یادداشت/

دموکراسی در ترکیه؛ درس بزرگی به غربی‌ها

ترکیه در انتخابات اخیر از اعتبار دموکراسی پاسداری کرد و به برخی از کشور‌های غربی درس بزرگی داد که دموکراسی در ترکیه همچنان است.
کد خبر: ۳۵۱۶۲۶
تاریخ انتشار: ۰۴ تير ۱۳۹۸ - ۱۴:۰۷ - 25June 2019

گروه بین‌الملل دفاع‌پرس- حسن صادقیان؛ در انتخابات مجدد شهرداری استانبول (23 ژوئن 2019)، اکرم امام‌‌‏اغلو نامزد ائتلاف ملت «بلوک اپوزیسیون» با 6 درصد افزایش یعنی 54.20 درصد آراء (4745495 رأی) پیروز شد. بینالی یئلدئریم نامزد ائتلاف جمهور «دولت حاکم» هم با کسب 44.98 درصد آراء (3934401 رأی) نفر دوم شد. در دوره پیشین انتخابات (31 مارس 2019) فاصله رأی امام اوغلو با یئلدئریم حدود 14 هزار رأی بود؛ افزایش این فاصله به بیش از 800 هزار رای «806 هزار و 94 رأی» یک شکست معنادار برای حزب حاکم در ترکیه محسوب می‌شود.

برای تحلیل و ارزیابی این رقابت انتخاباتی، نخست به چند عامل تأثیرگذار در پیروزی نامزد بلوک اپوزیسیون [امام اغلو] اشاره می‏‌کنیم:

1- آراء ملی‏‌گرایان؛ انتشار بیانیه اوجالان رهبر گروه تروریستی پ.‌ک.ک از سوی یک استاد کُرد که حاوی حمایت از دولت و نامزدش بینالی یئلدئرم بود، احساسات ملی‏‌گرایان حامی ائتلاف جمهور «حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی» را رنجیده کرد و آن‌ها از حمایت صرف‏‌نظر کردند. بر اساس برخی ادعاها، رأی ملی‌‏گرایان در پیروزی امام اغلو محسوس بوده است.

2- رأی کارادنیزی‌ها «شهروندانی که هویت ترابزونی و روم‏ائلی دارند»؛ تشبیه کردن امام‏اغلو به «پونتوس» «یکی از ایزدان نخستین اساطیر یونانی» برخلاف انتظار ائتلاف جمهور، حمایت بیشتر شهروندان کارادنیزی استانبول از امام اغلو را سبب شد.

3- انعکاس «مظلومیت» امام‏‌اغلو در سطح استانبول؛ مهم‌ترین کاری که هواداران ائتلاف ملت در این دوره از انتخابات کردند، انعکاس و بازتاب مظلومیت امام‌اغلو در سطح شهر بود. این موضوع باعث شد آن بخش از هواداران حزب جمهوری خواه که ناراضی از عملکرد حزب بودند، این ‏بار به امام اغلو رأی بدهند.

4- تغییر محور رقابت؛ هواداران ائتلاف جمهور این رقابت انتخاباتی را به عنوان رقابت و نبرد «دموکراسی» تعبیر کردند و فرمول «اتفاقِ سوسیال- دموکرات» را تئوریزه و تبلیغ کردند و بدین ترتیب چپ‌های قهر از انتخابات را به پای صندوق رأی کشاندند.

5- تلاش مضاعف حزب جمهوری خواه خلق: برخلاف بازه انتخاباتی 31 مارس؛ مسئولان و حامیان حزب جمهوری خواه خلق و کلاً بلوک اپوزیسیون تلاش مضاعف کردند تا پیروز رقابت در 23 ژوئن شوند.

6- حمایت مجدد کردها؛ بر اساس برخی گزارش‌‏ها، در مناطقی از استانبول که بیشتر کرد‌ها در آنجا ساکن هستند، امام‏ اغلو آرایی بیش از 60 درصد کسب کرد که این نشان می‌دهد تلاش‌های اوجالان و اردوغان بی ‏نتیجه بود.

در خصوص نتایج انتخابات شهرداری استانبول برای آینده سیاسی ترکیه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- تبدیل شدن امام‏ اغلو به نماد پیروزی در برابر حزب عدالت و توسعه و آلترناتیوی برای اردوغان؛ احتمالاً مهم‌‏ترین عرصه‌‏ای که در آن امام ‏اغلو برای اردوغان مشکل تراشی خواهد کرد؛ انتخابات ریاست جمهوری سال 2023 خواهد بود.

2- تقویت روحیه خودباوری و جایگاه بلوک اپوزیسیون ترکیه در عرصه سیاست؛ اپوزیسیون ترکیه پس از نزدیک به دو دهه سرگردانی، اینک می‌تواند صاحب چهره‌ای ملی و کاریزما در عرصه سیاست ترکیه باشد.

3- مشکلات درون حزبی؛ شکست مجدد آن هم پس از هزینه کردن از وجهه و اعتبار حزب برای تکرار انتخابات، نتیجه‌ای نیست که در درون حزب عدالت و توسعه به سادگی هضم شود؛ تضعیف موضع اردوغان در حزب یا تغییرات ساختاری از نتایج محتمل این وضعیت دشوار خواهند بود.

ایجاد احزاب موازی در برابر حزب عدالت و توسعه؛ شکست حزب عدالت و توسعه به جریاناتی که در پی تأسیس احزاب موازی با این حزب هستند، هم انگیزه می‌دهد و هم دستاویز. آن‌ها می‌توانند برای رهایی از ملامت هم قطاران سابق خود که همچنان به اردوغان وفادارند و ایده رقابت با او را بر نمی‌تابند، استدلال کنند که اگر قرار است محافظه کاران ترک از گرد حزب عدالت و توسعه پراکنده شوند، چرا به یک حزب محافظه ‏کار دیگر یا یک حزب میانه متمایل به راست نپیوندند و چرا باید اجازه داد به اردوگاه چپ‏گرایان گرایش پیدا کنند. شاید جدی ‏تر شدن فعالیت‌های احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق اردوغان و عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه برای تأسیس حزب یا احزاب جدید نتیجۀ دیگر شکست استانبول باشد.

به هر حال تحقق هر یک از نتایج احتمالی فوق الذکر، می‌تواند خسارت جبران ناپذیری برای حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان و از همه مهم‌تر به جریان اسلامگرای اخوانی ترکیه که طی دو دهه اخیر تبدیل به نماد و الگوی جهان اهل سنت شده بود؛ وارد کند.

مع‌الوصف هنوز برای قضاوت نهایی درباره آینده سیاسی ترکیه زود است، به ویژه اینکه اردوغان ثابت کرده است که سیاستمداری قهار است و قادر است حامیان خود را در مواقع لازم بسیج کند. نکته مهم دیگر اینکه بعید نیست آقای اردوغان در پس ماجرا به این شکست راضی باشد؛ چرا که اولاً به دنبال تضعیف بینالی یئلدریم بود که اواخر تبعیت کامل از اردوغان نمی‌کرد. ثانیاً به رقیبان خود ثابت کند که اگر ایشان نخواهد، کسی از حزب عدالت و توسعه پیروز نمی‌شود. [اردوغان نسبت به دوره‌های گذشته فعالیت انتخاباتی ضعیفی داشت؛ شاید به این دلیل که از شکست با خبر بود لذا نمی‌خواست مشروعیت‏اش خدشه دار شود»

ثالثاً: وجه دموکراتیک و قانون‏مداری جدیدی برای خویش خلق کند و بدین ترتیب فشار انتقاد‌های جریان‌های دموکراتیک و اتحادیه اروپا را کاهش دهد تا مشروعیت و مقبولیت فعلی ایشان (تقریباً 50 درصدی) در انتخابات ریاست جمهوری 2023 همچنان باقی بماند.

رابعاً: عملکرد آقای امام اغلو در سمت شهردار کلان شهر استانبول برای آینده حیات سیاسی بلوک اپوزیسیون بسیار مهم است؛ با توجه به این که بخشی از شهرداران حومه استانبول از نامزد‌های حزب عدالت و توسعه تشکیل می‌شود طبعاً موانعی در برابر اقدامات مثبت امام اغلو ایجاد خواهند کرد؛ لذا کارنامه ضعیف امام اغلو می‌تواند این ادعای اردوغان را که گفته بود: «نمی‌‏توانند استانبول را اداره کنند» اثبات کند. در این صورت، میزان آراء اردوغان در انتخابات 2023 باز هم تقویت می‌شود.

خامساً: آقای اردوغان که این همه زحمت و تلاش برای پیروزی در رفراندم قانون اساسی 2017 انجام داد تا رئیس جمهور پرقدرت ترکیه شود و در قبای خلافت حکومت کند؛ بعید است به این راحتی پا پس بکشد.

در نتیجه اینکه نتایج انتخابات شهرداری 23 ژوئن 2019 ترکیه نشان داد در ترکیه «دموکراسی همچنان زنده است». طبقه گفته امام اغلو بعد از پیروزی در انتخابات، «یکی از وجوه انتخابات ۲۳ ژوئن سهم آن در توسعه روند دموکراسی در ترکیه است. این انتخابات از اعتبار دموکراسی ترکیه پاسداری کرده و به دولت‌هایی که کوشیدند ترکیه را به برخی کشور‌های منطقه تشبیه کنند، درس داد. در اصل شهروندان ترکیه سنت دموکراسی بیش از صد ساله حاکم بر ترکیه را حفظ کردند». همچنین طبق گفته قلیچ‏داراغلو رئیس حزب جمهوری خواه خلق «شهروندان ترکیه با همدیگر بار دیگر داستان دموکراسی را نوشتند، پیروز اصلی، جمهوری ترکیه است». شاید جمله دیگری بر این نکات ارزشمند می‌توان افزود: نتایج انتخابات یک شوک و تلنگری برای حزب عدالت و توسعه و رهبران آن بود که از رویای قدرت و حاکمیت ظل‏اللهی و تمامیت خواه خارج شوند و فرصتی یابند برای رفع ضعف‌ها و ایراد‌ها برای پیروزی مجدد در انتخابات 2023. اگر این شکست نبود شاید سیاست‌های اقتداگرایانه حزب عدالت و توسعه تشدید می‌شد و زمینه شکست همه جانبه این حزب را در انتخابات یاد شده فراهم می‌کرد.

انتهای پیام/ 251

نظر شما
پربیننده ها
آخرین اخبار