بررسی عملیات محدود «قدس 3» از منظر آموزش آشکار اطلاعات رزمی

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع پرس، عملیات قدس 3 یکی از نبردهای انهدامی است که از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، در چارچوب استراتژی عملیات محدود، در منطقه عمومی جنوب دهلران طرح ریزی و اجرا شد. این عملیات به منظور پیشگیری از رکود جبهه ها و درگیر نگه‌داشتن قوای دشمن در برخی مناطق، با هدف آماده ساختن شرایط جهت اجرای عملیات گسترده علیه دشمن بعثی صورت گرفت.

بلندی‌های مهم منطقه، از سوی رژیم حاکم بر بغداد «مین منصور» و از سوی اهالی بومی، «فره سیاه» خوانده می‌شد. این منطقه در محور عمومی دهلران طیب در غرب رودخانه «میمه» قرار دارد و دارای تعدادی تپه و بلندی است. بلندی 208 به سبب اشراف آن بر غرب رودخانه میمه شهرت و اهمیت ویژه ای در هر دو سوی نبرد داشت.

هدف از اجرای این عملیات، خنثی‌سازی عملیات روانی دشمن، نفوذ به عمق خاک عراق و انهدام قوای موجود بعثی‌ها در منطقه بوده است.

این مأموریت، به لشکر 19 فجر استان فارس واگذار شد. لشکر نیز پس از دریافت مأموریت و انجام مراحل مقدماتی طرح ریزی عملیات، کار شناسایی منطقه را به منظور طرح ریزی اصلی و اجرای آن آغاز کرد.

 

دشمن پس از شکست در عملیات بیت المقدس و عقب نشینی سراسری خود که به آزادی خرمشهر انجامید، بخشی از بلندی‌های مرزی جبهه میانی را در اشغال خود نگه داشت، تا دید و اشراف کافی بر منطقه عمومی دهلران داشته باشد. طراحی عملیات قدس 3 بر همین اساس و به تناسب راهکارهای موجود در منطقه از دو محور صورت گرفت. 

«رزمندگان در ساعت 2 و 45 دقیقه بامداد روز 20 تیر 1364 با رمز «یا امام جعفر صادق (ع)» به طور همزمان حمله خود را آغاز کردند. سرعت عمل نیروهای خودی چنان بود که در همان لحظات نخست، نزدیک به 70 تن از نیروهای عراقی به اسارت در آمدند. نیروها با رعایت اصل غافلگیری واسننار شب، به قرارگاه دشمن در عقبه خط آنان حمله برده و کابلهای برق و مخابرات خط اول آنان را قطع کردند. بدین‌صورت ارتباط نیروهای دشمن با عقبه خود بمنظور خبردهی و پشتیبانی مختل شد.

از آنجا که هدف این عملیات صرفا نفوذ و ضربه زدن به یگانهای دشمن بود، لذا نیروها حتی الامکان از غنیمت گرفتن و انتقال اقلام دست و پاگیر، خودداری کردند و تلاش نمودند تا اساسا امکانات دشمن را منهدم سازند.

پس از اجرای موفق عملبات و سرزدن سپیده صبح، دستور عقب نشینی و بازگرد نیروها ی خط شکن به خطوط پیشین صادر شد.دشمن نیز که با توجه به قطع کابلهای ارتباطی و مخابراتی خود از اهداف این عملیات غافل بود، به طور همه حانبه اقدام به پاتک بر روی بلندیهایی که از نیروهای ایرانی خالی شده بود کرد و طبیعتا از این ضد حمله سودی نجست.

همزمان با عملیات قدس 3، عملیات دیگری توسط نیروی زمینی ارتش در منطقه عملیاتی «شهرانی»، به منظور بازپس_ گیری مناطقی که به تازگی در اشغال دشمن در آمده بود، صورت گرفت.این یورش سبب شد که توجه فرماندهان عراقی به آن محمور معطوف شود، بنابراین میتوان گفت که عملبات نیروهای ارتش به نوعی پشتیبانی عملیات قدس 3 بود.

در این حمله 15 دستگاه خودروی ایفا (کامیون)، 4 دستگاه تانک، 15 دستاه خمپاره انداز، 10 زاغه مهمات، مقر گردان 1 و 2 از تیپ 805 و پمپ بنزین قرارگاه دشمن در منطقه منهدم شد. ضمن آنکه 1470 تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی شده یا به اسارت نیروهای عمل کننده خودی در آمدند. علاوه بر این، چندین دستگاه بی سیم و سیستمهای مخابراتی و شماری سلاح سبک و نیمه سنگیناز دشمن به غنیمت گرفته شد.

اجرای هر عملیات نظامی، از زمان دریافت مأموریت تا خاتمه آن از نظر اطلاعات رزمی به سه عامل مهم بستگی دارد؛ این سه عامل عبارتند از: جو، زمین و دشمن.»1

تأثیر عامل جوی در منطقه عملیاتی:

عامل جو خود به آب و هوا و شرایط اقلیمی منطقه تقسیم می شود. تأثیر این عامل به قدری مهم است که با اثر گذاری بر روی سایر عوامل، آثار آن کل عملیات را تحت تأثیر قرار می دهد.

آب و هوا و شرایط اقلیمی منطقه در فصل تابستان عمدتاً تحت تأثیر سامانه کم فشار و جریانات سودانی، عربستان و عراق است که این امر، سبب گرمای شدید و با دمای بیش از پنجاه درجه سانتیگراد می شود.

با توجه به تحرک بسیار زیاد نیروهای تکاور خودی و عمق پیشروی در عملیات، واحد آماد باید در برآوردهای خود نیاز نیروها به آب شرب را پیشبینی کند.

عامل زمین:

عامل زمین هر منطقه عملیاتی خود به اختفا و پوشش، دید و تیر، استحکامات و موانع، عوارض طبیعی و مصنوعی و معابر وصولی تقسیم می شود. تأثیر این عامل نیز در سرعت پیشروی و طرح مانور نیروهای آفندی و پدافندی بسیار زیاد است.

آبگرفتگی، جنگل، دشت، دریا، رودخانه و کوهستان عوارض طبیعی و انواع خاکریز، دژ، انواع سنگر، شهرها و روستاها، آبادیها و انواع کانال عوارض مصنوعی هستند.

زمین منطقه شامل: ارتفاعات 194 و 208 دشت جنوب دهلران، رودخانه میمه، خاکریزها و میادین مین احداث شده از سوی یگانهای مهندسی تخریب دشمن بود. شرایط دید و تیر نیز برای قوای دشمن به سبب استقرار بر روی ارتفاعات مذکور واقع در غرب رودخانه میمه بسیار مساعد بود. این نحوه استقرار دشمن در منطقه، تمامی امتیازات را از نیروهای خودی سلب می کرد. عوامل اطلاعاتی لشکر 19 فجر، با انجام اقدامات طرح ریزی و هدایت تلاش اصلی در عملیات اطلاعاتی، جمع آوری، پرورش اخبار و تولید و انتشار اطلاعات به منظور تسهیل در روند تصمیم سازی برای فرماندهی موفق به شناسایی دو محور جهت انجام عملیات شدند.

وضعیت دشمن:

مهمترین عامل مؤثر در اجرای هر عملیات نظامی، وضعیت نیروی دشمن است؛ زیرا عوامل جو و زمین معمولاً کمتر دچار تغییر میشوند؛ مگر آنکه با انجام اقدامات مهندسی و رخدادهای جوی، وضعیت این دو عامل تغییر یابند.

وضعیت دشمن خود به عوامل اطلاعات ترتیب نیرو بستگی دارد؛ این عوامل عبارتند از: آرایش، آموزش، استعداد، تاکتیک، ترکیب، شایستگی رزمی، گسترش، لجستیک و سایر عوامل متفرقه.

آنچه پس از شناسایی هر منطقه عملیاتی به طور محسوس برای عوامل و فرماندهان اطلاعاتی مشخص می شود، نوع آرایش، استعداد، ترکیب، گسترش و میزان امکانات لجستیکی یگانهای موجود دشمن در منطقه است.

استعداد قوای درگیر خودی و دشمن:

لشکر 19 فجر، از دو محور و با به کار گیری چهار گردان: امام علی، امام حسن، امام حسین و امام مهدی (ع) اقدام به تک نمود.

تیپ 805 پیاده از لشکر 14 ارتش بعثی عراق حفظ خطوط پدافندی منطقه را از سوی دشمن بر عهده داشت.

سوابق نبردهای پیشین در این منطقه:

منطقه عمومی دهلران مدتها پیش از آغاز رسمی جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعثی صدام علیه جمهوری اسلامی ایران، بارها مورد تجاوز از سوی یگانهای مرزی و حتی قوای نظامی رژیم بعثی عراق واقع شده بود ولی این تجاوزهای مکرر که همگی نشانه های بروز جنگی خونین میان دو کشور به حساب میآمد، از روز 26 شهریورماه سال 1359 افزایش یافت تا آنکه در آخرین ساعات شامگاه 31 شهریورماه همان سال، لشکر 10 زرهی ارتش بعثی عراق، تهاجم گسترده خود به حریم جمهوری اسلامی ایران را مطابق دستور عملیاتی سپاه سوم نیروی زمینی ارتش عراق و در زیر نور ماه از معبر علی غربی، پل رمیله، رودخانه های میمه و طیب آغاز کرد.

پس از پایان عملیات ألی بیت المقدس و عقبنشینی ناقص نیروهای عراقی از سراسر خطوط تماس با نیروهای خودی، آنان با استقرار بر روی این ارتفاعات و برخی نقاط مرتفع دیگر، جهت حفظ دید و تیر بر روی مواضع و مناطق استراتژیکی که در خاک جمهوری اسلامی ایران قرار داشت اقدام کردند.

می توان گفت پس از خاتمه عملیات گسترده والفجر یک در دهه سوم فروردینماه سال 1362 به علت به حداقل رسیدن درگیریهای طرفین تا موعد اجرای عملیات قدس سه در دهه سوم تیرماه سال 1364 دشمن آنجا را منطقه امن تلقی می کرد و یگانهای پدافند کننده اش بیشتر به استراحت می پرداختند.

سر انجام گردانهای عملکننده لشکر  19 فجر، در ساعت 02:45 (دو و چهل و پنج دقیقه) بامداد روز بیستم تیرماه سال 1364 با رمز «یا امام صادق (ع) ادرکنی» با رعایت اصل غافلگیری بر قوای دشمن یورش بردند؛ سرعت عمل یگانها به قدری زیاد بود که در همان ابتدای نبرد بیش از پنجاه تن از قوای دشمن به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند.

عمق پیشروی در این نبرد، بین 17-19 کیلومتر تعیین شده بود. از آنجا که عمده ترین هدف تاکتیکی این عملیات، انهدام تجهیزات و گرفتن تلفات از دشمن بود، به محض نزدیک شدن سپیده، دستور بازگشت به مواضع پیشین صادر شد.

در این میان، برخی نیروها به علت تعجیل در برگشت به سوی مواضع خودی به میادین مین دشمن برخورد کردند و از آنجا که امکان حمل و نقل آب شرب بیش از بار مبنای یگانهای عملکننده به علت نفوذی بودن عملیات وجود نداشت، نفرات باقیمانده در میدان مین دشمن بر اثر کمبود آب و عطش فراوان مظلومانه به شهادت رسیدند.

عملیات محدود قدس سه، توانست تا اندازه ای آلام ناشی از عملیات گسترده بدر در اسفندماه سال گذشته را تسکین دهد و روحیه ملت و رزمندگان اسلام را تقویت کند.

آموزش آشکار، اطلاعات رزمی، عملیات قدس سه، عملیات محدود، لشکر 19 فجر، استان فارس.

 

در پایان چکیده‌ای از این عملیات ارائه می‌شود:

 

نام عملیات: قدس 3 (انهدامی)

زمان اجرا: 1364/04/20

مدت اجرا: یک روز

تلفات دشمن (کشته،زخمی و اسیر) : 1470

رمز عملیات: یا امام جعفر صادق (ع)

مکان اجرا: منطقه عمومی دهلران ـ طیب، در جبهه میانی جنگ

ارگانهای عمل کننده: رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی

اهداف عملیات: نفوذ و ضربه زدن به یگانهای دشمن.

 

پانوشت:

1- سایت آوینی

انتهای پیام/ 171