مذاکره با دشمن در دیدگاه تفسیری مرحوم «هاشمی رفسنجانی»
به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، یکی از راهکار‌های محدود کردن دشمنان اسلام توسط رسول گرامی اسلام (ص) انعقاد قرارداد‌ها و نیز مذاکرات فی‌مابین بود. در این میان باید توجه داشت هدف پیامبر (ص) از پیمان‌نامه‌ها، برافراشتن پرچم توحید و کسب عزت ملی و بین‌المللی برای مسلمانان بود.
به‌طور کلی می‌توان گفت دعوت به اسلام، حمایت از پیامبر (ص) و آرمان‌های اسلامی همانند پیمان‌های عقبه در مکه هدف اصلی و شاخصه بنیادین مفاد پیمان‌های داخلی و خارجی حضرت در قبال دشمنان بود؛ بنابراین در مواقعی که این فوائد در مذاکرات با دشمنان نبود و یا بیم بدعهدی آنان وجود داشت و یا عهدشکنی از سوی طرف مذاکره صورت می‌گرفت، پیامبر (ص) به هیچ وجه پا به مذاکره نمی‌نهادند و بلکه با عهدشکنان به‌شدت برخورد می‌کردند. برخورد سخت ایشان با عهدشکنی «بنی‌قریظه» اندکی پس از جنگ احزاب نمونه‌ای از واکنش تند پیامبر (ص) نسبت به عهدشکنان بود.
خداوند در آیات 55 تا 58 از سوره انفال به‌صراحت و روشنی درباره نوع برخورد مسلمانان با عهدشکنان و حتی با کسانی که بیم عهدشکنی آنان را دارند، سخن می‌گوید، این آیات را همراه با تفسیری از مرحوم حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی می‌خوانید.
(55) «إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّهِ الَّذِینَ کَفَرُواْ فَهُمْ لاَیُؤْمِنُونَ؛ هر آینه بدترین جنبندگان نزد خدا آنهایند که کافر شده‌اند و ایمان نمی‌آورند».
(56) «الَّذِینَ عَاهَدتَّ مِنْهُمْ ثُمَّ یَنقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِی کُلِّ مَرَّةٍ وَ هُمْ لاَیَتَّقُونَ؛ کسانی که تو از آنان پیمان گرفتی، سپس پیاپی پیمان خویش را می‌شکنند و هیچ پروا نمی‌کنند».
(57) «فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِی الْحَرْبِ فَشَرِّدْ بِهِم مَّنْ خَلْفَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ؛ پس اگر آن‌ها را در جنگ بیابی پراکنده‌شان ساز تا پیروانشان نیز پراکنده شوند، باشد که عبرت گیرند».
(58) «وَ إِمَّا تَخَافَنَّ مِن قَوْمٍ خِیَانَةً فَانبِذْ إِلَیْهِمْ عَلَى سَوَاء إِنَّ اللّهَ لاَیُحِبُّ الخَائِنِینَ؛ اگر بیم این داری که گروهی در پیمان خیانت می‌کنند، به آنان اعلام کن که همانند خودشان عمل خواهی کرد، زیرا خدا خائنان را دوست ندارد».
مرحوم هاشمی رفسنجانی در جلد ششم تفسیر «راهنما»ی خویش ذیل این آیات از لزوم هوشیارى و احتیاط در مقابل دشمن سخن می‌گوید و می‌گوید: «مسلمانان بر اساس عبارت وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیانَةً فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ؛ اگر بیم این داری که گروهی در پیمان خیانت می‌کنندبه آنان اعلام کن که همانند خودشان عمل خواهی کرد، موظفند در صورت ظهور نشانهاى حاکى از تصمیم دشمن بر پیمانشکنى، معاهدات فی‌مابین را الغا کنند و آن را بىاعتبار بشمارند».
وی می‌افزاید: مراد از «خِیانَةً» به‌قرینه سیاق، پیمانشکنى است و ترس از پیمانشکنى به‌معناى آشکار شدن شواهد و اماراتى است بر اینکه طرف مقابل نقض پیمان را در سر مىپروراند. «نبذ» به‌معناى انداختن و مفعول «فَانْبِذْ» «عهدهم» است که به‌خاطر وضوحش در کلام نیامده است.
هاشمی رفسنجانی در ادامه تفسیر خویش با تأکید بر اینکه تصمیم بر الغا و اعلان بىاعتبارى معاهدات امضاشده با دشمن، در اختیار پیامبر (ص) و رهبران جامعه اسلامى است، می‌نویسد: رهبرى جامعه اسلامى باید به احتمال وقوع خیانت از سوى دشمن ترتیب اثر داده و نباید براى تصمیمات لازم در انتظار وقوع خیانت باشند.
برگرفته از:
. قرآن کریم
. تفسیر راهنمای حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی، ج. 6، ص. 395
. مقاله علمی پژوهشی پیمان‌های حضرت محمد (ص)
منبع: تسنیم
