مشارکت پدافند هوایی در صدور نفت ایران در دفاع مقدس/ آرزوی صدام برای نابودی جزیره خارک
گروه دفاعی امنیتی دفاع پرس: رضا جهانفر پژوهشگر و نویسنده حوزه دفاع مقدس در مقاله‌ای به بررسی عملکرد
پدافند هوایی در دفاع از خارک در سال‌های جنگ تحمیلی پرداخته است، که در ادامه می‌خوانید:پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران با استقرار کارکنان و تجهیزات خود در پالایشگاه‌ها، تلمبه خانه‌ها، پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها، پایانه‌های نفتی هم چون جزیره خارک، اسکله‌ها، مشارکت فعالانه در تأمین امنیت هوایی نفتکش‌ها، تنگه هرمز و... و در نهایت فرآیند صدور نفت ایران داشت. یکی از مهم‌ترین اهداف عراقی‌ها در سال‌های جنگ تحمیلی، خارک بود. ترفندهای مختلفی توسط عراق برای دستیابی به اهدافش به کار بسته شد. به رغم اینکه دفاع هوایی ایران قبل از انقلاب اسلامی متکی بر دفاع هوایی هواپایه بود و از سامانه‌های موشکی زمین به هوا در فرآیند دفاع هوایی آن گونه که باید استفاده نمی‌شد، ولی خارک و اهواز به دلیل وجود منابع نفتی و اهمیت فراوان دارای سایت هاوک گسترش یافته بود. سامانه‌های هاوک در این شهرها برای حفاظت از تأسیسات نفتی و نیروگاهی مستقر شده بود. عراق برای نابودی خارک تدارک گسترده‌ای فراهم کرده بود.
«علیرضا ضیغمی» که در سال‌های جنگ تحمیلی ریاست منطقه نفتی خارک را بر عهده داشت در این خصوص گفت: «یکی از مهم ترین کارهایی که دشمن انجام داده بود، طراحی جزیره‌ای مشابه خارک در عمق بیابان‌های خاک عراق بود و این امر به دلیل حساسیت بسیار بالای این جزیره برای آنها بود. آنها حتی موقعیت اسکله شرقی و غربی خارک را طراحی کرده و مرتب [در] آنجا عملیات تمرینی انجام می‌دادند. این نقشه آنها برای آشنایی با مناطق حساس جزیره برای بمباران و آشنایی دقیق آنها با محیط جزیره بود تا هنگام عبور از سد پدافند [هوایی]، صحیح و دقیق عمل کنند؛ به همین ترتیب بود که دشمن بعثی موفق شد در روز شانزدهم مرداد 65 ضلع جنوبی و 25 شهریور همان سال ضلع شمالی اسکله تی را به طور کامل بمباران کند. همه چیز کاملاً برنامه‌ریزی و تمرین شده و حتی زمان بمباران در ساعات قبل از ظهر و گرما و شرجی وحشتناک جزیره انجام می‌شد و در چنین شرایطی بود که کار خاموش کردن شعله‌ها و بازسازی تأسیسات باید صورت می‌گرفت.» (ضیغمی، 1391، شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی شانا)
شدت حملات عراق به مراکز مربوط به صنعت نفت و صنایع وابسته به گونه‌ای بود که شایعه نابودی جزیره خارک توسط رسانه‌های غیرایرانی بارها مخابره شد. با وجود همه تلاش‌های به عمل آمده و تمامی تدابیر بکار گرفته شده، نخستین حمله دشمن به تأسيسات نفتي جزیره خارک، در ساعت 15:36 روز دوم مهرماه 1359 یعنی تنها سه روز پس از شروع جنگ، ثبت شد. در سال‌های جنگ تحمیلی حملات عراق به خارک و سایر مناطق و تأسیسات مربوط به صنعت نفت به صورت ممتد ادامه داشت.
تقریباً پس از انجام هر حمله هوایی عراق به خارک، عملیات روانی وسیعی با محوریت این پیام که خارک کارایی خود را از دست داده است شروع می‌شد. پاسخ گویی به این عملیات روانی از سوی مسئولین ایرانی انجام می‌شد. به عنوان مثال برابر مدارک موجود:
«برادر [مهندس] غرضی وزیر نفت[وقت] کشورمان در یک گفتگوی اختصاصی با واحد برون مرزی جمهوری اسلامی ایران اخبار منتشره از سوی امپریالیسم خبری در ارتباط با ادعای صدام عفلقی در مورد تخریب و انهدام تأسیسات جزیره خارک را تکذیب کرد. برادر [مهندس] غرضی در قسمتی از سخنان خود گفت:
از آغاز جنگ تحمیلی هدف صدام بعثی تخریب جزیره خارک بوده و هست و هر بار که برخوردی در اطراف جزیره خارک پیش آمده صدام ادعای انهدام تأسیسات این جزیره را دوباره مطرح نموده ولی با تفضل الهی تاکنون بیش از 41 فروند جنگنده دشمن در اطراف خارک سقوط کرده است. سه روز پیش صدام مجدداً اعلام نمود که خارک از بین رفته است در همین رابطه و بلافاصله یک نفتکش متعلق به ترکیه اعلام کرد که در خارک بارگیری نموده است. در همین سال ما شاهد آغاز گسترده جنگ نفتکش‌ها و تداوم آن تا روزهای آخر جنگ برای خنثی کردن عملیات نفتی اخیر ایران و ایجاد فشار مالی و اقتصادی از طریق کاهش یا توقف صادرات و فروش نفت بودیم تا در کنار اهرم‌های سیاسی و نظامی به این وسیله نیز ایران را هر چه بیشتر به سازش و تسلیم بکشاند.»
در همان ایام (24 مرداد 64) صدام مدعي يكسان شدن جزيره خارک با خاک می‌شود كه با توجه به ادعاهای قبلی صدام در خصوص انهدام كامل جزيره خارک، اين مسئله از سوی امام امت به سخره گرفته می‌شود و امام (ره) در اين خصوص می‌فرمايند: «مگر صدام قبلاً نگفته بود كه جزيره خارک را نابود كرده است؟ چيزی كه نابود شده كه ديگر نيازی به نابودی مجدد ندارد...». امام (ره) عدد 49 را به کار برده بودند و فرموده بودند 49 بار گفتید خارک را از بین بردیم، مگر چند بار می‌شود یک جزیره را از بین برد. این گواهی می‌داد به این که آنان هرگز موفق نشدند به این هدف شوم خود دست پیدا کنند و از بین بردن جزیره خارک و قطع صادرات نفت خام از دل آب‌های خلیج همیشه فارس، تنها یک خیال خام بود. (ضیغمی،1391، شانا)
عراق برای دستیابی به راهبردش، جنگ افزارهای متناسب با شرایط جغرافیایی اهداف را در اختیار می‌گرفت که همین مسئله نشان‌دهنده حمایت گسترده از عراق بود. در مقابل ایران با محدودیت‌های فراوان برای دفاع مواجه بود. از جمله این که در خصوص حمله عراق به خارک و اهداف دریایی، در بهمن 1361 خبرگزاری‌های جهان از تقاضای عراق از فرانسوی‌ها مبنی بر دريافت هواپيماهای دريايی سوپراتاندارد خبر دادند.اين هجمه تبليغاتی توسط خبرگزاری‌های آلمان غربی، شبكه خبری بی‌بی‌سی و... و راديوهای رژيم صهيونیستی، عراق، سوئيس، آمريكا و... روزنامه‌های وال‌استريت ژورنال، لس‌آنجلس تايمز، كريستين ساينس مانيتور و... انجام می‌شد.
البته فرمايش‌های اميدبخش رهبر كبير انقلاب اسلامی، ايمان قوی، سد آتش مستحكم پدافند هوايی در خارک، استقرار سامانه‌های پدافند هوايی بر روي كشتی‌ها، انهدام چندين فروند ميراژ، ابتكار عمل ساخت گوی‌های فلزی و استفاده از كشتی‌های غرق شده برای انحراف موشك‌های اگزوسه در اطراف جزيره خارک و ساير اقدام‌های انجام شده در كم اثر ساختن جنگ روانی دشمن در ارتباط با سوپراتاندارد كاملاً مؤثر بود، به‌گونه‌ای كه شعار كودكان ايرانی اين بود كه «سوپراتاندارد را دود هوا می‌كنيم...».
پس از شكست برنامه فوق، روزنامه فرانسوی ليبراسيون در گزارشی نوشت: «تحويل سوپراتانداردها [به عراق] يك سلاح جنگ روانی است، زيرا اين هواپيما قادر به انهدام پايانه نفتی خارک نيست و...» (حسینی، 1377: 244) در واقع عراق پيش‌بينی كرده بود كه در كوتاه‌ترين مدت می‌تواند ايران را از منبع اصلی درآمد نفتی محروم ساخته و با بمباران جزيره خارک و ساير تأسيسات نفتی شريان حياتی اقتصاد ايران را قطع كند، اما در عمل پيش‌بينی صدام محقق نشد، زيرا نيروی هوايی عراق در نابودی و وارد كردن ضربات اساسی به تأسيسات نفتی ايران در خارک ناتوان بود. بنا به ادعای عراقی‌ها در شش ماهه اول سال 1364 بيش از 800 پرواز جنگی به قصد انهدام تأسيسات نفتي خارک انجام شد. (حسینی، 1387: 25). در اين ميان آنچه كه غير قابل انكار است عملكرد خوب پدافندهوايی در دفاع از جزيره خارک است. منطقه خارک بيش از 2834 بار آماج حمله هوايی و موشکی دشمن قرار گرفت ولی كاركنان صنعت نفت توانستند تأسيسات و اسكله‌های صادراتی نفت خام را به سرعت تعمير كنند تا مشكلي در امر صادرات ايجاد نشود. (رضایی، 1391، مشعل نیوز)
