ادبیات اسارت مغفول مانده است/ خاطرات اسیران عراقی در ایران مانند نفت خام است
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، نشست نقد کتاب «یک بعلاوه پنج» خاطرات آزاده «قاسم قناعتگر» عصر امروز (دوشنبه، 27 آذرماه) با حضور «امیرمحمد عباس‌نژاد» منتقد ادبی، «جلال توکلی» نویسنده و راوی کتاب در محل موسسه پیام آزادگان برگزار شد.
«فرزانه قلعه‌قوند» مسئول پژوهشی موسسه فرهنگی پیام آزادگان در ابتدای این مراسم نقد و بررسی با تاکید بر میزان دقت در صحت خاطرات منتشر شده از سوی این انتشارات اظهار داشت: تلاش داریم شخصیت‌ها، مکان‌ها و زمان‌های مورد اشاره در کتاب‌های موسسه پیام آزادگان دقیق باشند. من درباره صحت اطلاعات کتاب‌های نشر پیام آزادگان تردیدی ندارم.
برای تایید خاطراتم 150 ساعت تلفنی صحبت کردم/ سعی کردم بزرگ‌نمایی نکنم
«قاسم قناعتگر» راوی کتاب «یک بعلاوه پنج» در ادامه این مراسم اظهار داشت: من متولد سال ۱۳۴۸ از استان یزد هستم. با فرار از خانه به جبهه رفتم و در عملیات والفجر ۸ شرکت کردم. یک عملیات ایذایی در ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ در محور جزیره ام‌الرصاص انجام شد. زمان عملیات بارندگی شدید بود.
وی گفت: به دلیل خوب عمل نکردن چند تیپ و مقاومت عراقی‌ها و جزر آب بین جزایر، رزمندها نتوانستند به اهداف عملیات دست پیدا کنند. شب ۲۱ بهمن ماه عراقی‌ها پاتک را شروع کردند. در حال دور شدن از منطقه بودیم که آن‌ها متوجه حضور ما شدند و سپس ما اسیر شدیم.
این آزاده دوران دفاع مقدس تصریح کرد: پس از اسارت جنازه عراقی‌ها را می‌دیدیم خیلی وضعت بدی داشتند. جنازه‌های آن‌ها متلاشی شده بود در حالی که شهدای ما با چهره‌های نورانی و در وضعیت‌های خوبی شهید شده بودند.
قناعتگر با اشاره به صحنه‌های ناخوشایند اسارت، افزود: اولین صحنه‌های ناخوشایند اسارت مربوط به بازجویی بود. زمانی که سوالات بازجو کننده را دور زدم او چندین سیلی محکم به من زد.
وی درباره نحوه نوشتن خاطرات دوران اسارت گفت: هر وقت می‌خواستم خاطراتم را بنویسم اتفاقی رخ می‌داد که مانع می‌شد. چند سال پیش بعد از تاکیدات رهبر انقلاب مبنی نوشتن خاطرات دفاع مقدس تصمیم مصممی به نوشت خاطرات گرفتم تا اینکه یک دانشجو برای نوشتن پایان‌نامه به من مراجعه کرد. مجبور شدم ۱۵ صفحه از خاطراتم را برای او بنویسم، همین کار استارت نوشتن خاطراتم شد.
این رزمنده عنوان کرد: حدود سه سال کار نگارش کتاب طول کشید. به شدت به دنبال نوشتن واقعیت‌ها بودم و نمی‌خواستم بزرگ‌نمایی کنم. برای مستند کردن خاطرات به چندین استان سفر کردم و بیش از ۱۵۰ ساعت تلفنی با آزادگانی که با هم در استارت بودیم صحبت کردم تا اتفاقات و تاریخ‌ها را نیز به تایید آن‌ها برسانم. برای نوشتن اسم برخی از آزادگان در کتاب مجور می‌شدیم چندین بار با شخص صحبت کنیم تا راضی شود.
توکل به خدا نَخ نامرئی خاطرات «حاج قاسم»
«جلال توکلی» نویسنده کتاب «یک بعلاوه پنج» با بیان اینکه کار تخصصی من در ادبیات مربوط به داستان و رمان است، اظهار داشت: من در زمینه رمان و داستان کار می‌کردم. کتاب «یک بلاوه پنج» اولین تجربه در زمینه خاطره‌نگاری است. همیشه از نوشتن چنین کارهایی فراری بودم چون در خاطره‌نگاری محدودیت و چارچوب‌های خاصی وجود دارد.
وی گفت: در مرحله اول به راوی کتاب گفتم تمام خاطرات را روی کاغذ بنویس. نیتم از این کار این بود که شاید نویسنده دیگری کار را انجام دهد اما وقتی خاطرات قناعتگر نوشته شد و من آن را خواندم از خاطرات خوشم آمد.
این نویسنده افزود: مشکلات ما این بود که راوی بخشی از خاطرات را فراموش کرده بود. ما از لحاظ زمانی تقویمی را تنظم کردیم و زمان‌هایی که در خاطرات گم شده بود را بازنویسی کردم و این کار باعث می‌شد خاطرات فراموش شده، یادآوری شود.
توکلی درباره عنوان کتاب، گفت: در هر خاطرات یک نَخ نامرئی وجود دارد که نویسنده باید آن را پیدا کند و در طول نگارش خاطره آن را برجسته کند. توکل به خدا توسط «حاج قاسم» در جای جای خاطرات دیده می‌شد که به نظرم نخ نامرئی خاطرات بود. پنج مرحله که راوی کتاب در آن قرار گرفته دلیل اصلی عنوان کتاب بود در حالی که مذاکرات ۱+۵ نیز که نماد مذاکرات هسته‌ای بود در این نام‌گذاری بی تاثیر نبود.
ادبیات اسارت مغفول مانده است/ خاطرات اسیران عراقی در ایران مانند نفت خام است
«امیرمحمد عباس‌نژاد» نویسنده و منتقد ادبی در بخش دیگری از این نشست، اظهار داشت: ادبیات اسارت از دوران امام موسی کاظم (ع) به وجود آمده است. این ادبیات به دلیل ارتباط راوی با خود، دشمن، تاریخ، خدا و دیگران یک ادبیات تجربی است. آغاز ادبیات اسارت در دوران معاصر نیز مربوط به دفاع مقدس است.
وی افزود: اگر تالیفاتمان را بر اساس این ارتباطات بنویسیم، ادبیات قوی‌تری را خواهیم داشت. انسانی‌ترین ادبیات جنگ، ادبیات اسارت است چون روابط انسانی این ادبیات را تشکیل می‌دهد. ایران در حوزه اسیرداری بهترین کشور است. کشور ما قوانینی انسانی‌تر از کنوانسیون دارد.
نویسنده و منتقد ادبی با تاکید بر اهمیت ادبیات اسارت، عنوان کرد: خاطرات اسیران عراقی در ایران مانند نفت خام است. این سوژه‌ها منابع غنی برای داستان‌نویسی و فیلم‌سازی است. عدم شادی و خندیدن ویژگی مشابه تمام اسیران در اسارت است اما اسیران ایرانی طنز در اسارت را حفظ می‌کردند. کاغذ در ادبیات اسارت ایران بسیار مهم است. کاغذ سیگار در اسارت باعث شد کتاب‌هایی مانند «پایی که جا ماند» خَلق شود.
عباس‌نژاد نامه‌های مبادله شده بین اسیران و خانواده‌هایشان را نیز یکی دیگر از گنجینه‌های باقی مانده از دوران دفاع مقدس دانست و گفت: نامه‌هایی که توسط اسیران ایرانی نوشته شده نیز موضوع مهمی است که بحث روابط عاطفی خانوادگی را نشان می‌دهد. نامه‌های دوران اسارت برای دانشجویان و پژوهشگران یک منبع غنی است. ادبیات اسارت ما مغفول مانده است در حالی که نزدیک به ۶ هزار نامه بین اسیران ایرانی و خانواده‌هایشان مبادله شده است.
انتهای پیام/ 121
