استانی شدن انتخابات مجلس؛ گامی برای نهادینه شدن فعالیت‌های حزبی
گروه اخبار داخلی دفاع پرس - سمانه حسن خانی: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان تلاش شده با برگزاری انتخابات متعدد و متنوع مردم در سرنوشت خود دخیل شوند تا حاکمیت مردم بر مردم در چهار چوب قانون اساسی تحقق یابد و شعار غالب این بوده است که «میزان رای ملت است».
دوازده دوره انتخابات ریاست جمهوری و ده دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و چندین انتخابات خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر و روستا گواه این مدعاست که در هر دوره تلاش شده تا نواقص موجود رفع و حرکت به سوی برگزاری انتخاباتی بهتر باشد.
یکی از طرح‌هایی که در اواخر دوره چهار ساله مجلس شورای اسلامی مورد بحث و چالش فراوان قرار گرفته طرح استانی شدن انتخابات مجلس است. به موجب این طرح نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی به جای آنکه نامزد یک شهرستان باشند برای استان خود نامزد می‌شوند.
اما اعلام این طرح، نظرهای موافق و مخالف بسیاری را به دنبال داشت که هر گروه نیز دلایل متعددی را برای موافقت یا مخالفت بیان کردند. عده‌ای تصویب این طرح را عاملی برای کاهش اتکا به آرای عمومی و مشارکت مردم دانسته و برخی تسلط گروه‌های قدرت و ثروت بر مجلس و تحمیل هزینه‌های هنگفت را از دلایل مخالفتشان با این طرح عنوان می‌کردند. حتی دولت نیز به نوعی مخالفت خود را با این طرح اعلام کرد و گفت برخی تبصره‌ها و ماده‌های آن نیاز به بازنگری جدی دارد چرا که برخی استان‌های کشور شرایط اجرای این طرح را ندارند.
طراحان اين طرح از طريق تغییر حدود و مقیاس حوزه های انتخابیه از سطح فعلی شهرستان ها به سطح استان درصدد رسیدن به اهدافی از جمله ارتقای سطح کیفی مجلس، افزايش میزان مشارکت مردم و احزاب در انتخابات، کاهش تخلفات انتخاباتی، کاهش رقابت های خشونت آمیز فرقه ای و قومی و نهایتا دستیابی به نظام انتخاباتی عادلانه تر هستند.
با تجزیه و تحلیل یافته ها به نظر می رسد این طرح علی‌رغم اهداف و اظهارات موافقان و مخالفان باعث تشدید تمرکزگرایی در سطح ملی و استانی، انزوای مناطق حاشیه ای و کم جمعیت و کاهش مشارکت این مردم در انتخابات به ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی خواهد شد.
حتی یکی از پیامدهای اجرای این طرح می‌تواند تشدید تمرکزگرایی به سمت مراکز استان ها و کم توجهی به مناطق کم جمعیت و حاشیه ای شود و با این نگاه تمرکز کاندیداها به مراکز استان ها برای کسب پیروزی و اولویت یافتن مطالبات مراکز استان بر سایر مناطق به دلیل تعیین کنندگی در نتیجه انتخابات و تعیین تکالیف مراکز برای سایر شهرستان ها، علاوه بر کاهش مشارکت مردم مناطق کم جمعیت به دلیل عدم تاثیرگذاری در مناطق کم جمعیت در نتایج انتخابات، سبب تشدید تمرکزگرایی به سود مراکز استان‌ها در ابعاد مختلف می‌شود.
نقطه مقابل مرکزگرایی، مرکززدایی است که عبارت است از واگذاری اختیارات برنامه ریزی، تصمیم گیری و مدیریت از دولت مرکزی به سازمان های میانی و مقامات محلی. امروزه تمرکز زدایی و واگذاری اختیارات در سطوح پایین در سیاستگذاری های کشورهای توسعه یافته نهادینه شده و حتی این موضوع بر اساس گزارش های بانک جهانی به عنوان یک استراتژی توسعه محسوب می شود.
اختیارات در این سیاست بر این اصل است که ناحیه ها و مناطق بزرگ تنها به اموری بپردازند که جامعه‌های محلی کوچک توانایی انجام آن را ندارند. با حاکم شدن نگرش تمرکز زدایی ضمن انتقال برخی اختیارات به سطوح پایین‌تر علاوه بر کاهش فرایندهای پیچیده بوروکراتیک، کارایی تصمیمات افزایش یافته و توزیع مناسب قدرت در سطوح مختلف به توزیع متناسب فرصت ها، امکانات سرمایه ها و نهایتا به توسعه موزون می انجامد.
طرح استانی شدن انتخابات در نهادینه شدن نقش احزاب در کشور می‌تواند اثر گذار باشد، چراکه احزاب به عنوان یکی از ارکان اصلی استقرار مردم سالاری در نظام سیاسی و اجتماعی کشور نقش موثری در انتخابات و ایجاد انگیزه برای مشارکت مردم برای انتخابات دارد.
احزاب افکار و اندیشه های سیاسی مختلف در جامعه را نمایندگی می کنند به همین دلیل ساماندهی دیدگاه سیاسی مردم و ترغیب آنها برای شرکت در تعیین سرنوشت خود بسیار موثر هستند. فعالیت تعداد زیاد احزاب و گروه های سیاسی در سطح کشور به عنوان ظرفیت و فرصت مناسب در عرصه های مختلف است.
این طرح به نظر می رسد منافعی هم برای شورای نگهبان داشته باشد تا این نهاد هزینه کمتری در بحث تایید صلاحیت احزاب و فعالیت تشکل‌ها بپردازد و همچنین دیگر شاهد خرید آرا در کشور نخواهیم بود.
اگر نماینده‌ای از طریق تشکل و یا جریان حزبی وارد کارزار انتخابات شود، علاوه بر اینکه الفبای سیاست را می‌آموزد می‌تواند تصمیمات درست‌تری هم اتخاذ کرده و از سوی دیگر هم این احزاب و یا تشکل‌ها هستند که در برابر مردم درباره رفتار نماینده‌ای که وارد مجلس کرده‌اند، پاسخگو هستند.
در واقع استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی منجر به نهادینه شدن فعالیت‌های حزبی می‌شود، اگر احزاب در کشور نهادینه شوند، افراد مسئولیت خود را می‌پذیرند و تلاش می‌کنند تا کارنامه خوبی داشته باشند.
همچنین اجرای این طرح منجر می‌شود که کار اجرائی دولت به نمایندگان دولت از جمله شوراها و شهرداران تفویض شده و مجلس نیز کار ملی خود را انجام دهد.
انتهای پیام/
