گروه اجتماعی دفاع پرس- شهاب شعبانی نیا؛ نفتکش ایرانی سانچی (سپیده) سرانجام به اتفاق سرنشینانش در اقیانوس آرام، آرام گرفت.
سانچی که با محموله 136 هزار تنی میعانات فوقسبک نفتی به مقصد کره جنوبی در حرکت بود، شامگاه 16 دیماه در آبهای ساحل شرق چین بر اثر برخورد با یک کشتی فلهبر چینی دچار حریق شد.
ایران برای اطفای حریق سانچی رایزنیهایی را با مسئولان چینی انجام داد و ارتش جمهوری اسلامی نیز تیم عملیات ویژه نداجا شامل 12 تکاور را با هدف نجات ملوانان نفتکش به چین اعزام کرد؛ اما با وجود تلاشهای صورت گرفته، امکان ورود به نفتکش و نجات سرنشینان آن فراهم نشد و عملیات اطفای حریق نیز که از سوی چینیها مدیریت میشد، راه به جایی نبرد. سانچی پس از هشت روز دست و پنجه نرم کردن با آتش، روز یکشنبه 24 دیماه به قعر آب رفت.
با توجه به آنچه بر سانچی گذشت، انتقادهایی به نحوه مدیریت چینیها در زمینه اطفای حریق و همچنین صحبتهایی مبنی بر احتمال وقوع انفجار در این شناور ایرانی در فضای رسانهای مطرح شد.
برای بررسی موارد مطرح شده لازم است با ساختار نفتکشها آشنا شویم.
نفتکشها مخازن متعددی دارند. تعدد مخازن دو علت دارد؛ نخست اینکه ممکن است نفتکش محمولههای متفاوتی را بارگیری کند و دوم اینکه در صورت بروز سانحهای مثل حریق، این سانحه بر سایر قسمتهای شناور اثر منفی نگذارد.
همچنین در مواقع اضطراری به منظور بالانس (ایجاد تعادل در قسمتهای چپ و راست) و بالاست (ایجاد تعادل در قسمتهای جلو و عقب) یک مهندس لودینگ (باربرداری و بارگذاری) در نفتکش حضور دارد که نسبت به این امر اقدام میکند و به این ترتیب تعادل نفتکش حفظ میشود.
به قسمت بالای این مخازن یک گاز خنثی (gas free) تزریق میشود، تا فشار این گاز مانع از تجمع بخارات هیدروکربنی و انفجار احتمالی مخازن شود.
در زمینه مقابله با آتش نیز دورتادور نفتکش، لوله کشی آب آتشنشانی شده است. سیستم اطفای حریق هم به دو صورت اتوماتیک و دستی عمل میکند.
در کشتیها برای اطفای حریق از فوم نیز استفاده میشود. به این ترتیب که آب از یک سو و «اسید آمینه» نیز از سوی دیگر با هم مخلوط میشوند و به شکل فوم درمیآیند. این فوم تمامی قسمتی را که دچار حریق شده است، در بر میگیرد و ضمن سرد کردن مخزن حادثهدیده، مانع از رسیدن اکسیژن به آتش میشود.
غرق شدن سانچی، آن هم بر اثر آتشسوزی باعث بروز ابهاماتی در این زمینه شده است. این در حالی است که در دوران جنگ تحمیلی، وقتی که نفتکش ایرانی «سوسنگرد» مورد هدف قرار گرفت، با وجود متحمل شدن خسارات سنگین، غرق نشد و پس از تعمیر، دوباره به انجام ماموریت پرداخت؛ اما هنوز مشخص نیست دلیل آتشسوزی گسترده در سانچی چه بوده و چه اتفاقی افتاده که باعث غرق شدنِ این شناور سنگین شده است.
این احتمال وجود دارد که به هر دلیل مثلا ترکیدگی پمپ و اتصالی برق، انفجاری در موتورخانه کشتی رخ داده باشد؛ اما با توجه به وجود دیوارههای فولادی قطور (حداقل 2 سانتیمتر) که قسمتهای مختلف شناور را از هم جدا میکند، احتمال تاثیرگذاری چنین انفجاری و آتشسوزی حاصل از آن بر سایر قسمتها بسیار کمرنگ میشود.
در خصوص نحوه مدیریت چینیها در عملیات ناموفق اطفای حریق سانچی نیز باید به این نکته اشاره کرد که میعانات فوقسبک نفتی (محموله سانچی) در هوای آزاد به سرعت تبدیل به بخار میشوند و خطر انفجار در چنین شرایطی بسیار افزایش مییابد؛ لذا با در نظر گرفتن این مساله، احتیاط فراوانِ چینیها در نزدیک شدن به سانچی و تعلل در انجام عملیات اطفای حریق شاید تا حدودی قابل قبول باشد؛ هرچند این سوال مطرح است که اگر نفتکش چینی به وضعیت سانچی دچار شده بود، آیا چینیها در اطفای حریق آن نیز، عملکردی مشابه عملیات اطفای حریق نفتکش ایرانی میداشتند؟
درخصوص گرفتار شدن تمامی سرنشینان سانچی و اینکه چرا موفق به ترک نفتکش نشدهاند نیز ابهاماتی وجود دارد. گازهای سمی مثل دی اکسید کربن و گوگرد میتواند در همان دقایق اولیه آتشسوزی منجر به مرگ نفرات شود؛ اما با توجه به فاصله محل استقرار کارکنان از محل آتشسوزی و همچنین وجود امکاناتی از قبیل دو قایق در طرفین شناور که برای ترک نفتکش در شرایط اضطراری در نظر گرفته شده بود، این سوال مطرح است که چرا سرنشینان موفق به فرار نشدند.
روشن شدن موارد فوق و برطرف شدن ابهامات در خصوص حادثه سانچی نیازمند بررسی جعبه سیاه و انجام تحقیقات لازم در این زمینه است. هرچند ابهامزدایی از این موضوع دردی را از بازماندگان قربانیان سانچی دوا نمیکند، اما میتواند تجربهای گرانبها برای جلوگیری از تکرار اینگونه حوادث باشد.
انتهای پیام/