راه‌اندازی دفتر «ادبیات اسیران جنگی ایران و عراق» در حوزه هنری

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، مراسم رونمایی از کتاب «زندان موصل» شامل خاطرات علی اصغر رباط جزی نوشته جواد کامور بخشایش، روز گذشته 19 اسفندماه، با حضور محمدرضا سنگری از پژوهشگران حوزه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس، محسن مؤمنی شریف رئیس حوزه هنری و جمعی از اهالی فرهنگ در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

سنگری در ابتدای این مراسم نسل ابتدایی انقلاب را نسل حضور نامید و گفت: این نسل نور خود را از مکتب ضحی دریافت کرده اند؛ از این رو باید به آنها سلام فرستاد. نسل شهدای ما چهره ماندگار عصر حاضر هستند که نه تنها گمشده نیستند که آینده ما را نیز رقم میزنند. هرچند ما در گذشته ناباوری داشتیم، اما به لطف خدا توانستیم به خودباوری دست یابیم؛ اینجاست که نگارش این دسته از خاطرات اهمیت می یابد. ما به واسطه ثبت این خاطرات است که میتوانیم این تجربیات را به نسل بعد منتقل کنیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه ملتی که خاطره میگوید نشان داده که ملتی زنده. و پویاست، افزود: برای حضور حقیقت در زمین باید همیشه به قلبمان ذکر کردن را بیاموزیم و به همین دلیل است که نباید یادآوران را به فراموشی سپرد. ما برای نسل امروز که ممکن است عقبه انقلاب را نشناسند باید چهره ای هنری، گیرا و جذاب از آن ارائه کرد که به باور من یادآور همان ذکر است.

به گفته نویسنده «نتایج سحر»؛ ویژگی اصلی ادبیات انقلاب اسلامی در حال حاضر تلفیق برخی از عناصر در آن برای تولد یک اثر هنری است که در آثاری که در این سالها منتشر شده اند، میتوان به وضوح این مطلب را دید. از این جهت است که هیچ گونه ادبی در کشور را نمی توان دید که همانند خاطره نویسی مخاطب جذب کرده باشد؛ شمارگان آثاری مانند «دا» به خوبی مؤید همین نکته است. عده ای چنین تعبیر می کنند که تعدادی از شمارگان این دسته از آثار هدیه داده شده اند، اما پرسش اینجاست که تا چه اندازه می توان این کار را انجام داد. استقبال از این آثار گواه پیوند نسل ما با نسل حماسه سازان است.

بخش دیگر سخنان سنگری به کتاب «زندان موصل» اختصاص داشت. وی درباره این کتاب گفت: درباره کتاب زندان موصل باید گفت اسناد و تصاویر منتشر شده در این کتاب به ویژگیهای منحصر به فرد آن بسیار افزوده است؛ البته به نظرم میشد که از قریحه شاعری راوی نیز استفاده کرده و نگارش بخشی از متن کتاب را به او سپرد.

مرتضی سرهنگی، مدیر دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری، دیگر سخنران این نشست بود. وی با اشاره به ادبیات اردوگاهی در گستره ادبیات انقلاب اسلامی گفت: ادبیات بازداشتگاهی یا ادبیات اردوگاهی یکی از گونههای شناخته شده در ادبیات جنگ است که اتفاقاً انسانیترین آنها نیز همین است. در ادبیات اردوگاهی انسانهایی به تصویر کشیده میشوند که بیدفاعاند و نیاز به کمک دارند.
وی با اشاره به تجربیات خود در این رابطه ادامه داد: من در سال 61 به اردوگاههای اسرای عراقی در ایران میرفتم. بعدها شنیدیم که نزدیک به 6 میلیون نامه از سوی آنها و در دوران اسارت به خانوادههایشان ارسال شده است، اما آیا الآن سازمانی وجود دارد که بگوید این نامهها در حال حاضر کجا است؟

مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری با بیان اینکه هرچه از اسارت بخواهیم بدانیم، باید در این کتابها جستوجو کنیم، یادآور شد: مردم دوست دارند بدانند که این رزمندگان و سربازان چگونه در اسارت تاب آوردند. از این جهت نگارش این دسته از آثار اهمیت دارد. بیشترین حجم از کتابهای مرتبط با ادبیات جنگ در دنیا را خاطرات اسرا شکل میدهند. جالب است که بگویم ما در ایران و در ایام دفاع مقدس، کمیسیونی با عنوان کمیسیون نگهداری اسرای عراقی در ارتش داشتیم که کارش وضع کردن قوانینی بود که نشان می داد چگونه باید با اسرای عراقی در طول جنگ رفتار شود.

وی افزود: ما قانونی داریم که وقتی ارتش نیاز داشته باشد که کالایی را تهیه کند باید درجه یکترین کالا برای ارتش خریداری شود. در تمام اردوگاههای اسرای عراقی در ایران تنها یک آشپزخانه وجود داشت. آنها از همان غذاهایی میخوردند که سربازان و فرماندهان ایرانی می خوردند. حتی گاهی شده بود که اسرای عراقی برای من که به صورت معمول به دیدارش می رفتم غذا نگه می داشتند و آن غذا حتی بهتر از غذایی بود که برای من در دفتر روزنامه نگه می داشتند. ما در دوران جنگ، قانونی تصویب کردیم که پیشرفته تر از قانون کنوانسیون ژنو برای نگهداری اسرا بود و بر اساس آن افزایش حقوق اسرا پیشنهاد شد حتی ایران در کنار ایجاد زمینه برای ملاقات خانواده اسرای عراقی با آنها اتاقی جداگانه برای دیدار اسرای متاهل با همسرانشان فراهم کرده بود.

سرهنگی با بیان اینکه جنگ هیچگاه تمام شدنی نیست، بلکه تنها شکل آن تغییر میکند، گفت:اردوگاههای اسرا نیز یک میدان جنگ است که همه در آن برای چگونه زنده ماندن تلاش میکنند. حتی در خاطرات نقل شده که مرحوم ابوترابی فرد فنون زنده ماندن را به اسرای ایرانی در اردوگاهها یاد می داد. کتابی مانند «زندان موصل» در حوزه اسارت خالق یک نوع ادبیات تجربی است که درههای اردوگاهها به روی ما باز می کند؛ دنیای بسته ای که تا پیش از این نمی دانستیم در آن چه گذشته است و جالب اینکه کسی هم نمی تواند درباره آن چیزی بنویسد مگر آن را مستقیما تجربه کرده باشد.

فرهنگی در ادامه از تاسیس دفتری تازه در حوزه هنری با عنوان دفتر ادبیات اسرای جنگی ایران و عراق خبر داد و گفت: کشور قطر در حال حاضر با یک برنامه ریزی دقیق به فرماندهان نظامی صدام اعلام کرده که حاضر است 10 هزار دلار به هر نفر از آنها بدهد تا خاطراتشان را بنویسند. این یعنی آنکه قطر در حال سرمایه گذاری به روی ادبیاتی است که از آنها خلق می شود. به همین خاطر است که به همین باورم ما نیز در باید در این رابطه هوشیار باشیم.
محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری نیز در این مراسم در سخنانی عنوان کرد: کتابهای مرتبط با اسرا و آزادگان دو صفحه دارند. یک صفحه از آن مربوط است به چگونگی حفظ آبرو و اعتبار کشور توسط آنها و روی دیگریش هم شقاوت حزب بعث بود و رنجی که به اسرای ما وارد کرده اند.

مومنی در ادامه گریزی نیز به انتخابات مجلس شورای اسلامی زد و گفت: امیدوارم کسانی که این روزها تصمیم گرفتند نماینده مردم شوند بدانند که قرار است نماینده چه ملتی باشند. به عنوان یک نویسنده می گویم که در عرصه انتخابات، فرهنگ آسیب زیادی میبیند. کاندیداها گاه از کشور و موقعیت آن جهنمی ترسیم می کنند که هیچ امیدی برای زندگی در آن باقی نمی ماند بویژه اینکه در این ایام ورود به بسیاری از خط قرمزها نیز آزاد می شود. امیدوارم کسانی که قصد ورود به انتخابات را دارند کتابهایی مانند زندان موصل را بخوانند تا بفهمند اسرای ما در چه شرایطی حاضر به خیانت ملت خود نشده اند. و از خدا نیز می خواهیم که دوستان کاندیدا برای رسیدن به این مقام دنیوی به ملت خود خیانت نکنند.
جواد کامور بخشایش، نویسنده کتاب «زندان موصل» نیز دیگر سخنران این مراسم بود. وی با بیان اینکه «زندان موصل» حاصل 50 ساعت مصاحبه با راوی و 25 جلسه مصاحبه با دوستان اوست، گفت: این اثر در دو بخش زندگی راوی قبل از انقلاب و بعد از انقلاب و در ایام دفاع مقدس تدوین شده است. فصول این کتاب نیز با عنوان دروازه نامگذاری شدهاند که هشت فصل هستند و یادآور هشت سال دفاع مقدص. البته کتاب، فصلی هم با نام «نوری تازه» دارد که تداعی کننده زندگی امروزی راوی است.

به گفته این کارشناس حوزه خاطرهنویسی؛ کتاب «زندان موصل» دو رویه دارد. رویه نخست خاطرات آقای رباط جزی است و رویه دوم کوشش ها و تحقیقاتی که پیرامون این خاطرات صورت گرفته است.

کامور بخشایش سخنان خود را با ذکر نامی از شهیدان احمد امجدی منش، محمد ضیاء بشرحق، منصور زارتشت و علی قوچی بیگ خاتمه داد.
آخرین سخنران این مراسم نیز حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن ابوترابی فرد نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بود.

وی در سخنان خود گفت: اگر بخواهیم از قلم متعهد یاد کنیم قلم شیوای کامور یکی از نمونه های آن است؛ قلمی که در برابر خدا و انقلاب و شهدا متعهد است. اگر این تعهد نبود این قلم افتخار ثبت خاطرات آزادگان و شهدا را نداشت. اگر این قلم متعهد نبود افتخار به تصویر کشیدن چهره 4 شهید از جمله شهید قوچی بیگ را بدست نمی آورد. این همان قلمی است که خداوند به آن سوگند خورده است.

ابوترابی فرد همچنین افزود: تاریخ دفاع مقدس حقیقتا بسیا زیبا است و به گمانم مانند کالای گرانسنگی است که هر چه از عمرش می گذرد ارزش بالاتری می یابد و آیندگان هستند که قدرشناس آن خواهند بود. به باور من ما هر چه داریم و نداریم از دفاع مقدس است و هر چه که امروز امت های اسلامی مانند لبنان، عراق، سوریه و یمن دارند هم از مدرسه دفاع مقدس است.

وی افزود: اسارت یک مدرسه به معنای واقعی کلمه است که در آن حتی ماموران عراقی هم درس آموختند و متحول شدند و امروز در کنار حرم حضرت زینب با نام مدافعین حرم به شهادت می رسند. این مدرسه اسارت بود که از شکنجه گران صدام، شهید حق تربیت کرده است.

منبع:تسنیم