کتابی که درباره فلسطین جوانان باید بخوانند

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، عصرانه ادبی خبرگزاری فارس اختصاص به شعرهایی برای قدس داشت که با حضور سیاوش  امیری، حمیدرضا شکارسری، سجاد سامانی و محمدرضا سهرابینژاد برگزار شد.

سیاوش امیری در ابتدای این نشست یکی از اشعار خود را برای حاضران خواند و در ادامه شکارسری پیرامون آثار قیصر امینپور و بازتاب قدس در  این اشعار توضیحاتی داد و اظهار داشت: در کتابهای قیصر امینپور هر چه گشتم اسم فلسطین را جز یک بار ندیدم یعنی شعری که در متنش نام فلسطین باشد اصلاً نبود و تنها در یکی از شعرها عنوان تقدیمیه برای فلسطین ذکر شده بود.

 * شکارسری: آثار ماندگار جهان به ندرت واقعگرا هستند/ قیصر شاعر حماسه سرا نبود

به گفته این شاعر، در آن سالها که اوج جریان تعهد شعری است و شعارها رنگ و بوی تندی داشت که راه قدس از کرب و بلا میگذرد و مردم به آن تکیه کرده بودند ولی در مقابلش باید دید چرا در آثار فرد شناخته شدهای چون قیصر آشکارا چیزی دیده نمیشود.

شکارسری با بیان اینکه هر گاه با مرحوم  امینپور مصاحبهای صورت گرفته او روی این موضوع تکیه میکرد که من شاعر انقلاب هستم افزود: برای پاسخ به این پرسش که چرا در اشعار قیصر چنین موضوعی دیده میشود صحبتها را این گونه آغاز میکند که هر شعر به نحوی تمایل به کندن و فاصله گرفتن از جهان دارد برعکس نثر؛ تلاش دارد به جهان نزدیک شود و واقعیتها را به نمایش گذارد. در صورتی که شعر قصد بازنمایی دارد.

به گفته وی، شعر مجبور است که متنیت داشته باشد یعنی تکهای باشد که از فرامتن خود را جدا کرده است. شعر متن است چون با منطقی از فرامتن سامان پذیرفته، شعر تلاش میکند از فرامتن یا جهان فاصله بگیرد.

وی با بیان اینکه شاعر برای این گسست و پیوست و اتصال به جهان از صافی خیال استفاده می کند، متذکر شد: شاعر جهان را از صافی تخیل عبور داده و با تکنیک شاعرانه مجدد به آن نزدیک میشود بنابراین آثار ماندگار جهان به ندرت واقعگرا هستند و با واسطهای به واقعگرایی نزدیک میشوند.

وی گفت: شعر برای اینکه متنیت بیابد از گذراندن جهان از صافی خیال استفاده میکند هر چند این عبور نشانههای کمی را در جهان با خود آورده باشد نابتر است.

شکارسری با بیان اینکه آیا قیصر نمیخواهد متنیت به شعرش بدهد، توضیح داد: منظومه فلسطین آن طور که حداقل خود مؤلف در ابتدایش آن را تقدیمیه نامیده و از این منظر این شعر میتواند در کارنامه امینپور شعر شاخص باشد که در زمانی که همه این رویا را داشتند زمانی با پیروزی انقلاب راه برای آزادی قدس باز شود قیصر شگرد منظومه فلسطین در کتاب «مثل چشمه مثل رود» این طور آورده و شگرد تمثیل را به کار برده است. تمثیل یک استعاره پیشرفته و نماد ابتدایی است یعنی از سطح استعاره، تمثیل بالاتر است و به آن نماد نمیرسد.

وی افزود: سال 63 در اوج سالهایی که ساخته حماسی داریم این شعر ساخته شده است. اسطورههای شعری ما اوج تمایلات خود را نیز نشان میدهند و به گمانم قیصر ضعیفترین آثارش را در بخش حماسی تولید کرده است. روحیه حماسهجویی در او کمرنگ است و او را بیشتر باید در لحظات پرشکوه عاطفی جستجو کنیم چرا که بخشی به تغزل گرایش مییابد.

این منتقد ادبی در ادامه سخنان خود ضمن  اشاره به همین شعر قیصر که با لحن نرم آغاز میشود، گفت: آن گونه که در شعر آمده یک زندگی خوب برای کفترها فراهم است ولی کرکس حمله میکند و جوجهها از خانه آواره میشوند و او از اندوه موجود میگوید.

وی افزود: اما بخش سوم شعر کمکم تمایلات حماسی متن آغاز میشود آنجا که شاعر اتصالش را به جهان افزایش میدهد. از تمثیل فاصله میگیرد و به جهان واقعی نزدیکتر میشود اما این شعر هرگز از تمثیل جدا نمیشود و تا سطرهای آخر (آشیانه را ز کرکس بگیریم) با تمثیل همراه است. اگر چه در انتها کمی فاصله میگیرد. این شعر در مجموعه شعرهای نوجوانان گنجانده شده و ساختارش روایی و تمثیلی است زیرا قیصر مخاطبش را میشناسد پس میداند با تمثیل میتواند بهتر مطلب را منتقل کند اما کدام غالب برای این گونه سخن مناسب است مثنوی اگر چه نوآوری در کار قیصر مشاهده میشود.

وی گفت: همین حالا هم مثنویسرایی برای نوجوانان کم داریم پس باز هم شاهد این نوآوری در کار قیصر هستیم. روایت او خطی است و تعلیق دیده نمیشود تا نوجوان مخاطبی است که با این گونه روایت راحتتر همراه میشود چون روایت و داستان است به عینیت نزدیکتر  است.

شکارسری در پایان سخنان خود به زبان و روایت اشاره کرد و باز هم متذکر شد به گمانم قیصر شاعر حماسیسرا نیست و شاید به تناسب سن مخاطبش عملاً از یکسری از تواناییهایش صرفنظر کرده باشد.

 * سهرابی نژاد: آنچه از ادبیات عرب چاپ شده چنگی به دل نمیزند /داعش ساخته و پرداخته اسرائیل است/فلسطینیان از عدم اتحاد ضربه می خورند

سهرابینژاد از دیگر منتقدان حاضر در این نشست، درباره شعر و فلسطین گفت: پیش از انقلاب اسلامی ایران فلسطین را در تهران بیشتر با محمود درویش میشناختند او شعر معروفی داشت (معشوق من مسلسل خودکار است) این منظومه بلندی بود و در آن دوران به جز او شاعرانی بودند که کارهایی را از فلسطین ترجمه کرده بودند.

وی افزود: آنچه از ادبیات عرب چاپ شده چنگی به دل نمیزند حتی به خاطر دارم روزی منزل قیصر امینپور بودم که به او این موضوع را منتقل کردم. او هم گفت من هم نه میفهمم نه جاذبهای برایم دارد من هم همین مشکل را دارم.

سهرابینژاد با بیان اینکه آنچه به دست ما میرسد جذابیت اشعار درویشها که پیش از انقلاب در کتابها میخواندیم ندارد، متذکر شد: موسی اسفار مترجم خوبی است که کتابی از قسان ترجمه کرده داستانهای کوتاهی که من مدتی آن را در رادیو میخواندم و حتی نمایشی از آن اجرا شد که بسیار جذاب و گیراست. آثار او در ادبیات عرب پررنگ است.

وی ضمن اشاره به کتابی که چندی پیش از سوی خبرگزاری قدسنا منتشر شد اشاره کرد و گفت: پس از انتشار این کتاب به این دلیل که فلسطین تدریجاً در حال از دست دادن شاهدان زنده خود است و باید کاری کنیم چرا که کودکی که خانهاش خراب، آواره و پدرش را کشتند اکنون به سن 80 سالگی رسیده و شاهدان در حال از بین رفتن هستند. در نتیجه در اردوگاههای موجود در سوریه و لبنان - که من رفتم و بازدید داشتم - همانند اردوگاه یرموک در سوریه مستقر هستند.

این شاهد تأکید کرد: آنهایی که در اردن، عربستان، عراق، مراکش و یا اروپا هستند مصاحبههایی داشتند فیلمهایی از آنها ضبط شده و شرح اشغال فلسطین را در 70 و 80 سالگی خود بیان کردند. این کتاب اثر جالبی است که توصیه می کنم دوستان جوان آن را مطالعه کنند.

وی افزود: من از نوجوانی روی محور فلسطین مطالعه داشتم آنها سازمانهایی بسیار مخوفی تأسیس کرده بودند که امروز اعمال داعش را میبینیم مشخص میشود که ساخته و پرداخته اسرائیل هستند. چرا که اسرائیل از ارعاب تهدید و فریب جوانان با زنان پاکتیزان یهود و ... استفاده میکند، این کتاب را قدسنا به من داد تا ویرایش کنم و به این دلیل که از متن عربی به فارسی برگردانده شده بود نامش «تا فراموش نشوی» ( خاطرات رانده شدگان سرزمین فلسطین) انتخاب شد و از طریق انتشارات سروش منتشر شده است. با مطالعه این کتاب متوجه میشویم سرگذشت فلسطین از ابتدا تا امروز چگونه بوده است.

سهرابینژاد با بیان این مطلب که شعر با شعار فرق میکند و شعار تهییجاش بیشتر است و مؤلفههایی دارد،گفت: اوایل انقلاب به علت اینکه به مسئله فلسطین علاقه داشتم مطالعاتم را آغاز کردم و جزو اولینهایی بودم که برای فلسطین شعر گفتم این اشعار بیشتر شعارگونه است و با حوادثی که اتفاق میافتد همراه میشد.

وی با اشاره به اینکه زمانی که از اردوگاههای فلسطینیان بازدید میکردم تفرقه و عدم اتحاد را دیدم که از ان ضربه می خورند، گفت: تنها نیروی موفق آنها نیروهای مذهبی هستند نه ملی، چپ و راست چون وحدت ندارند لطمه میخورند اما به شرف همانها باید درود فرستاد که در مقابل تانکها ایستادند و از خاکشان دفاع کردند.

 سجاد سامانی که سراینده مجموعه شعر «ایما» است عزلی با موضوع مقاومت خواند.

گفتنی است: کتاب «تا فراموش نشوی» مجموعه ای از مشاهدات زنان و مردان آواره فلسطینی درمورد نحوه اشغال سرزمین فلسطین و آوارگی صد ها هزار نفر است که توسط خبرنگاران خبرگزاری قدس (قدسنا) آقایان ناهض منصور و رشید شاهین به صورت گفت وگو در نوار غزه، کرانه باختری، اردن و سوریه و نیز برخی منابع معتبر تهیه شده است.