اصلاحات در حوزه زنان زنگ خطری برای شاهزاده جوان
به گزارش خبرنگار بین‌الملل دفاع پرس، با اعلام اصلاحات توسط محمد بن سلمان ولیعهد عربستان خبر دستگیری فعالان حقوق زنان در عربستان نقل محافل رسانه‌ای و باعث شگفتی و تردید جامعه جهانی نسبت به اقدامات «اصلاحی» شد؛ اصلاحاتی که این شاهزاده جوان در سطح کشورش بخصوص در سطح زنان بوجود آورده است با کف و هورای آمریکا و متحدانش و با پوشش گسترده رسانه‌های غربی و عرب همپیمان همراه بود.
حال در راستای گزارش (زنان سعودی؛ پیش و پس از اصلاحات محمد بن سلمان) قسمت دوم این گزارش را در ادامه می‌خوانیم:
1- اقدامات اصلاحی محمد بن سلمان در حوزه زنان زنگ خطر
اقدامات محمد بن سلمان ولیعهد عربستان خصوصا در حوزه زنان، واکنش‌های زیادی را در جامعه جهانی ایجاد کرده است. امید به برداشتن گام‌های مثبت در راستای عدم تبعیض جنسیتی علیه زنان این سرزمین و تحسین اقدامات روشنفکرانه محمد بن سلمان، تیتر خبری بسیاری از نشریه‌های غربی و عرب شده است. حال باید دید این اقدامات در عمل به منصه ظهور رسیده و توانسته است، اهداف از پیش تعیین شده‌اش را تامین کند یا خیر.
اصلاحات به معنای بی‌اعتبار کردن هنجار‌ها و نهاد‌های سنتی است و بسیاری از محدودیت‌ها را در جامعه اعمال می‌کند که قبلا ممنوع شده است در حالی‌که ساختار‌های جایگزین و جدید هنوز به‌طور کامل در جامعه تثبیت نشده است. به عنوان مثال، در زمان لویی شانزدهم، اصلاحات اعلام شده از سوی وی، به سرعت به انقلاب فرانسه و به اعدام خود او در سال 1793 منجر شد. نمونه دیگری از تلاش‌های اصلاحی در مورد میخائیل گورباچف رهبر اتحاد جماهیر شوروی صادق است که اقدامات اصلاحی او در دهه 1980 سبب فروپاشی این کشور در پایان سال 1991 شد و گورباچف از قدرت برکنار شد.
امروز محمد بن سلمان، در همین موقعیت قرار دارد؛ زیرا آینده نامطمئن اصلاح‌های او را برای نوسازی کشور، با توجه رویکرد وهابیت در این کشور می‌تواند به بی‌ثباتی داخلی عربستان منجر شود. الکسیس دتوکویل مورخ مشهور قرن نوزدهم میگوید که خطرناک‌ترین لحظات برای یک دولت معمولا زمانی شروع می‌شود که خود را اصلاح کند.
بیشترین مانور تبلیغاتی محمد بن سلمان در حوزه اعطا بدوی‌ترین حقوق مدنی به زنان بوده است نظیر اجازه رانندگی کردن بدون حضور سرپرست مرد و یا حضور در اماکن عمومی بدون همراهی مردان. اخبار رسانه‌های سعودی در چند هفته اخیر، به انتشار مطالبی در مورد انتخاب یک زن برای اولین بار به سمت معاون شهرداری برای استان الخبر و یا پخش موسیقی خواننده زن مشهور جهان عرب، پرداخته‌اند. طرح اصلاحی ولیعهد عربستان که بر اساس سند 2030 پی‌‍ریزی شده است، به جایگزینی نیرو‌های بومی و خصوصا زنان به جای نیرو‌های غیر بومی اشاره دارد که بازتاب خوشایندی را در میان مفتی‌های وهابی عربستان نداشته است. شعار‌های محمد بن سلمان در اعطای حقوق نیمی از جامعه سعودی و حمایت از حقوق زنان در عمل تغییری را نه‌تنها در زندگی واقعی زنان این سرزمین ایجاد نکرده است، بلکه سبب افزایش نارضایتی در میان اقشار مختلف سعودی شده است. تا زمانی‌که بستر فرهنگی مناسب برای پذیرش این اصلاحات در این کشور برقرار نشد، اقدامات اصلاحی ناگهانی نمی‌تواند تاثیرگذار باشند؛ بنابراین اعطای کارت‌های شناسایی زنان هم نمی‌تواند مشکل تردد زنان را حل کند؛ زیرا سیستم نظارتی مردسالارانه همچنان به قوت خود باقی است و در مردان عربستانی نهادینه شده است. اصلاحات نیازمند به زمان گذار است تا بستر‌های فرهنگی، اجتماعی در یک جامعه بسته مانند عربستان، آمادگی پذیرش تغییر را پیدا کند.
در گزارشی با عنوان «کلمات تو خالی، اصلاحات پوچ: رویگردانی عربستان سعودی از اصلاحات حقوق زنان» در نشریه دموکراسی آمریکایی و حقوق بشر در بحرین، آمده است که علیرغم پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه زنان، در این کشور زنان به شدت وابسته به مردان هستند. علاوه بر این، موانع قابل توجهی در راه دستیابی زنان به حقوق برابر وجود دارد. در میان این موانع، فقدان اراده سیاسی دولت برای مقابله با تبعیض سیستماتیک و نظام نظارتی مرد سالار حائز اهمیت است. در نهایت، تا زمانی که سیستم نظارتی باقی است، زنان از دستیابی به حقوق خود در جامعه سعودی ناتوان هستند. شلومو آینری استاد علوم سیاسی در دانشگاه عبری اورشلیم و مدیر کل سابق وزارت امور خارجه اسرائیل در تحلیلی جامع بیان داشته است که رویکرد سیاسی غیرقابل انعطاف محمد بن سلمان پیامد‌های بین‌المللی داشته است که غالبا به شکست انجامیده است. به عنوان مثال در همان ابتدا او موضع‌ای بسیار سختگیرانه نسبت به ایران داشت که این امر سبب تشدید اختلافات شیعه و سنی شده است. نوع رفتار او نسبت به ایران سبب همراهی کشور‌های سنی مانند مصر، اردن، و نیز آمریکا و رژیم صهیونیستی شده است که این امر بی‌ثباتی منطقه را بیشتر کرده است.
علاوه بر این، سیاست‌های اخیر وی در مداخله نظامی عربستان در یمن، تصمیم وی برای تحمیل تحریم به قطر که یک کشور کوچک و غنی در خلیج فارس است که با هژمونی سعودی مبارزه می‌کند و تلاش او برای کنار گذاشتن سعد حریری نخست وزیر لبنان در سال 2017، تمامی با شکست مواجه شده‌اند. بعید به نظر می‌رسد که عربستان سعودی در رویه‌ای که در پیش گرفته است به سرانجام برسد. البته نمی‌توان منکر شد که عربستان نیازمند اصلاحات جامع است؛ اما این مهم بایستی در جامعه سعودی فرهنگ‌سازی شود. با این حال او به وضوح نشان داده است که علاقه‌مند به تقویت حاکمیت قانون نیست؛ زیرا سیاست خارجی او نسبت به همسایگان خود و رویکرد او در دستگیری شاهزادگان دربار سعودی و مصادره اموال آنان موید عدم توجه او به قانون است. به همین دلیل کشورش به زودی تبدیل به دیکتاتوری فردی خواهد شد. به همین ترتیب، تمایلات استبدادی محمد بن سلمان و نارضایتی سیاست‌های خارجی او ممکن است، سبب تحریک مخالفان داخلی و سرنگونی رژیم بن سلمان شود. در سطح بین‌المللی، تنش شدید ولیعهد عربستان با ایران علیرغم خرید بسیار زیاد تسلیحات از آمریکا می‌تواند از کنترل او خارج شود و به شکست او انجامد.
اکنون به نظر می‌رسد سیاست‌های جدید ولیعهد عربستان برای این کشور مشکل ساز شده است. اعطای آزادی‌های سطحی به زنان عربستان توسط محمد بن سلمان و تبلیغات گسترده وی در زمینه اعطای آزادی‌های مدنی به زنان این کشور تنها سرپوشی بر شکست‌های ناشی از سیاست غیر قابل انعطاف اوست که می‌تواند سبب بی‌ثباتی این کشور و سقوط وی از قدرت شود.
انتهای پیام/ 431
