مقابله با تفکر ضد دفاع مقدسی/ در قالب اثر هنری به نقاط مشترک نسل‌های مختلف پرداخته‌ایم
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، انتشارات «هنر دفاع» که مدت زمان زیادی از تأسیس آن نمی‌گذرد، 30 نمایشنامه در موضوعات مختلف و با محوریت دفاع مقدس، منتشر کرده است. جای خالی چنین مرکزی که منحصرا در حوزه انتشار نمایشنامه دفاع مقدس فعالیت کند حس می‌شد.
تئاتر دفاع مقدس بیش از هر چیز از فقر نمایشنامه رنج می‌برد که امید می‌رود این نقیصه با اقدامات انتشار «هنر دفاع» مرتفع شود و شاهد آثار نمایشی درخشانی رو صحنه باشیم.
«ایرج افشاری اصل» نمایشنامه نویس و از کارشناسان انتشارات «هنر دفاع» در گفت‌وگو با دفاع پرس درباره سیاست‌ها و خط مشی این انتشارات توضیحاتی ارائه کرده است که در ادامه می‌خوانید.
دفاع پرس: انتشارات هنر دفاع چگونه شکل گرفت؟
انتشارات هنر دفاع، طی تدبیری که دکتر «علی اصغر جعفری» رئیس سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس اتخاذ کرده بود شکل گرفت. از سال گذشته هم ما مأمور شدیم که مقدمات آن را فراهم کنیم. بعد از پی‌گیری‌هایی که نزدیک به یک سال انجام گرفت، در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۹۶ توانستیم پروانه تأسیس و به دنبال آن پروانه نشر کتاب را از وزارت ارشاد بگیریم. از همان موقع هم آثار به شکل کارشناسانه مورد بررسی قرار گرفت و از بین ۱۵۰ تا ۱۶۰ نمایشنامه ۳۰ اثر برای چاپ انتخاب شد. این آثار در فاز اول در سال ۱۳۹۶ منتشر و روانه بازار کتاب شد. این روند نیز در فاز دوم مراحل خود را طی می‌کند تا بعد کارشناسی آثار، در سال ۱۳۹۷ هم ۳۰ اثر دیگر منتشر شود. در فاز اول کارها با فراخوان به دست ما رسید و در فاز دوم ما با نمایشنامه نویسان تماس گرفتیم تا متون خود را بفرستند.
دفاع پرس: ملاک انتخاب آثار چیست و آثار چگونه کارشناسی می‌شوند؟
یک جدول تهیه شده که حدود ۲۰ آیتم در آن وجود دارد. اولین و مهم‌ترین مولفه آن این است که نمایشنامه‌ها مرتبط با مضامین و ارزش‌های دفاع مقدس، مدافعین حرم و جبهه مقاومت باشند. بعد هم در موارد بعدی نکات فنی آن مطرح است. از جمله، طرح قصه، جذابیت، خلاقیت، شخصیت پردازی، پرداخت موضوع و موارد دیگر. که هر کدام از موارد امتیازاتی دارد. هر اثر که بیشترین امتیاز را کسب کند به مرحله نهایی می‌رسد و بعد از طی کردن مراحل فنی منتشر می‌شود.
دفاع پرس: نکته حائز اهمیت در این آثار، این است که نویسندگان از طیف‌های مختلف انتخاب شده‌اند؛ چرا چنین رویکردی در نظر گرفته شده است؟
من یادم هست که چند سال پیش دکتر «کارگر» در جلسه ویژه‌ای با سازمان فرهنگی هنری و امور سینمایی داشت تاکید کرد، که سعی کنیم دفاع مقدس را به ارزش ملی تبدیل کنیم. چرا که تمام مردم به یک اندازه در آن سهم دارند. ما نباید دفاع مقدس را به نفع خودمان مصادره و آن را محدود کنیم. در انتشارات «هنر دفاع» ما با اثر نگاه می‌کنیم. نمایشنامه‌ای که به ارزش‌های دفاع مقدس بپردازد، قطعا از آن حمایت خواهد شد.
دفاع پرس: آیا از این نمایشنامه‌ها اثری هم روی صحنه رفته است؟
مدت زمان زیادی نیست که این آثار را پخش کردیم. ما به هر استان ۵۰ نسخه از این ۳۰ جلد را ارسال کردیم که نوع خود به لحاظ گستردگی و حجم متون بی‌نظیر است. اخیرا هم در جشنواره تئاتر مقاومت که در حال برگزاری است؛ بعضی از کارگردان‌های تئاتر پیشنهاد داده‌اند تا تعدادی از این نمایشنامه‌ها را روی صحنه ببرند تا در جشنواره شرکت کنند. انتشارات هنر دفاع از بابت اجرای نمایشنامه‌ها حق‌الزحمه‌ای هم دریافت نمی‌کند. نیت اصلی ما این است که این متون دیده شوند.
دفاع پرس: زاویه دید انتشارات هنر دفاع به مقوله دفاع مقدس چیست؟ بیشتر سعی شده چه وجهی از آن دوران دیده شود؟
همه مسائل مربوط با دفاع مقدس برای ما اهمیت دارد. سعی هم شده در نوشتن و انتخاب متن‌ها نیز این نوع نگاه در نظر گرفته شود. اصل این است که موضوع واحدی با عنوان ارزش‌های دفاع مقدس وجود دارد و ما تلاش کرده‌ایم تا این ارزش‌ها و ما به‌ازای آن در زندگی امروز مردم مورد بررسی قرار بگیرد. این ارزش‌ها ظرفیت آن را دارد که بشود آن‌ها را ترجمه کرد و وضعیت موجود جامعه را در آن پیدا کرد.
از طرفی سعی داشتیم که حرف ما موزه‌ای صرف نباشد، با این حال در برابر این نوع نگاه مقاومت نمی‌کنیم کما اینکه در برخی از نمایشنامه‌ها هم نگاه موزه‌ای به دفاع مقدس شده است. وقتی نسل امروز ما بخواهد با نسل دوران جنگ تحمیلی ارتباط بگیرد چه نقاط مشترکی می‌تواند داشته باشد. ما تلاش کردیم تا این نقاط مشترک را پیدا کنیم و در قالب یک اثر هنری به آن بپردازیم.
دفاع پرس: قدری درباره تنوع آثار توضیح دهید؟
این هم یکی از ویژگی‌هایی است که انتشارات هنر دفاع آن را مد نظر قرار داده است. هیأت بازخوانی متون نیز بر این نکته تأکید دارند که سعی شود تمامی موضوعات پوشش داده شود. حتی نگاه ویژه‌ای به کودکان و نوجوانان و سهم آنان در طول هشت سال جنگ تحمیلی بشود. به همین منظور از تعدادی آثار با محوریت کودک و نوجوان منتشر شده و از آثاری با این موضوع نیز حمایت خواهد شد.
دفاع پرس: برای مقابله با آثار ضد دفاع مقدس چه برنامه‌ای دارید؟
مقابله با تفکر ضد دفاع مقدسی هم یکی از پارامترهای ما است. اگر هم انتقادی به بخشی از دفاع مقدس وارد است باید مستند و اصولی باشد. این مساله که ما انتقاد داشته باشیم با با اینکه سیاه‌نمایی کنیم متفاوت است. متاسفانه برخی معتقدند که اصلا دفاع مقدسی وجود ندارد و با این مفهوم به شدت مخالفند که البته تعدادشان زیاد نیست. ما به این طیف معدود و انگشت‌شمار کاری نداریم. در نهایت این مردم هستند که باید تصمیم بگیرند مسلما آثارشان دیده نخواهد شد. چطور می‌شود هشت سال بزرگترین جنگ قرون اخیر در این کشور صورت بگیرد و یک وجب از خاک آن جابجا نشود و ما نسبت به آن بی‌تفاوت باشیم. واقعیت این است که ارزش‌های انقلاب اسلامی نیز با وجود دفاع مقدس صیقل پیدا کرده است. اگر این هشت سال نبود ما خیلی چیزها کم داشتیم. مطمئنا نگاه ضد دفاع مقدسی در نسل آینده وجود نخواهد داشت. برای تحقق آن نیز باید وارد میدان عمل شد و کار کرد و با اثر هنری حرف زد.
دفاع پرس: در زمینه اقتباس، چه آثاری تولید شده و آیا امکان انتشار چنین آثاری وجود دارد ؟
بله. در میان این ۳۰ جلد اثر نمایشنامه‌ای هم هست که بر اساس کتاب «دا» نوشته شده است. ما هیچ محدودیتی قائل نشدیم. اصل این است که یک اثر ارزشمند تولید شود. اینکه یک اثر اقتباسی باشد، خاطرات باشد یا به هر ترتیب دیگری نوشته شده باشد مهم نیست. مهم کارآیی اثر تولید شده است.
دفاع پرس: در موضوع انقلاب اسلامی نیز نمایشنامه‌ای نوشته شده است؟
در شرح وظایف انتشارات هنر دفاع پرداختن به موضوع انقلاب اسلامی تعریف نشده است. بنیاد حفظ آثار قرار است به ارزش‌های دفاع مقدس بپردازد، اگر فردا روزی این مأموریت به ما داده شد مسلما آثاری در این حوزه نیز منتشر خواهیم کرد. از طرفی انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس در زمینه فعالیت می‌کند اگر ما هم بخواهیم به این حوزه ورود کنیم موازی کاری پیش خواهد آمد. ممکن است در برخی از نمایشنامه‌ها به انقلاب هم گریز بزنیم اما در نهایت معیار و ملاک دفاع مقدس است و باید با آن مرتبط باشد.
دفاع پرس: در بحث موضوعات سیاسی روز چه برنامه‌ای دارید؟ آیا مسائل روز سیاسی در انتخاب نمایشنامه‌ها موثر است؟
در این موضوعات نیز مرجع ما دفاع مقدس است. یعنی مسائل سیاسی مرتبط با هشت سال جنگ تحمیلی. به همین منظور ما در برخی از متون به مسأله داعش پرداختیم که هم مسأله روز ماست و هم با دفاع مقدس ارتباط مستقیم دارد. در چند اثر نیز به آن پرداخته شده است. مثل «صلح کبیر داعش» و «پدران، مادران، فرزندان» و چند اثر دیگر.
دفاع پرس: موضوع نقد نمایشنامه از حلقه‌های مفقوده در این حوزه است. آیا انتشارات هنر دفاع برنامه‌ای برای پرداختن به این موضوع دارد؟
طرحی در دست بررسی است که این ۳۰ نمایشنامه طی جلساتی نمایشنامه خوانی شود و یک منتقد صاحب‌نام و صاحب قلم همراه تماشاگران آن را نقد و بررسی کنند.
دفاع پرس: تصمیم ندارید به سمت سفارش تولید نمایشنامه بروید؟
هیچ وقت به این سمت نخواهیم رفت. کار سفارشی جواب نمی‌دهد. چون در پروسه و چرخه اداری می‌افتد و آن نتیجه‌ای را که باید نمی‌دهد. وقتی هنرمند خودش وارد کار شود اثر تولید شده اثرات ثمربخشی را به همراه خواهد داشت. اگر به عنوان مثال از نویسنده‌ای بخواهیم درباره شهید چمران اثری خلق کند، ممکن است نویسنده با آن شهید ارتباط برقرار نکند و طبعا اثر تولید شده اثر مطلوبی نخواهد داشت.
دفاع پرس: عمده ضعف نمایشنامه‌های دفاع مقدسی چیست؟
گاهی نویسنده مطرحی وجود دارد که دفاع مقدس را نمی‌شناسد یا دفاع مقدس را نمی‌شناسد اما با فنون نوشتن را بلد نیست. در نتیجه در هر دو حالت متن خوبی نوشته نخواهد شد. عمده ضعف نمایشنامه‌های دفاع مقدسی همین است. باید این دو امر مهم در کنار هم قرار بگیرند. هنرمندانی چون «حمیدرضا آذرنگ»، «علیرضا نادری»، «محمد چرمشیر» و «جمشید خانیان» هر دو وجه را دارند. یعنی هم درام‌نویسان قابلی هستند و هم دفاع مقدس را نمی‌شناسند. آثاری هم که از این دوستان روی صحنه می‌رود با استقبال مواجه می‌شوند.
دفاع پرس: آیا تصمیم به ترجمه این نمایشنامه‌ها دارید؟
بحثی هم در این خصوص در جریان است که از بین این ۳۰ اثر مجددا گزینشی صورت بگیرد و تعدادی از آن‌ها به زبان‌های مختلفی ترجمه و منتشر شود؛ اما اینکه این طرح عملیاتی بشود، یک مقدار زمان می‌برد.
انتهای پیام/ ۱۶۱
