تقبیح برخورد گزینشی با مطالبات رهبری/ نتوانسته‌ایم ادبیات جهانی برای دفاع مقدس ایجاد کنیم
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، کتاب «منشور هدایت» شامل مطالبات رهبری در حوزه دفاع مقدس با تحقیق و پژوهش «حسن علایی‌فعال» توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شد. این کتاب دربرگیرنده مطالبات و انتظارات رهبر معظم انقلاب در حوزه دفاع مقدس از همه دست‌اندرکاران و فعالان دفاع مقدس محسوب می‌شود. کتابی که نقشه راه جامع برای مسوولین، هنرمندان و عموم مردم در حوزه دفاع مقدس است.
اهمیت این کتاب که دربرگیرنده مطالبات سه دهه رهبر معظم انقلاب درباره دفاع مقدس است بهانه‌ای شد تا گفت‌وگویی را با حسن علایی محقق و پژوهشگر این اثر ارزشمند انجام دهیم که به شرح زیر است:
دفاع پرس: آقای علایی فکر پرداختن به مطالبات رهبر معظم انقلاب درباره دفاع مقدس چطور برای شما شکل گرفت؟
من از سال 1390 روی فرمایشات حضرت آقا کار می‌کردم. احساس می‌کردم که یک غفلت عمیقی نسبت به این بیانات از طرف عموم مردم و اقشار مختلف صورت می‌گیرد. به چه معنا؟ به این معنا که من می‌دیدم ایشان با توجه به شأن، جایگاه، سابقه، تجربه، اجتهاد، خبرگی‌شان در مسائل سیاسی، فرهنگی و ادبی و همه حوزه‌ها بهترین حرف‌های عالم را در عرصه‌های مختلف مطرح می‌کند و به فراخور زمان مطالبی را بیان می‌کنند که خیلی راهگشار و تعیین کننده بوده است.
مطالبات رهبری که مورد توجه قرار نمی‌گیرد/ برخورد گزینشی با بیانات رهبری
طوری که رهبران سایر کشورهای جهان از فرمایشان ایشان استفاده می‌کنند در حالی که ما خیلی به این بیانات توجه نمی‌کنیم. زمانی که مطالعه دقیقی روی فرمایشات حضرت آقا کردم، دیدم که این فرمایشات ابعاد مختلفی دارد. قسمت عمده متعلق به تبیین موضوعات خاص است. بخش دیگری توصیف و تحسین اما یک قسمت بسیار اساسی مطالبات و انتظاری است که ایشان از جامعه، مردم و اقشار مختلف دارند که متاسفانه این بخش خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
من احساس کردم ما با فرمایشان رهبر معظم انقلاب گزینشی برخورد می‌کنیم. آن قسمت‌هایی که احساس می‌کنیم به درد خودمان و سازمانمان می‌خورد را پررنگ و استفاده می‌کنیم اما جایی که یک مطالعه و انتظار و باید و نبایدی را مطرح می‌کنند، ما تن نمی‌دهیم و به این نوع مطالب بها نمی‌دهیم و از آن می‌گذریم در صورتی که تعیین کننده‌ترین و راه‌گشاترین قسمت این بیانات همین قسمت است.
یعنی آقا بعد از تبیین موضوعات نقشه راه ارائه می‌کنند. مثلاً می‌فرمایند برای برون رفت از مسئله معضلات مدیریتی باید به سمت مدیریت جهاد رفت. ایشان این مطالبه را بیان می‌کنند. مخاطب آن کیست؟ مردم و مدیران. و ایشان عنایت دارند که تنها راه برون رفت از این بن‌بست‌ها مدیریت جهادی است. خوب ما همه مطالب ایشان را دریافت می‌کنیم اما این قسمت را کنار می‌گذاریم در حالی که این مطالبه ایشان است.
یا در بحث اقتصادی آقا ضمن تبیین معضلات و مشکلات، مطالبه و انتظار مطرح می‌کنند و می‌فرمایند باید سیستم اقتصادی مملکت به اقتصاد مقاومتی تن دهد، اما ما تن نمی‌دهیم.
دفاع پرس: این مطالبات در حوزه دفاع مقدس چگونه است؟
در حوزه دفاع مقدس وقتی بررسی کردم دیدم قسمتی از فرمایشات ایشان ناظر بر تبیین دستاوردهای دفاع مقدس است که فوق العاده است. توصیف آن حالات و ارزش‌ها و تحسن آن ارزش‌ها که بحث‌های ماندگار و قابل توجهی است. اما حضرت آقا در کنار این مطالب مطالبات و انتظاراتی را نیز مطرح کردند.
ایجاد فهرستی از حادثه‌های جنگ، مطالبه‌ای از رهبری که 17 سال زمین مانده است
ایشان سال 1379 دیداری با هنرمندان داشتند. بعد از اینکه قصه جنگ را برای مخاطبین تعریف می‌کنند، می‌فرمایند من از شما یک مطالبه و انتظار دارم. شما حداقل فهرستی از هزاران هزار حادثه جنگ را فراهم کنید اما امروز بیش از 17 سال از آن مطالبه می‌گذرد و هیچ فهرستی در این رابطه دیده نشده است.
من روی این قسمت از فرمایشات رهبر معظم انقلاب حساس شدم و گفتم فرمایشات ایشان را از ابتدا تا انتها مطالعه کنم و این مطالبات و انتظارات ایشان را در ساحت دفاع مقدس احصا کنم. ظرف مدت شش سالی که من به این کار مبادرت ورزیدم، دیدم ایشان فهرستی از مطالبات و انتظارت دارند. در اثنای کار اتفاقاً من با این مطالبه در سال 1391 مواجه شدم که آقا می‌فرمایند که: «ما در دیدارهای دانشجوها معمولا مطالباتی را مطرح می‌کنیم، اگر انسان مجموعه مطالباتی که من در این جلسات دانشجویی شرکت کرده‌ام را جمع کند یک فهرست طولانی از مطالبات این حقیر از مجموعه دانشجویان به وجود می‌آید.» این سخنان مربوط به تاریخ 16 مرداد 1391 است.
رهبر معظم انقلاب خودشان توجه دارند و مطالباتی را مطرح می‌کنند و چه خوب است این مطالبات جمع‌آوری شود. اما ابتدا خوب است این مطالبات را بشناسیم. من بعضی از فرمایشان ایشان درباره دفاع مقدس را چندین‌باره مطالعه و زیرورو می‌کردم تا متوجه شوم که جنسی از مطالبه و انتظار که باید و نباید است در این مطلب وجود دارد یا خیر.
«منشور هدایت» محصول تتبع و پژوهش در بیانات رهبر انقلاب
یعنی این کتاب صرفاً یک گردآوری نیست بلکه واقعاً تتبع و پژوهش در آن صورت گرفته است. من مجبور بودم بعضی از صحبت‌ها را چند مرتبه مطالعه کنم تا متوجه شوم جنس مطالبه از آن بیرون می‌آید یا نه که این کار غریب به شش سال طول کشید.
من خوشحالم در زمانی که حضرت آقا در جمع نویسندگان دفاع مقدس دیدار داشتند و باز مطالبات جدیدی مطرح کردند این کتاب فراهم آمد و تقدیم علاقمندان شد.
در واقع «منشور هدایت» یک نقشه راه است. ببینید در این کشور افراد زیادی درباره دفاع مقدس کار می‌کنند. سازمان‌ها و نهادی زیادی فعالیت دارند اما به تعبیر من، این فعالیت‌ها خیلی جزیره ای و بی ارتباط با هم است. در همین مقطع 2 نهاد مرتبط با دفاع مقدس در حالی جمع‌آوری دایره المعارف دفاع مقدس هستند. یک کار کاملاً موازی در کنار هم! خوب این اتفاق چرا باید چنین باشد در حالی که با یک سامانه می‌توان از این موازی‌کاری‌ها جلوگیری کرد.
کتاب «منشور هدایت» در واقع یک نقشه راه است که در آن رهبر معظم انقلاب چارچوب کار را در آن تعریف می‌کند که در کدام مسیر حرکت کنیم. یعنی آقا با توجه به اشرافی که به همه موضوعات دفاع مقدس دارند مطالبات و انتظاراتی را مطرح کردند و فرمودند که افراد به سراغ این موضوعات بروند.
در این کتاب بعد از مقدمه‌‌ی که سعی کردم مدخلی از دیدگاه‌های اساسی رهبر معظم انقلاب در شروع جنگ، ادامه جنگ و پایان جنگ باشد را بیاورم. 10 فصل در این کتاب وجود دارد که در این فصل‌ها مطالبات ایشان درباره بحث اصل دفاع مقدس، شهدا، خاطرات، راهیان نور، خانواده رزمندگان، شهدا، ایثارگران و جانبازان و آزادگان، نقش استان‌ها در جنگ و جوانان در جنگ آورده شده است و امیدوارم این نقشه راه، ما را از سردرگرمی خارج کند و ببینیم ایشان چه می‌خواهد و طبق آن عمل کنیم.
هنرمند ما اگر می‌خواهد درباره دفاع مقدس کار کند در این کتاب مشخص شده رهبر انقلاب از او چه انتظاری دارد. همه این مسائل تحت عنوان مطالبه و انتظارات مطرح شده که ما موفق شدیم آن‌ها را جمع‌آوری کنیم.
دفاع پرس: در مقدمه اشاره‌ای به گفتمان سازی کرده‌اید، در این‌باره وضعیت چگونه است؟
دغدغه عمده من این بود که بحث انتظارات و مطالبات رهبری را به یک گفتمان تبدیل کنیم. ما با قسمت‌هایی که رهبر انقلاب تحسین و تعریف می‌کند خیلی کار نداریم. آن‌ها بسیار مهم است اما کدام قسمت راه‌گشاست. قسمتی که مربوط به مطالبات و انتظارات است.
برای گفتمان سازی بیانات رهبری به کمک رسانه‌ها نیاز است
من خواستم این مسئله به گفتمان تبدیل شود که در این راه باید رسانه‌ها و مردم کمک کنند. زمانی که رهبر انقلاب درباره یک موضوع صحبت می‌کنند ما به دنبال مطالبات باشیم و ببنییم ایشان از ما چه می‌خواهند تا این مسئله گفتمان شود. این نباشد وقتی رهبر انقلاب یک تعریف و تمجید می‌کنند ما فقط به نصب تابلو و بنر اکتفا کنیم.
امیدوارم مطالبات رهبری تبدیل به یک گفتمان شود چیزی که نقش رسانه‌ها در آن خیلی پررنگ است که تلاش کنند این قسمت از بیانات رهبری که راه‌گشاست برجسته شود تا گفتمان قالب شود.
دفاع پرس: شما در حوزه ادبیات دفاع مقدس سابقه مدیریت طولانی دارید، آیا ژانر ادبی دفاع مقدس به گفتمان قالب ادبیات تبدیل شده و در این حوزه چثدر گفتمان سازی صورت گرفته است؟
یکی از کارکردهای دفاع مقدس تولید ادبیاتی خاص است. قبل از جنگ ادبیات جنگ وجود ندارد اما دفاع مقدس این ژانر ادبی را مطرح کرده و ادبیاتی تولید کرده است که تعداد زیادی از نویسندگان و هنرمندان و فیلمسازان به طور تخصصی در این زمینه فعالیت می‌کنند.
یعنی اگر یک آمار از فعالان ادبی و هنری در این زمینه جمع‌آوری کنیم با یک فهرست بلند روبرو خواهیم شد. ادبیات دفاع مقدس به طور خاص در این سال‌های اخیر با عنایت رهبر انقلاب رشد چشم‌گیری داشته اما در مقایسه با انتظارات ایشات و ذات فرهنگ دفاع مقدس ما کار خاصی انجام نداده‌ایم.
نتوانسته‌ایم ادبیات دفاع مقدس را با کار کیفی به عنوان یک ادبیات بین‌المللی و جهانی عرضه کنیم
در سطح دنیا جنگ‌هایی بوده که ارزش و دستاورد انسانی نداشته اما هزاران کتاب به زبان‌های مختلف درباره آن نوشته شده و فیلم‌ها و مستندهای زیادی ساخته شده است درصورت اینکه آن جنگ‌ها، جنگ‌های باطلی بوده‌اند و انسانی نبوده است. اما دفاع مقدس ما که مشحون از حماسه، رشادت و ایثارهای یک ملت در مقابل 40 کشور دنیاست که تجسم حضور جبهه حق در مقابل باطل است آثار آن کماً و کیفاً در خور توجه نیست و ما در این حوزه کارِ نکردهِ بسیار زیاد داریم.
البته کارهای انجام شده خوبی صورت گرفته و اثرگذار بوده اما در مقایسه با انتظارات رهبر انقلاب و شاکله دفاع مقدس واقعاً عددی نیست و فعالان این حوزه باید تلاش بیشتری داشته باشند. نهادها و اشخاص حقیقی بیشتر کار کنند و مایه بگذارند. ما هنوز نتوانسته‌ایم ادبیات دفاع مقدس را با کار کیفی به عنوان یک ادبیات بین‌المللی و جهانی عرضه کنیم.
انتهای پیام/ 121
