روایتی از حماسه‌ای فراموش شده در روزهای آخر جنگ تحمیلی

گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس ـ رسول حسنی؛ «تنگه ابوغریب» حماسه رزمندگان لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) است که در روزهای جنگ تحمیلی رخ داد و مصادف شدن آن با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ تقریبا فراموش شد. «بهرام توکلی» در این فیلم یاد آن حماسه را فراتر از انتظار زنده کرده است.

فیلم یک بازه زمانی چند روزه را به تصویر کشیده که این زمان روایی با زمان روانی آن تقریبا تطابق دارد. در این اثر داستان و شخصیت اولویتی ندارد؛ بلکه این شرح واقعه است که اهمیت پیدا می‌کند.

توکلی در بهره گیری از ویژوال افکت‌ها و تروکاژها به افراط نیفتاده و همان‌قدر که لازم است از آن‌ها بهره گرفته است. اگر توکلی مرعوب این حجم از جلوه‌های ویژه یا امکانات صحنه می‌شد، بعید بود بتواند «تنگه ابوغریب» را با موفقیت به ساحل سلامت برساند.

ساخته شدن فیلمی براساس یک واقعه در «تنگه ابوغریب» قبلا نیز تجربه شده است؛ پیش از این فیلم «حمله به اچ ۳» ساخته «عبدالحسین برزیده» درباره عملیات خلبانان ایرانی در عراق که به اچ ۳ معروف است، با همین رویکرد ساخته شده است.

وجه تمایز «تنگه ابوغریب» با «حمله به اچ ۳» در دراماتیک بودن است. توکلی با وجود اینکه سعی کرده حماسه تنگه ابوغریب را به تصویر بکشد، خود را درگیر مستند نگاری صرف نکرده است.

هرچند اطلاعات ما از شخصیت‌های فیلم زیاد نیست، اما کارگردانی درست اثر و اجرای استاندارد بازیگران آن بخصوص «امیر جدیدی» در نقش‌های خود، سبب شده «تنگه ابوغریب» یکی از بی‌بدیل‌ترین آثار سینمای دفاع مقدس است.

شکل اجرای میزانسن و حرکت دوربین سیال در صحنه‌های فیلم در القای حس اضطراب و دلهره فضا موفق عمل کرده است. فیلم داستان خود را به صورت پلان سکانس  روایت کرده است و انتخاب این شیوه از سوی توکلی انتخابی درست و منطقی است.

اگر از حجم اسلوموشن‌های فیلم کاسته و فصل پایان‌بندی آن خلاصه‌تر شود ریتم فیلم منطقی‌تر خواهد شد. همچنین حذف برخی دیالوگ‌های شعارزده که تعداد آن زیاد هم نیست، می‌تواند باعث ارتباط بهتر مخاطب با اثر شود. چنین به نظر می‌رسد که بیان دیالوگ‌ها خواست کارگردان است، نه اقتضائات نقش و روایت داستان.

در میان شخصیت‌های فیلم وجود «علی» کمی سوال‌برانگیز است. این شخصیت در واقع چشم ناظر و شاهد اصلی ماجراست که قرار است بعدها راوی این حماسه باشد. او در ابتدای فیلم با یک دوربین عکاسی به مخاطب معرفی می‌شود اما در میانه فیلم می‌بینیم که دیگر دوربینی در کار نیست و علی فیلم هم تدارکات‌چی هم امدادگر هم رزمنده است این سیر حتی اگر در واقعیت چنین باشد برای وارد شدن به ساحت درام باید تغییر کند.

اگر علی «تنگه ابوغریب» تا پایان فیلم همان عکاس نوجوانی باشد که جز عکس گرفتن کاری دیگری نکند، علاوه بر حفظ حدود و شخصیت به مستندنمایی و وقایع‌نگاری فیلم کمک بزرگی کرده بود.

انتهای پیام/ 161