چرایی دعوت نشدن وهابی‌های سعودی به کنفرانس اسلامی در چچن

گروه بینالملل دفاع پرس- شعیب بهمن کارشناس مسائل اوراسیا در یادداشتی نوشت: دولتمردان روسی در سالهای اخیر تمایل زیادی دارند که با شکلگیری این جریانهای افراطی در داخل مرزهای خویش مقابله کنند. بر این مبنا دولت روسیه یکی از مهمترین مسائلی که در دستور کار خویش قرار داده، افزایش آگاهیبخشی به مسلمانان این کشور است.

درحال حاضر جمعیت مسلمانان روسیه 20 میلیون نفر است و این کشور با دارا بودن این میزان از مسلمانان، مشکلاتی را از ناحیه جریانهای افراطی احساس میکند. سلطه شوروی سالها بر این کشور حاکم بوده و در دوران شوروی بحث جدایی دین از سیاست پیگیری شدهاست. بر این اساس آگاهی مذهبی بین شهروندان روس بسیار پایین است و این آگاهی عمدتاً بهواسطه نفوذ جریانهای سلفی- تکفیری در داخل روسیه در سالهای بعد از فروپاشی شوروی شکل پیداکردهاست.

در چنین شرایطی کشورهای عربی ازجمله عربستان، قطر و امارات سرمایهگذاریهای زیادی را بر جریانهای اسلامی در داخل روسیه انجام دادهاند؛ به گونهای که مساجد زیادی را احداث کردهاند و در امور آموزشی و تربیتی فعالیتهایی را به انجام رساندهاند. ارسال مبلغان دینی، انتشار بسیاری از کتب در تبلیغ آئین وهابیت و دعوت از تعداد زیادی طلبه برای تحصیل در مکاتب این کشورها از اقدامات دیگر آنها بودهاست.

از سوی دیگر روسها در طول سالیان اخیر بهویژه با توجه به برجستهشدن مباحث افراطیگری و تروریستهای منطقه غرب آسیا به دیده تردید به این موضوع نگاه میکنند. بر این اساس آنها تلاش زیادی داشتهاند تا اسلام سلفی و تکفیری را از جامعه روسیه بزدایند. این نوع اسلام عموماً در مناطقی از روسیه رشد و پرورش یافته که با جدایی طلبی قومی نیز آمیخته شده است.

این موضوع حتی میتواند به جدایی طلبی مناطق مسلمان نشین روسیه منجر شود؛ بنابراین روسها از جنبه امنیت ملی به این مسئله نگاه میکنند. در این بین این کشور در سایه کنفرانسهایی چون کنفرانس اخیر اهل سنت در چچن میتواند در مقابله با گسترش تفکرات سلفی- تکفیری اقدام کند. اما این موضوع که از کشورهایی چون عربستان برای این کنفرانس دعوت نمیشود، نشاندهنده نگرانی روسها از تأثیرپذیری مسلمانان این کشور از جریانهای وهابی و سلفی است، که از سوی عربستان مورد حمایت قرار میگیرند.

روسها در طول سالیان گذشته معتقد بودند که یک ارتباط مستقیم بین افزایش افراطگرایی مذهبی و جداییطلبی قومی در قفقاز شمالی با سیاستهای عربستان وجود دارد. این ارتباط مستقیم بین جریانهای افراطی روسیه با مراکز سلفی و وهابی در عربستان و سایر کشورهای عربی یک مسئله امنیتی برای روسیه به شمار میآید.

روسها هم در حوزه مباحث داخلی خویش نگرانیهای امنیتی جدی دارند و هم در حوزه روابط خارجی قصد دارند که تا حد امکان از تأثیرگذاری کشورهایی چون عربستان بر مسلمانان این کشور بکاهند. در عین حال روسها بهرغم اینکه نفوذ عربستان و جریانهای تکفیری و وهابی را مغایر با امنیت ملی خویش میپندارند، تلاش برای مدیریت مناسبات خویش با عربستان و سایر کشورهای عربی دارند. به این معنا که وجود اختلاف منافع بین روسیه و عربستان و تضاد کامل بین امنیت 2 کشور منجر به گسترش اختلافات مسکو در سطح منطقهای نمیشود. بهعنوان نمونه روسها در حوزه بحران سوریه در تضاد کامل با عربستان قرار دارند؛ اما در حوزه یمن بنا بر ملاحظات خویش صرفاً به مواضع بشردوستانه میپردازند و تلاش دارند تا حد امکان از تقابل و رویارویی با عربستان اجتناب ورزند.

روسها در تقابل بین ایران و عربستان نیز بهرغم تمام چالشهای خود با ریاض، تمایلی بر قرار گرفتن در یک طرف درگیری ندارند. روسیه تمایلی برای دامن زدن به اختلافات شیعی و سنی نیز ندارد. چرا که اهل سنت اکثریت مسلمانان روسیه را تشکیل میدهند و با توجه به نفوذ سعودیها در این کشور، افزایش تنشها با عربستان میتواند موجب استفاده سعودیها از اهرمهای داخل روسیه شود. روسیه تمایلی برای افزایش تنشهای خود با عربستان در سطح منطقه ندارد؛ اما نفوذ سعودیها در مسلمانان این کشور همچنان بهعنوان یک مسئله امنیتی و خط قرمز برای روسها به شمار میآید.

انتهای پیام/ 411