به گزارش گروه سایر رسانههای دفاعپرس به نقل از اعتماد، جرت بلانک، معاون هماهنگکننده برجام در مطلبی نوشت: گفته میشود بحثهایی در داخل کاخ سفید برای لغو معافیتهای تحریمی اروپاییها، روسیه و چین برای همکاری با ایران در پروژههای صلحآمیز هستهای در جریان است. عدم تمدید این معافیتها میتواند تبعات بسیاری به دنبال داشته باشد و حتی این خبر که کسانی که در داخل دولت روی عدم تمدید متمرکز شدهاند، خطرناک است. البته برخی از مشاوران ترامپ به دنبال بحران با ایران هستند. باید توجه داشت که عدم تمدید لغو معافیتها برای کار با ایران در پروژههای هستهای یکی از خطرناکترین گامهایی است که هنوز دولت ترامپ در مواجه با ایران برنداشته است. این اقدام تهدیدکننده همکاریهای هستهای ایران در پروژههای صلحآمیز بینالمللی است که میتوان گفت: تنها منفعت در حال بهرهبرداری ایران از برجام است.
این معافیتهای تحریمی در حوزه همکاریهای هستهای سه حوزه را شامل میشوند: نخست فردو. براساس برجام، ایران در پروژه فردو با روسها و اتحادیه اروپا همکاری میکند. هر چند که برخی از منتقدان برجام از اینکه این تاسیسات هستهای ایران کاملا مهر و موم نشده، ناراضی هستند، اما براساس برجام قرار هم نبود که فردو به متروکهای تبدیل شود. اگر معافیتهای همکاریهای هستهای با ایران از سوی آمریکا تمدید نشود این احتمال وجود دارد که فردو دوباره به یک تهدید هستهای زیرزمینی تبدیل شود.
دومین حوزه هستهای همکاری صلحآمیز ایران با سایرین اراک است. پیش از برجام اراک قابلیت تولید پلوتونیوم را داشت، اما در برجام ایران پذیرفت با کمک آمریکا و چین پروژه بازطراحی رآکتور اراک را پیش ببرد. بعد از خروج آمریکا از برجام، بریتانیا جای این کشور را در پروژه اراک گرفته است. اگر پکن و لندن به دلیل تحریمهای آمریکا دست از همکاری با ایران در این پروژه بردارند، احتمال اینکه تهران درباره رآکتور اراک به سراغ همان طراحی و کاربری قدیمی برود، زیاد خواهد شد.
سومین و آخرین حوزه هم تنها رآکتور هستهای صنعتی ایران در بوشهر است. روسیه به نوعی اسپتانسر این پروژه در ایران است و البته دغدغههای منع اشاعه نیز درباره فعالیتهای ایران در این پروژه دارد. به عنوان مثال روسیه با کنترل کردن سوخت بوشهر مراقب است که ایران از مسیر انرژی صلحآمیز هستهای خارج نشود. هر چند که آمریکا در زمینه این همکاریهای ایران و روسیه هیچگاه معافیتی صادر نکرد، اما هیچگاه بابت این همکاری تحریمی را هم بر روسیه تحمیل نکرد. درحال حاضر برخی از طرفداران پایان دادن به این معافیتهای تحریمی ایران مانند افدیدی میگویند که نیروگاه بوشهر تهدیدی برای نظام اشاعه نیست، اما این مساله درباره دو پروژه همکاری دیگری هم که بالا به آنها اشاره کردم، مصداق دارد.
سوال اینجاست که چرا آمریکا باید با برداشتن معافیتهای تحریمی برای پروژههای صلحآمیز هستهای با ایران به بخشهایی از توافق هستهای که کمککننده به نظام منع اشاعه است، آسیب وارد کند؟
1+4 در یک قدمی نقض ناخواسته برجام
انجمن خلع سلاح نیز در گزارشی تحلیلی به قلم کلسی داونپورت که در جریان مذاکرات هستهای از نزدیک راوی چند و، چون جزییات فنی برجام بود، مینویسد: اگر واشنگتن معافیتهای تحریمی درباره کار با ایران در پروژههای صلحآمیز هستهای را تمدید نکند در حقیقت به اولویتهای اعلامی خود در حوزه منع اشاعه خیانت کرده و البته ریسک فرو پاشیدن برجام را هم افزایش داده است. تهران هماکنون درباره خروج از انپیتی هشدار داده و معلوم نیست که اگر این معافیتهای تحریمی هم تمدید نشود، واکنش بعدی تهران چه خواهد بود؟ زمانی که دولت ترامپ در تاریخ پنجم نوامبر برای اولین بار مهلت 180 روزه معافیت همکاریهای هستهای با ایران را صادر کرد، ادعا کرد که صدور مجوز برای ادامه همکاری با ایران در این پروژهها میتواند مانع از حرکت کردن تهران در مسیر تولید بمب هستهای تا زمانی که ما به توافق بهتری با تهران برسیم، شود؛ بنابراین میتوان با استناد به همین اظهارات امریکاییها گفت که واشنگتن نیز تمدید این معافیتها را در راستای تامین منافع خود میدانسته است. اگر آمریکا پس از کنارهگیری از توافق هستهای این معافیتها را تمدید نمیکرد به این معنا بود که واشنگتن میتوانست هر نهاد خارجی را که با ایران در پروژههای صلحآمیز هستهای همکاری میکند مورد تحریم قرار دهد.
این در حالی است که براساس برجام که ضمیمه قطعنامه 2231 هم شده، ایران حق این همکاریهای هستهای صلحآمیز با سایر کشورها را دارد. با وجود آنکه آمریکا به خوبی میداند این همکاریهای هستهای با تهران میتواند ریسک حرکت احتمالی برنامه هستهای ایران به سمت تسلیحاتی شدن را بگیرد، اما امکان دارد که واشنگتن برای تشدید فشار بر ایران اقدام به لغو این معافیتها بکند. نهمین روز از ماه آوریل بود که 6 سناتور جمهوریخواه در نامهای به مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا پیشنهاد کردند که واشنگتن برای افزایش فشارها بر ایران اقدام به لغو این معافیتها بکند. مایک پمپئو در جلسهای که در تاریخ 11 آوریل در کمیته سیاست خارجی مجلس سنا داشت، تایید کرد که بحث درباره تمدید یا لغو معافیت همکاریهای هستهای با ایران پیچیده است، اما درباره تصمیم کاخ سفید در این باره اظهارنظری نکرد.
براساس برخی گزارشها، مایک پمپئو از طرفداران تمدید معافیتهاست، اما برخی از تندروها در شورای امنیت ملی آمریکا سرسختانه برای لغو این معافیتها تلاش میکنند. نویسنده این مطلب در ادامه تاکید میکند که عدم تمدید معافیتهای ایران در حوزه همکاریهای هستهای تاثیری بر سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ ندارد و تنها فایده آن این است که نشان میدهد، مسائل مربوط به خلع سلاح دیگر اولویتی برای ایالات متحده به حساب نمیآیند. اگر این معافیتها تمدید نشود 1+4 نمیتوانند به همکاریهای هستهای با ایران در پروژههای موجود ادامه دهند لذا از سوی تهران متهم به نقض تعهدات برجامی خواهند شد. در چنین شرایطی ایران دلیل بیشتری برای کنارهگیری از برجام خواهد داشت. باید به این نکته توجه داشت که تاثیر توقف همکاریهای هستهای با ایران با تاثیر توقف همکاری کمپانیهای خارجی با ایران در نتیجه تحریمهای آمریکا متفاوت است. بازگرداندن تحریمهای هستهای از سوی آمریکا در تناقض با برجام است، اما برجام رساندن میزان خاصی از سود اقتصادی به ایران یا باقی ماندن کمپانیها در تهران را تضمین نکرده است؛ بنابراین تصمیم کمپانیهای خصوصی برای قطع همکاری با ایران به معنای نقض تعهدهای 1+4 نیست. اما در برجام درباره پروژههای همکاری مشترک با ایران بندهای مشخص و واضح وجود دارد که مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل هم قرار گرفته است؛ لذا اگر کشورهایی که در حال حاضر با ایران در پروژههای هستهای همکاری میکنند از ترس تحریمهای واشنگتن کنار بکشند، همگی اقدام به نقض برجام کردهاند.
انتهای پیام/ 112