رشد اقتصاد هنر انقلاب در 10 سالگی حراج تهران

گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، حراج تهران حاصل نیاز هنر کشورمان به وجود رویدادی با رویکرد اقتصاد هنر بود که در سال 1391 با حضور گروهی از صاحب‌نظران و کارشناسان آگاه به حوزه اقتصاد هنر و آشنا به هنر کلاسیک، مدرن و معاصر ایران راه اندازی شد.

تا پیش از حراج تهران، همه نگاه‌ها متوجه خارج از مرزها به ویژه حراج‌های بین‌المللی منطقه بود که از نیمه دهه 80 در شهرهای مختلف امارات متحده عربی شعباتی دایر کرده بودند. در کنار آثار هنرمندان ترک و عرب بخش بزرگ و مهمی از آثار این حراج‌ها به هنرمندان ایرانی اختصاص داشته و دارد.

افزایش ناگهانی تعداد گالری‌های تهران از نیمه دهه 80 به این سو، متأثر از اخبار حراجی‌های منطقه به ویژه «کریستیز» بود که به هنر ایران روی خوش نشان داده و مارکت هنری بسیاری از هنرمندان مدرن و معاصر ایرانی به یکباره رونق گرفت.

اخبار فروش‌های خیره کننده آثار ایرانی در حراجی‌های بین‌المللی، حرفه گالری داری در ایران را نیز تحت تأثیر قرار داد و بسیاری را به صرافت گالری‌داری در ایران انداخت لذا گالری‌های بسیاری از نیمه دهه 80 با تمرکز بر رویکرد اقتصادی آغاز به کار کردند. این در حالی است که تا پیش از آن تعداد گالری‌های فعال تهران محدود به چند گالری شناخته شده بود که بیشتر از سر علاقه وارد این حرفه شده بودند و با تمرکز بر اهداف فرهنگی فعالیت داشتند اما فروش آثار این گالری‌ها به اندازه‌ای نبود که به لحاظ اقتصادی انگیزه‎ای برای گالری‌داری در دیگران ایجاد کند.

اکنون بیش از 200 گالری در تهران فعالیت دارند که البته همچنان تعداد گالری‌های حرفه‌ای، فعال و تأثیرگذار به کمتر از 20 گالری می‌رسد.

پیش از آن که حراج کریستیز شعبه خود در غرب آسیا را در دوبی دایر کند، بحث‌هایی بر سر راه اندازی این حراج بین‌المللی در تهران به گوش رسید اما وجود مشکلات زیرساختی در مسیر راه اندازی چنین حراجی در ابعاد بین‌المللی، از جمله امکان مبادلات بانکی بین‌المللی، بیمه و حمل و نقل آثار هنری، زمینه چینی برای تحقق آن عقیم ماند و مسئولان این حراج معتبر ترجیح دادند که شعبه خود را در کشور امارات دایر کنند.

از آن هنگام که هنرمندان ایرانی در حراج‌های معتبر بین‌المللی همچون کریستیز، ساتبیز و بونامز (شعبه غرب آسیا) مارکت هنری خود را یافتند، لزوم داشتن یک حراج ملی با استانداردهای بین‌المللی در کشور احساس می‌شد. حراجی که با کسب اعتبار بین‌المللی در شیوه انتخاب، معرفی، عرضه و فروش آثار بتواند با تکیه بر پتانسیل هنر ایران، سهم درخوری از بازارها و حراج‌های بین‌المللی را به هنر ایران اختصاص دهد.

تصویر گرفته شده توسط سعید صادقی که در حراج تهران عرضه شد

اکنون یک حراج در ابعاد ملی اما در قواره بین‌المللی در کشورمان داریم که با رعایت استانداردهای بین‌المللی هر سال 2 بار در بخش هنر کلاسیک و هنر مدرن و معاصر برگزار می‌شود و این فرصت مغتنمی است که در اختیار هنرهای تجسمی کشورمان قرار گرفته و باید از آن محافظت کرد تا پربارتر از گذشته برگزار شود و هر دوره هنرمندان بیشتری را در میان بگیرد.

با این حال تنها هفت سال از آغاز این حراج در کشورمان می‌گذرد، حراجی که بر اساس آمار و ارقام توانسته در هر دوره همه آثار عرضه شده‌اش را به فروش برساند و هر بار رکورد خود را در رقم کلی فروش آثار بشکند.

با این وجود همچنان مکانیزم برگزاری این حراج برای بسیاری ناشناخته مانده و از همین رو منجر به بروز سوالاتی در اذهان برخی رسانه‌های منتقد می‌شود. طبق قواعد همه حراج‌های بین‌المللی، ورود به حراج از مسیر گالری‌ها و مجموعه داران معتبر میسر است و بنابراین لازم است که هنرمند پیش از هر چیز، در تقویت رزومه هنری خود بکوشد و با برگزاری نمایشگاه‌های مختلف در گالری‌های معتبر، راه ورودش را به حراجی هموار کند که این مهم در طول سال‌ها فعالیت هنرمند امکان پذیر است.

حراجی زمانی به سراغ آثار یک هنرمند جوان می‌‌رود که از مارکت هنری او اطمینان حاصل کند چرا که ماهیت حراج یک رویداد مبتنی بر اقتصاد و تجارت و با تکیه بر آثار هنری است و بنابراین عرضه هر اثری در حراج تهران باید توجیه اقتصادی به همراه داشته باشد. عرضه برخی آثار در حراج‌های هنری که از نظر هنرشناسان ممکن است فاقد کیفیت هنری لازم باشند، به همین دلیل صورت می‌‌گیرد و این روندی است که در همه حراجی های بین‌المللی وجود دارد.

یکی از انتقاداتی که در نخستین سالهای برگزاری این حراج از سوی رسانه‌ها مطرح شده بود، بی توجهی به آثاری با مضامین مذهبی و آثار هنرمندانی از طیف انقلاب و دفاع مقدس بود اما دیری نپایید که این انتقادها رنگ باخت و حراج تهران نشان داد که نه تنها به این گونه آثار بی توجه نیست، بلکه بخش مهمی از فروش آثارش در گرو عرضه چنین آثاری است که از آن جمله می‌توان به نقاشی خط‌های محمد احصایی با مضمون «الله»، اشاره کرد که در دوره های مختلف این حراج حضور داشته است.

تصویر گرفته شده توسط سعید صادقی که در حراج تهران عرضه شد

از میان هنرمندان انقلابی و دفاع مقدس نیز ناصر پلنگی از همان نخستین سال برگزاری این حراج آثارش عرضه شد و دی ماه 96 نیز اثری با عنوان «تعزیه» از این هنرمند 38 میلیون تومان چکش خورد.

حبیب‌الله صادقی نیز از جمله هنرمندان شاخص انقلاب و دفاع مقدس است که از نخستین سال برگزاری حراج تهران، آثارش وارد این حراج شده و تاکنون سه بار در دوره‌های مختلف حراج تهران به فروش رسیده اند.

مرتضی اسدی، سعید صادقی، حمید عجمی، ایرج اسکندری، کاظم چلیپا، مرتضی گودرزی دیباج و علیرضا اسکندری از دیگر هنرمندانی هستند که سابقه همکاری با حوزه هنری را داشته و در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی آثار بسیاری را با مضامین مذهبی و انقلابی خلق کردند و برخلاف انتقادهایی که نسبت به عدم عرضه آثار این هنرمندان در حراج تهران صورت گرفته بود، نه تنها آثار هنرمندان شناخته شده انقلاب و دفاع مقدس در دوره‌های مختلف حراج تهران در کنار دیگر هنرمندان معاصر ایران به مزایده گذاشته شده است، بلکه اکنون شاهد آن هستیم که در دهمین دوره این حراج نیز هنرمندان جوانی از این طیف که عمده فعالیتشان در زمینه هنر عاشورایی و مقاومت است، برای نخستین بار آثارشان چکش می‌خورد.

پایین بودن قیمت آثار هنرمندان انقلاب و دفاع مقدس در حراج تهران از دیگر انتقادهایی است که از سوی افراد ناآگاه به مکانیزم برگزاری حراج ها، وارد می‌شود. همان‌گونه که پیشتر اشاره شد، راه ورود به حراج تهران از گالری‌ها می‌گذرد و گالری‌ها در این زمینه نقش بسیار موثری را ایفا می‌کنند.

باید دید این هنرمندان در طول سال‌های فعالیت خود چند نمایشگاه انفرادی در گالری‌های معتبر برگزار کرده‌اند و مارکت هنری آن‌ها در چه سطحی قرار دارد؟ باید بررسی کرد که تا پیش از ورود به حراج تهران، آثارشان با چه ارقامی خرید و فروش شده و چه جایگاهی در اقتصاد هنر کسب کرده‌اند؟

تصویر گرفته شده توسط سعید صادقی که در حراج تهران عرضه شد

قیمت‌گذاری آثار هنرمندان در حراج بر اساس معیارهای مشخصی صورت می‌گیرد که توجه به رزومه هنرمند و قیمت آثارش در بازار هنر از آن جمله است و علاوه بر آن‌ها، قدمت، در قید حیات بودن یا نبودن، ابعاد آثار، ادیشن‌های موجود از یک اثر، متریال، سبک و ... نیز حائز اهمیت است.

با نگاهی به رزومه هنرمندان انقلاب و دفاع مقدس، تعداد نمایشگاه‌های انفرادی آنها در گالری‌های معتبر، رقم فروش آثارشان در این گالری‌ها و... به سادگی می‌توان به دلیل پایین بودن قیمت آثار آنها در مقایسه با سایر هنرمندان ایران در حراج تهران پی‌برد.

این طیف از هنرمندان تا پیش از برگزاری حراج تهران، از توفیق چندانی در فروش آثارشان برخوردار نبودند و فروش آثارشان اغلب به دستگاه‌های دولتی محدود می‌شد اما اکنون به یُمن برگزاری حراج تهران مدتهاست که فروش آثارشان در این حراج به رزومه آنها افزوده شده و می‌توان امیدوار بود که در سال‌های آتی، قیمت آثارشان با رشد قابل ملاحظه‌ای روبرو شود.

اکنون حراج تهران در دهمین سال برگزاری خود به کلکسیونی از گرایش‌های مختلف فکری و سبک‌های متعدد هنری تبدیل شده است که می‌تواند به صورت نسبی جلوه‌ای از هنر ایران زمین را به نمایش بگذارد و این انتظار وجود دارد که مجریان این حراج گام‌های بلندتری در این زمینه بردارند تا هر گرایشی از حضور در این رویداد بی‌نصیب نمانده و حراج تهران به یک نوستالژی مشترک برای همگان تبدیل شود.

انتهای پیام/ 121