سرعت؛ نسل جدید عملیات مخفیانه

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، اندیشکده سلطنتی «روسی» انگلیس طی گزارشی به قلم «جاستین برانک» مینویسد: به نظر میرسد محبوبیت جنگندههای نسل پنجم رادارگریز و سلطه هواپیماهای بدون سرنشین مادون صوت در آیندهی حمل و نقل هوایی نظامی، با چالشی جدی روبرو شده باشد. دپارتمان توسعه «اسکانک وُرکز» لاکهید مارتین، روز 1 نوامبر 2013 از پروژه«SR-72» پردهبرداری کرد که برای جایگزین شدن با هواپیمای از دور خارج شده جاسوسی قدرتمند بلکبِردSR-71 3 ماخ، طراحی شده است.

با استناد بر گزارش ویژه هفتهنامه هوانوردی، SR-72 هواپیمایی با قابلیت کنترل از راه دور خواهد بود و علاوه بر قابلیتهای اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی(ISR) به قابلیت حمله نیز مجهز است. قرار است این جت با استفاده از موتورهای بینظیری که آمیزهای از توربوجت پرسرعت و جت اسکرام (حتی با سرعت بیش از 6 برابر صوت) است، در 6 ماخ در ارتفاع 100 هزار فوتی به پرواز درآید.

اگرچه تلاشهای پیشین برای توسعه هواپیماهای کاربردی فراصوت، به علت هزینههای گزاف و دشواریهای فنی به سرانجام نرسیدهاند، اسکانک وُرکز ادعا میکند یک راهحل «مقرون به صرفه» برای مشکل تولید هواپیمایی با توانایی پرواز سریعتر از 4 ماخ یافته است که میتواند از روی باند نیز به پرواز درآید.

سایت اشراف بدون تایید محتوا و ادعاهای مطرح شده در این گزارش، ترجمه آن را صرفا جهت اطلاع نخبگان و تصمیمگیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاههای اندیشکدههای غربی منتشر میکند و دیدگاهها، ادعاها و القائات این گزارشها هرگز مورد تأیید اشراف نمیباشد.

 هواپیمایSR-72 آینده هوانوردی نظامی را به چالش میکشد

هر پروژهای که به منظور جایگزینی بلکبِرد افسانهای طراحی شده باشد، قطعاً در محافل هوانوردی و دفاعی توجه بسیاری را به خود جلب خواهد کرد. با این حالSR-72 فراصوت، سزاوار توجه ویژهای است چرا که نظریات گوناگون در مورد چگونگی آینده هوانوردی نظامی را به چالش خواهد کشید.

 سرعت، نسل جدید عملیات مخفی

 SR-71اصلی، از سرعت خارقالعاده خود برای شتاب گرفتن و فرار از موشکهای زمین به هوای دشمن استفاده میکرد. SR-72 با سرعت بیشینه پیشبینی شده معادل بیش از 2 کیلومتر در ثانیه، دو برابر سریعتر ازSR-71 خواهد بود. عدم وجود زمان کافی برای هشدار و دشواری در متوقف کردن متجاوزان در چنین سرعتهایی، باعث شده که «آل رومینگ» ، نائب رئیس سیستمهای پیشرفته و مهندسی اسکانک ورکز، مدعی شود که «سرعت، نسل جدید عملیات مخفی است.»

 اصل فرار به واسطه سرعت زیاد، قاعدهای منطقی و جالب باشد

 این یک خط فکری جدید در خصوص نسل بعدی هواپیماهای جنگی است. تا کنون، بیشترین قابلیتی که در مورد ویژگیهای هواپیماهای جنگی نسل فعلی و آتی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، قابلیت مخفیانه عمل کردن و رادارگریزی آنها بوده است، نه سرعت حداکثری آنها. از این رو لایتنینگ اف-35 دو، رپتور اِف-22، اسپریت بی 2، سنتینل آرکیو-170، تارانیس، سوخوی پیاِیکا افاِی و بسیاری دیگر از پروژههای هوافضای کنونی، به جای توجه به ویژگی سرعت حداکثر، بر میزان مخفیانه عمل کردن متمرکز هستند تا بدین وسیله بتوانند بیشتر به حریم هوایی تحت دفاع نفوذ نمایند.

تلاش برای ایمنی از طریق سرعت فوقالعاده همواره با طراحیهای نسل پیشین هواپیماها که در طول دهه 60 میلادی توسعه یافتند، مانندSR-71، والکیریB-70 و فاکسبَتMig-25، مرتبط بوده است. با این حال، جالب اینجاست که با وجود پیشرفتهای چشمگیری که در طول عمر بلکبِرد در موشکهای زمین به هوا و تکنولوژی رادار صورت گرفت، هیچ یک از هواپیماهایSR-71 با وجود پرتاب موشکهای متعدد به سمت آنها در حین پرواز بر فراز منطقه، منفجر نشدند و سقوط نکردند. بنابراین به نظر میرسد اصل فرار به واسطه سرعت زیاد، قاعدهای منطقی و جالب باشد.

 رهگیری هدفها در ارتفاعات بسیار بالا با سرعتهای بالا توسط موشکهایSM-3

مسلماً حرکت 6 ماخ با پرواز در ارتفاع حدوداً 100 هزار فوتی، سیستمهای موشکی زمین به هوای معمول را در رهگیری و متوقف ساختنSR-72، به شکلی چشمگیر به چالش خواهد کشید. با این حال ممکن است پیشرفت در زمینه موشکهای ضد-بالستیک، این تئوری را به چالش بکشد. مجموعههای موشک استاندارد ریتون 3(SM-3) اخیراً این قابلیت را در شلیک به ماهوارههای مدار پایین و موشکهای بالستیک به نمایش گذاشتهاند. اگرچهSM-3 برای کارهای ضد هواپیمایی طراحی نشده است، اما توانایی آن در رهگیری هدفها در ارتفاعات بسیار بالا و سرعتهای بیش از 22000 مایل در ساعت، میتواند نشانگر این نکته باشد که تا زمانی کهSR-72 بتواند مورد استفاده قرار گیرد (حدود سال 2030) موشکهای زمین به هوا نیز احتمالاً به عملکرد مشابه مجهز خواهند بود.

 SR-72؛ جهشی کوانتومی در پتانسیل هواپیماهای نظامی

SR-72 از لحاظ نیروی محرکه قطعاً یک جهش کوانتومی را در پتانسیل هواپیماهای نظامی به وجود خواهد آورد. جای تعجب نیست که لاکهید مارتین در مورد جزئیات موتورهای سیکل ترکیبی مبتنی بر توربین (TBCC)که قرار است نیرویSR-72 را تأمین نمایند، سکوت کرده است. با این حال اگر اسکانک وُرکز بتواند طبق برنامه اعلام شده خود جلو رفته و تا سال 2023 یک مدل نمایشی با توانایی 6 ماخ، با نحوه هدایت گزینشی را ارائه دهد، خواهد توانست به شکلی اساسی احتمالات طراحیهای هوانوردی نظامی گرانقیمت را تغییر دهد.

اگر هواپیمای مدل نمایشی با اندازه اِف-22 بتواند با استفاده از فناوری جدید، سطح پرواز را در 6 ماخ حفظ کند، یک رقابت بینالمللی تازه برای توسعه هواپیماهای جنگی فراصوت قابل مقایسه با رقبای نسل پنجم جنگندههای مخفی، میان غرب، روسیه، هندوستان و چین صورت خواهد گرفت.

 مزایایی هواپیماهای بدون سرنشین رادارگریز

اگر ثابت شود سیستم نیروی محرکه توربین/جتاسکرام کاربردی است، آنگاه ممکن است آینده مأموریتهای حملات هوایی بسیار متفاوتتر از تصوری که اکنون از سلطه هواپیماهای بدون سرنشین رادارگریز وجود دارد، رقم زده شود.

با این که ثابت شده هواپیماهای بدون سرنشینی مانند ریپرMQ-9 و گلوبال هاوکRQ-4 در برابر اهداف در افغانستان و پاکستان به شدت قدرتمند و توانا هستند، اما این هواپیماها به علت سرعت پایین و عدم بهرهمندی از قدرت فرار، توانایی نفوذ زیاد به حریمهای هوایی تحت دفاع را ندارند. همانطور که از دست رفتن و دستگیر شدن یک سنتینلRQ-170 هنگام پرواز بر فراز ایران در دسامبر 2011 نشان داد، هواپیماهای بدون سرنشین رادارگریز لزوماً برای اصلاح و بهبود این عدم توانایی و نقطه ضعف خود تلاش نمیکنند.

 به خطر افتادن پایگاههای مخفی کوچک، به واسطه تکنولوژیهای توسعه یافته

علاوه بر این، ممکن است پایگاههای مخفی کوچک، در آینده به واسطه تکنولوژیهای توسعه یافته در روسیه و جاهای دیگر، همانند رادار متر-باند و غیره، به خطر بیفتند. میتوان قابلیتهای نفوذی فرا صوتی که وجود آنها درSR-72 وعده داده شده است را در حریمهای هوایی به شدت محافظت شدهای که حتی هواپیماهای بدون سرنشین رادارگریز نیز در آنجا به خطر میافتند، مورد استفاده قرار داد. با این حال، احتمالاً متقاعد ساختن پنتاگون و کنگره به الزام وجود چنین قابلیتی، از اثبات کاربردی بودن تکنولوژی بکار رفته درSR-72 چالشبرانگیزتر خواهد بود.

 آیا این هواپیما به پرواز در خواهد آمد؟

 همه میدانند زمانی که صحبت از «پروژههای سیاه» به میان آید، اسکانک وُرکز لب از لب نمیگشاید، پس این که آنها حاضر شدهاند علناً از اطلاعات مربوط بهSR-72 پردهبرداری کنند نشان میدهد که مدیریت لاکهید مارتین نسبت به آینده این برنامه کاملاً مطمئن است. این پروژه درون حوزه برنامه فراصوت نیروی هوایی امریکا قرار گرفته که به دنبال دست یافتن بهISR فراصوت و قابلیت حمله تا سال 2030 است. این نکته که این شرکت تجربیات فراوانی در حوزه تدارکات نظامی امریکا دارد، برنامه را تکمیل میسازد.

با این حال، در پی افزایش هنگفت هزینهها و تأخیرهایی که گریبان گیر برنامه اِف-35 شده، و محدودیتهای اساسی مالی و بودجهای که پیش روی ارتش امریکاست، بسیاری از تحلیلگران نسبت به چشمانداز بلندپروازیهای تکنولوژیکی بیشتر، و پروژههای تدارکاتی بزرگ مقیاس برای نیروی هوایی ایالات متحده در آینده نزدیک، چندان خوشبین نیستند. ظاهراً بوئینگ، رقیب لاکهید نیز به نتیجهگیری مشابهی رسیده و بسیاری از تلاشهای اخیر خود در بخش هوانوردی نظامی را بر بستههای ارتقائی برای بدنههای هواپیماهای موجود مانند سایلنت ایگلF15SE متمرکز ساخته است.

 SR-72 برای دسترسی به حریمهای حفاظت شده ایران و کره شمالی

از سوی دیگر، از دور خارج شدنSR-71 مشکلاتی را در زمینه تواناییهای نظارتی واقعی برای حریمهای هوایی محافظتشده درون ارتش ایجاد کرده است. قابلیت تئوریکSR-72 در حمل موشکها برای حملات دقیق بدون هشدار نیز در مواجهه با استراتژیهای ضد دسترس بکار گرفته شده در ایران، کره شمالی و دیگر کشورها، برای پنتاگون یک جذابیت خاص محسوب میشود.

به این نکته نیز باید توجه داشت کهSR-72 تواناییهایی به امریکا خواهد بخشید که بسیار فراتر از رقبای آن است، و احتمالاً به ویژه نظر سارقان احتمالی چینی فناوری اِف-35 از طریق یک حمله سایبری، را هم به خود جلب خواهد کرد.

 صرف هزینههای هنگفت برای نفوذ در حریمهای هوایی محافظت شده

تمایل لاکهید مارتین به سرمایهگذاری مبالغی هنگفت در تحقیقات و توسعه(R&D) پروژهSR-72 نشان میدهد آنها باور دارند که در 10 الی 15 سال آینده، دولت امریکا بودجه قابل ملاحظهای را برایISR پر سرعت و قابلیت حملات دقیق که میتواند در حریمهای هوایی به شدت محافظت شده نیز مورد استفاده قرار گیرد، تصویب خواهد کرد. با این حال، بر طبق اعلامیه شرکت، این پروژه در حال نزدیک شدن به مرحلهای است که در آن پیشرفت بیشتر در ساخت مدلهای نمایشی با مقیاس واقعی، بدون کمکهای مالی دولت ناممکن خواهد بود. اگر به زودی این کمکها انجام نگیرد، لاکهید مارتین با یک انتخاب دشوار روبرو خواهد شد؛ یا این که پروژه را ادامه دهد و مبالغ هنگفتی را بر تحقیق و توسعه آن سرمایهگذاری کند بدون آن که هیچ ضمانتی در بازگشت آنها داشته باشد، یا این که این نظریه را کنار گذاشته و بیشتر مبالغ و هزینههایی را که در هفت سال گذشته خرج پروژه کرده است را به هدر دهد. در هر حال، این پروژه قطعاً یک پروژه تماشایی و منحصربهفرد است!