پناه‌برخدا رضایی:

پیشرفت تکنولوژی مستندسازی را تسهیل کرده است/ کشف و شهود فیلمساز در حین فیلمبرداری

پناه‌برخدا رضایی گفت: یکی از نقاط قوت سینمای مستند در سال‌های اخیر بخاطر پیشرفت تکنولوژی است؛ فیلمساز دیگر لازم نیست پروداکشن آنچنانی داشته باشد یا نیاز به حضور عوامل متعدد ندارد.
کد خبر: ۲۷۴۷۹۹
تاریخ انتشار: ۰۱ بهمن ۱۳۹۶ - ۰۰:۳۰ - 21January 2018

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، «پناه برخدا رضایی» کارگردانی را با ساخت آثار مستند آغاز کرد اما در سال‌های اخیر دو فیلم داستانی نیز ساخته است. در کارنامه این کارگردان جوان سینمایی آثاری چون چراغی در مه و گهواره‌ای برای مادر، مجموعه مستند قهرمانان، سرداران روستا، نامی از هزاران نام، عید شهادت، نامیرا، کلام خدا، شیر صحرا، اگه رییس جمهور بشم، فصل وصل، به زلالی آب و آوای خاک به چشم می‌خورد.

رضایی معتقد است هرچند تمایل مخاطبان به سینمای داستانی بیشتر است، اما می‌توان با ساخت مستندهای جذاب مخاطبان را به تماشای آثار مستند نیز ترغیب کرد. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار دفاع پرس را با این کارگردان می‌خوانید:

دفاع پرس: آقای رضایی برخی مستندسازان معتقدند سینمای مستند کشورمان نتوانسته است به حد سینمای داستانی مان پیشرفت کند. نظر شما چیست؟

سینمای مستند تعریف متفاوتی با سینمای داستانی دارد. عموم مردم چه مخاطب عام و چه خاص تمایل به تماشای آثار سینمای داستانی دارند. حتی افرادی که فیلم‌بین هستند هم تمایل شان به سینمای داستانی بیشتر است. اما اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم باید بگویم هم در تاریخ سینمای جهان و هم در تاریخ سینمای ایران مستندهایی تولید شده اند که بسیار دیده شده اند و اثر گذار بوده اند.

این فیلم ها حتی بر سینمای داستانی نیز اثر گذاشته اند. اگر بخواهیم در مورد سینمای ایران در حال حاضر صحبت کنیم باید بگوییم توجه و هزینه ای که برای سینمای داستانی می‌شود هرگز برای سینمای مستند نمی شود. خیلی واضح است که این سینما کمتر دیده شود و اگر مستندهایی تولید می‌شوند که به نوعی دیده می شود، بخاطر پشتکار فیلمساز و عوامل فیلم است که دوست دارند فیلم شان در گنجه نماند و شروع می کنند به رایزنی و تلاش برای پخش آثارشان و فیلم هایشان را در سایت های مختلف پخش می کنند تا دیده شوند.

خوشبختانه شبکه های مجازی این امکان را تا حدی فراهم کرده اند که فیلمسازان بتوانند آثارشان را در محیط مجازی به مخاطب ارائه کنند. در سینمای داستانی علاوه بر بودجه های هنگفت و سرمایه های فراوان، سوپراستارها حضور دارند و پخش کننده و سینماداران از این آثار استقبال می‌کنند.

این آثار همچنین تبلیغات تلویزیونی و محیطی در اختیار دارند که سینمای مستند فاقد این امکانات است. در واقع اگر هزینه هایی که برای سینمای داستانی می‌شود و پول هایی که برای پیش تولید، تولید و پس تولید این آثار خرج می‌شود در ابعاد کوچکتر برای سینمای مستند هم هزینه شود، می‌توانیم شاهد دیده شدن آثار مستند در بین مخاطبان باشیم.

دفاع پرس: وضعیت سینمای مستند کشور را در حال حاضر چطور می بینید؟

قطعا امسال به نسبت مثلا پنج سال پیش، از نظر موضوعات مختلف، به روز بودن و تکنیک سینمایی، مستندسازی پیشرفت هایی داشته است. زمان خود به خود می تواند باعث شود در همه رسانه ها از جمله سینمای مستند تعییرات مثبتی را شاهد باشند. خوشبختانه در سال های اخیر مستندهای بسیار موفقی ساخته شده اند و توانسته اند اثرگذار و حتی جریان ساز باشند.

دفاع پرس: اگر قرار باشد درمورد نقاط قوت سینمای مستند کشورمان صحبت کنید به چه مواردی اشاره می کنید؟

یکی از نقاط قوت سینمای مستند در سال های اخیر این است که بخاطر پیشرفت تکنولوژی شما به عنوان یک فیلمساز دیگر لازم نیست پروداکشن آنچنانی یا نیاز به حضور عوامل متعدد داشته باشید. شما به عنوان یک فیلمساز هر زمان اراده کنید می توانید دوربین‌تان را برداشته و با داشتن اندیشه و ایده به سراغ سوژه مورد نظرتان رفته و با کمترین امکانات و هزینه فیلم بسازید.

تکنولوژی جدید به فیلمسازان کمک می کند که دیگر نیازمند به بازیگر و وسایل فنی و... نداشته باشد و تنها با در اختیار داشتن یک فیلمبردار و صدابردار خوب و حرفه ای و با کمترین هزینه به سراغ سوژه رفته و فیلم مستند خوبی بسازند. این بزرگترین حسن و نقطه قوت سینمای مستند در تعریفی گسترده است. یعنی هر وقت شما بخواهید می توانید بدون طی کردن پروسه سخت تولید که در گذشته وجود داشت فیلم تان را بسازید.

البته این موضوع می تواند در برخی موارد به ضرر سینمای مستند تمام شود چون سهولت در فیلمسازی باعث می شود نیروهای غیر حرفه ای هم به این عرصه وارد شوند.

فیلمسازی برای کارگردانی که اندیشه دارد تسهیل شده است. کسی که قبلا هم در سینمای مستند کار کرده یا با دیدگاهی حرفه ای وارد این گونه سینمایی شود طبعا به تحقیقات و پژوهش نیز اهمیت می‌دهد. فیلمسازی با شیوه های جدید باعث شده است دیگر نیاز به تعدد عوامل نداشته باشیم یعنی اینکه سه نفر در کنار کارگردان باشند یا 20 نفر فرقی با هم ندارد. یک فیلمساز به عنوان تفکر و هسته اصلی فیلم می تواند با داشته ها و تجربه هایش به تنهایی شروع به تحقیقات کرده و در کمترین زمان فیلمی را با در اختیار داشتن کمترین عوامل بسازد.

نکته دیگری که در سینمای مستند وجود دارد این است که فیلمساز در مرحله فیلمبرداری به کشف و شهود می‌رسد در حالی که در کارهای داستانی قرار نیست کارگردان در حین فیلمبردای سناریو را بنویسد و همه چیز از پیش آماده و برنامه ریزی شده است اما در سینمای داستانی روال به این شکل نیست و در حین ساختن فیلم اتفاقات جالب و جدی تری می‌افتد. یعنی فیلمساز با سوژه و تحقیقات وارد میدان فیلمسازی می شود اما در حین فیلمبرداری است که این تحقیقات بسط و گسترش پیدا می‌کند.

در زمان فیلمبرداری مصاحبه هایی انجام می شود، فضاهایی خلق می شود و در نهایت کارگردان با شرایطی روبرو می شود که می تواند مدام به داشته های فیلم اضافه کند و اثرش خود به خود در زمان فیلمبرداری تکمیل تر می شود. از این جهت شاید بتوان حتی اذعان کرد سینمای مستند مهیج تر و پویاتر از سینمای داستانی است.

دفاع پرس: به عنوان یک مستند ساز که سال هاست در این زمینه فعالیت می کند فکر می کنید کدام موضوعات و سوژه ها در گونه سینمای مستند مغفول مانده است؟

موضوعات بسیاری وجود دارد که هنوز کسی به آنها نپرداخته است. مهم ترین مشکل عدم جسارت افرادی است که شرایط ساخت مستند را فراهم می کنند. ارگان ها به شدت به دنبال آثار شعار زده و از پیش تعریف شده اند.

اگر طرح متفاوتی به آنها ارائه شود که حرفی متفاوت داشته باشد که نیاز امروز جامعه است و به لحاظ ساختار متفاوت با آثار دیگری است که ساخته شده اند با مخالفت روبرو می شود چراکه ارگان ها به کلیشه های رایج، نوع نگاه رایج، ساختار رایج و ... عادت کرده اند و دوست ندارند نگاه های نو و حرف های تازه در مستند گفته شود. به همین خاطر هم شاهد هستیم که مستندها غالبا حرف های کلیشه می زنند و شوق انگیز نیستند.

باید زمینه ای ایجاد شود که دست مستندسازان باز باشد و بتوانند آثاری خلق کنند که ماندگار شوند. ارگان هایی که مسئول تولید مستند هستند شوراهایی دارند که متاسفانه تنها تفکرات کلیشه ای را می پسندند و بسیار محافظه کارانه فکر می کنند. مستندساز در نهایت شاید بتواند یک یا دو فیلم را با هزینه شخصی بسازد اما بعد از آن باید از ارگان و نهادها سفارش کار داشته باشد و بزرگترین مشکل مستندسازان نیز طرف شدن با تفکراتی است که نوگرایی را دوست ندارند.

انتهای پیام/ 121

نظر شما
پربیننده ها
آخرین اخبار