌مان بگویید که چگونه متولد شد؟ و چه شد که رفتید سراغ موضوع «دفاع مقدس»؟

گفتن از «مهنا» مثنوی هفتاد من کاغذ می‌خواهد. ما آن‌قدر از مهنا خاطره داریم که بعید میدونم با مصاحبه و این گونه نشست ها بشود درباره مهنا چیزی گفت، ولی بدو تولد مهنا از پایان نامه ارشد من شروع شد، اول می خواستم داستان‌های «علی‌محمد افغانی» را کار کنم بعد نمی‌دانم چی شد که نظرم عوض شد. آمدم سمت شهید دوران، با استادم مشورت کردم، گفت برو سراغ یک موضوع کاربردی که بالاخره قسمت شد نوکری عباس نصیبم بشه، البته بگویم که من همیشه به کسانی که جان خود را برای وطن‌شان از دست داده‌اند احترام خاصی قائل بودم و هستم، وقتی افتادم تو اقیانوس بیکران زندگی این شیرمرد پارسی دیگر گرفتار اخلاق و منش شخصی وی شدم، به طوری که همه زندگیم شد «مهنا» تا همین الان.

دفاع پرس: چه جوری همه زندگیت شد «مهنا»؟

حلقه ای بر گردنم افکنده دوست   ..   می‌کشد آنجا که خاطر خواه اوست

در قوم و قبیله ی شهدا رفتن، کارت دعوت می‌خواهد. ولی ماندن و عشق ورزیدن یه دل دریایی می‌خواهد که فقط خودشان ویزایش را صادر می‌کنند، باید به یک درجه ای از خلوص برسی تا این ویزا برای‌مان صادر شود، صادر که شد، تو برای خودت یه پادشاهی، یک پادشاه با تخت و تاجی از مرام و معرفت و غیرت، یک رابطه شمس و مولانا، سخت است توضیح آن.

دفاع پرس: کار هنری ساختن برای شهید یعنی برگزاری یک بزرگداشت هنری، در این باره صحبت چه صحبتی دارید؟

یکی از دانشمندان علوم انسانی غرب می گوید: برگزاری بزرگداشت برای یک کشته شده در جنگ یعنی تشویق به کشته شدن سه نفر آدم زنده دیگه برای جنگ بعدی، طبق این نظریه ما نباید برای شهدای خود بزرگداشت بگیریم، ولی از آن طرف داستان قرآن که آمده : «و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون»، حالا من هنر دوست مسلمان شیعه چه جوری باید برای شهید خود بزرگداشت هنری بگیرم؟ بحث، بحث اعتقاده ...

دفاع پرس: منظور شما از اعتقاد چیست؟

اعتقاد به اینکه آن شهید رفت تا من نوعی الان بتوانم عرض اندام کنم، بتوانم مدیریت کنم، بتوانم افتخار کنم که «من آنم که رستم بود پهلوان»، ببینید من فکر می‌کنم همه ما به شهدا بدهکاری هستیم، از مردم عادی گرفته تا بالاترین، اگر روزی خلاف این فکر کنیم به نظرم به پایان راه رسیدیم.

دفاع پرس: برگردیم به «مهنا»، از کی کار تحقیق رو شروع کردید؟ برنامه تمرین ها به چه صورت بود؟

من دقیقا از 5 مهر 94 کار تحقیق را شروع کردم و از 3 آبان 94 هم شروع به تمرین کردیم. اوایل به خاطر اینکه بازیگرها فیکس نشده بود، تمرین های‌مان منظم نبود ولی از اواسط بهمن 94 دیگه هر روز تمرین داشتیم تا شهریور 95 که رفتیم برای اجرا.

دفاع پرس: وضعیت مخاطبان «مهنا» تا کنون چگونه بوده است؟

ما سعی کردیم از همه قشری مخاطب داشته باشیم، ببینیم بازخورد اقشار مختلف چگونه است، بحمدالله بازخوردها عالی بود، بخصوص در نسل جوان و نوجوان. «مهنا» موفق شد در فاز اول حدود 4 هزار مخاطب جذب کند، که می‌توانم به جرات بگویم بالای 90 درصد از مخاطبان راضی سالن رو ترک می کردند.

دفاع پرس: از کجا به این آمار رسیدید؟

ما در تمام اجراها نظرسنجی مکتوب انجام می دادیم که اسناد آن نیز موجود است، جدای از این، بعد از هر اجرایی مخاطبان علاقه مند بودند با عوامل و بازیگران آشنا شوند که بر اساس فیلم‌های پشت صحنه قابل اثبات است.

دفاع پرس: آیا خاطره‌ای نیز از اجرا و تهیه این نمایش دارید؟

بله، خاطرات بسیاری داشتیم. یکی از آن‌ها که در ذهن من باقی مانده است مربوط به اجرای تالار «حافظ» در شیراز بود، یه خانم ایرانی که آمریکا زندگی می‌کرد و بنا به اجبار برای یه کار اداری به ایران آمده بود، اتفاقا اصلا ذهنیت خوبی از ایران و جنگ و شهید هم نداشت به دعوت یکی از دوستان آمده بود چند دقیقه ای نمایش را ببیند و برود، ولی بعد متوجه شدیم که تا پایان کار نشسته بود و حتی تو اینستاگرام نوشته بود «من فکر می‌کردم کار شهید جانماز آب کشیدن یا تبلیغ حکومت است، ولی بعد دیدم که فقط داره زندگی یه خلبان رو نمایش می‌دهد و طاقت نیاردم، در چند صحنه بغضم ترکید.»

دفاع پرس: اگر بخواهیم یک دلیل اصلی برای محبوبیت «مهنا» بیاوریم، چه می‌تواند باشد؟

علاقه قلبی مردم و جامعه به «شهید دوران»، به شهید، به یک قهرمان ناجی واقعی که عاشق مردم بوده است.

البته ما سعی کردیم نمایشی را روی صحنه ببریم که نشان بدهد که شهید نیز عاشق مردم و با مردم بوده است.

دفاع پرس: «مهنا» با کدام بودجه ساخته شد؟

تمام بازیگران و عوامل آن با پول های شخصی‌شان مثل یه مرد آمدند در میدان و تا آخرش هم بدون هیچ توقعی جانانه ایستادند.

دفاع پرس: یعنی هیچ ارگان دولتی از شما حمایت مالی نکرد؟

چرا، اگر حمایت‌های پایگاه هوایی، اداره کل حفظ آثار دفاع مقدس فارس، اداره ارشاد شیراز نبود ما به شدت به مشکل برخورد می‌کردیم، ولی خودتان قضاوت کنید، کاری که یک‌سال مداوم یک گروه نزدیک 20 نفره درگیر آن باشد چه جوری با این گونه حمایت‌ها به نتیجه می‌رسد، قطعا مردانگی بچه های مهنا باعث توفیق آن شد.

دفاع پرس: چشم انداز آینده تئاتر «مهنا» را چگونه می‌بینید؟

من دوست دارم بتوانم مهنا را در همه ایران اجرا کنم، اجراهای خارج از کشور هم داشته باشیم، نه به خاطر معرفی خودمان، به خاطر مردانگی شهید دوران.

اگر شهید دوران آمریکایی بود، «هالیوود» آن را به تمام کوره دهات های دنیا معرفی کرده بود، حالا ببینید ما کجای این قصه قرار داریم؟

دفاع پرس: برنامه اجرا در سال 96 چگونه است؟

به یاری خدا از اردیبهشت اجرا در زندان های استان فارس را آغاز خواهیم کرد، بعد از آن در یکی از تالارهای شیراز به روی صحنه خواهیم رفت.

دفاع پرس: چه برنامه دیگه ای برای «شهید دوران» دارید؟

اگر تا پایان عمرم درباره ابعاد گوناگون شخصیت شهید دوران کار هنری کنم بازم کم است و کار کردن برای شهید خسته‌ام نمی کند.

من آمادگی کامل دارم تا 50 قسمت سریال تلویزیونی شهید دوران را از تولد تا شهادت وی بنویسم.

دفاع پرس: درباره ی سریال سازی با سازمان یا نهادی رایزنی کرده‌اید؟

بله، اگر خدا بخواهد هماهنگی هایی صورت گرفته و قول‌هایی داده شده است.

دفاع پرس: تا جایی که اطلاع داریم فیلم مستند نمایش «مهنا» هم در حال تولید است، پروژه آن به کجا رسیده است؟

فیلم مراحل پایانی خود را می گذراند ولی چون قصد داریم یک فیلم مستند با چارچوب استاندارد داشته باشیم به دنبال ضبط تصاویر باقی مانده‌ایم و یک تدوین‌گر حرفه ای که «فاین کات» فیلم را به سرانجام برساند، ان‌شاءالله.

دفاع پرس: در اجراهای جدید چه ساختاری را انتخاب کرده‌اید که با فاز اول متفاوت باشد؟

در فاز اول، عموم مخاطبان عوام جامعه در نظر گرفته بودیم. ولی در فاز دوم تدبیری اندیشیده ایم که به سراغ خواص بریم، از طرفی در جشنواره فجر سال آینده هم به یاری خدا شرکت خواهیم کرد.

دفاع پرس: آیا نمایش «مهنا» در استان‌های دیگر هم نمایش داده می شود؟

اگر امکانات سفر مهیا شود به استان‌های یزد، اصفهان و خوزستان نیز سفر خواهیم کرد.

دفاع پرس: درباره ی کار بعدی‌تان توضیح می‌دهید؟

یک کار تصویری درباره ی زندگی نامه خلبان شهید «محمد کاظم روستا» خواهیم داشت.

دفاع پرس: حرف آخر؟

ممنونم از کسانی که در فاز اول بودند و متاسفانه در فاز دوم از وجودشان بی بهره هستیم.

«منصور منیعاتی» که با دستان گرمش کیبورد زد و موزیک ساخت.

«حسن کرمی» که با چشمان معصومش نورپردازی کرد.