بی‌سابقه‌ترین جنایت جنگی تاریخ ورزش جهان
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاعپرس، امروز ۲۳ بهمن مصادف با سالروز بمباران زمین فوتبال چوار است؛ اتفاق نادری که در هیچ جنگی نمونه و سابقه نداشته است.
حادثه تلخ زمین فوتبال چوار، فرود بمب‌های جنگنده‌های نیروی هوایی عراق در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۶۵ در حین برگزاری مسابقه فوتبال به‌مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در بخش چوار استان ایلام بر سر غیرنظامیان بی‌گناه بود. بمباران زمین فوتبال در دقیقه ۵۵ این بازی انجام شد و لحظاتی هولناک و صحنه‌های دلخراشی را برجای گذاشت، پیکرهای خونین و پاره‌پاره فوتبالیست‌های جوان، داورها و تماشاگران بازی، زمین سبز فوتبال را خونین کرد. چنین جنایت جنگی در تاریخ ورزش جهان بی‌سابقه بوده است.
حالا بعد از گذشت سه دهه از این جنایت جنگی علیه مردم بی دفاع، دوربین سینما روایتی از این اتفاق تلخ را نمایش داده است. یک اتفاق از هزاران اتفاقی که تاکنون سینمای ایران از آن مغفول مانده است.
«حسن و حسین صیدخانی» دو هنرمند جوان ایلامی پس از سال‌ها تصمیم گرفتند تا روایتی از جنایت رژیم بعث عراق نسبت به مردم شریف ایران زمین را در فیلم سینمایی «مستطیل قرمز» نمایش دهند که مورد استقبال قرار گرفت به‌گونه‌ای که آنها با حضور در جشنواره «میلان ایتالیا» مفتخر به دریافت نشان بهترین فیلم داستانی بلند شدند.
اهمیت پرداختن به این مسئله انسانی و موفقیت این هنرمندان در ساخت اثر سینمایی «مستطیل قرمز» و همچنین دریافت نشان بهترین فیلم داستانی بلند از جشنواره میلان ایتالیا بهانه‌ای شده بود تا گفت‌وگویی را با «حسن و حسین صیدخانی» کارگردانان این اثر سینمایی انجام دهیم که امروز و به بهانه سالروز بمباران زمین فوتبال چوار آن را بازنشر می‌کنیم.
دفاعپرس: آقا حسن! دوست داریم مقدمه‌ای از زبان خودتان درخصوص فعالیت‌هایی که قبل از فیلم «مستطیل قرمز» در حوزه سینما داشته‌ای برایمان بفرمایید تا وارد بحث شویم.
حسن صیدخانی: حسن و حسین صیدخانی، متولد 1366 در شهر ایلام هستیم. شروع حرفه‌ای کاریمان از تلویزیون و از سال 1383 بوده، قبل از آن نیز فعالیت داشته‌ایم اما خیلی حرفه‌ای نبوده است. سال 1383 اولین فیلم خودمان را با عنوان «فصل رویش» با موضوع انرژی هسته‌ای ساختیم که در آن مقطع توانست در مجلس شورای اسلامی پخش شود و توانستیم فیلم را به جاهای مختلف بفرستیم.
دفاعپرس: علت اینکه می‌گویید چنین موضوعاتی کار نشده‌اند، چیست؟
حسین صیدخانی: اشکال ما این است که نواندیشان را به سینمای دفاع مقدس راه نمی‌دهند. یعنی سینمای دفاع مقدس را در حد فکر خودشان نگه داشته‌اند. یعنی یک‌جوری است که خیلی‌ها می‌گویند در انحصار است ولی ما قبول نداریم، اینجوری نیست و خدا کند که این‌طور نباشد اما خیلی‌ها که این بی‌مهری‌ها را دیده‌اند عنوان می‌کنند که سینمای دفاع مقدس در انحصار است.
حسن صیدخانی: بحث این است که اتفاقی به این بزرگی «بمباران زمین فوتبال چوار» رخ داده است، ما در این رابطه یک کار تحقیقی و پژوهشی که حداقل هفت ماه زمان بُرد انجام دادیم، نویسنده و محقق در منطقه حضور پیدا کرد و با بازماندگان ماجرا به طور مفصل صحبت کرد و مسئله را شناخت و جالب است که فیلمنامه‌ای که ما بیرون آوردیم دقیقاً مطابق با واقعیت است.
اصلاً هیچ‌گونه خیال‌پردازی و قصه‌پردازی در آن وجود ندارد و همه از واقعیت وام گرفته شده است. گره‌های فیلم‌نامه نقش زیادی را در قصه داشت و کمک کرد تا فیلم‌نامه آماده شود و بعد از آن کار فیلم‌نامه آماده شد قول‌های زیادی برای حمایت به ما داده شد و گفته می‌شد شما کار تولید را آغاز کنید ولی اتفاق خاصی رخ نداد و وسط فیلمبرداری مطرح کردند که ما بعد از آماده‌سازی فیلم حمایت می‌کنیم که باز اتفاقی رخ نداد و در نهایت فیلم با یک تیم خیلی خوب و عوامل حرفه‌ای سینمایی تولید شد.
70 جلسه فیلمبرداری در دو مقطع زمانی؛ یک مقطع 40 روزه و یک مقطع 30 روزه کار فیلمبرداری آغاز شد و با دقت، ظرافت‌ها را سعی کردیم در فیلم داشته باشیم و سپس به مرحله تدوین و صداگذاری رسیدیم. ما می‌دانستیم اتفاقات خوبی برای فیلم رخ خواهد داد و خیلی هم امیدوار بودیم و با همان جسارت مسیر را ادامه دادیم.
دفاعپرس: ما شنیدیم که شما چند سال درگیر این کار بوده‌اید و نتوانسته‌اید سرمایه برای تولید جذب کنید، علت عدم حمایت از چنین فیلمی چه بود و چطور شد که تهیه کننده‌ای ترغیب به تولید این فیلم شد؟
حسن صیدخانی: تعریف تهیه کننده در سینما بیشتر پیگیری کارهای حقوقی است و بیشتر رابط بین فیلمساز و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و سرمایه‌گذار در کار نیست؛ البته در تلویزیون تعریف جداگانه‌ای از تهیه کننده وجود دارد.
درخصوص عدم حمایت، واقعاً مسوولین فرهنگی اعتقادی به جوانان ندارند و همه حرف‌هایشان شعار است. اینکه گفته می‌شود ما اعتقاد به جوانان داریم، نیست. آنها باور و اعتقاد ندارد. ما هرجایی مراجعه کردیم فیلم‌نامه را می‌پسندیدند اما به ما باور نداشتند و ما هرکاری کردیم که به جوانان اعتماد کنند، نشد.
مسوولین فرهنگی فکر می‌کنند فقط چند نفر محدود می‌تواند در سینمای دفاع مقدس فیلم بسازند! من نمی‌دانم چنین باوری وجود دارد و این باعث می‌شود که سینمای دفاع مقدس در سطح فکری خاصی نگه داشته شود.
حسین صیدخانی: و تمام سرمایه و بودجه‌ای که برای سینمای دفاع مقدس وجود دارد بین چند نفر تقسیم می‌شود!
حسن صیدخانی: سالیانه چندین میلیارد به سینمای دفاع مقدس اختصاص داده می‌شود که به چندنفر داده می‌شود تا کار کنند و اصلاً جایی برای شخص دیگری باقی نمی‌ماند ولی ما خودمان ایستادیم چراکه این شهدا، شهدای مظلومی بودند. به قدری این شهدا مظلوم بودند که شبانه دفن شدند چراکه در طول روز بمباران صورت می‌گرفت و شبانه بدون اینکه نوری روشن باشد، این شهدا دفن شدند. این اوج مظلومیت شهدای این منطقه است.
حسین صیدخانی: بعد از ۳۳ سال برای نخستین‌بار یک فیلم دفاع مقدس در یک جشنواره غربی پذیرفته می‌شود و برای اولین بار یک فیلم دفاع مقدس در دنیا جایزه دریافت می‌کند؛ این یعنی افتخار.
دفاعپرس: انگیزه شما از ساخت این فیلم چه بود؟
حسین صیدخانی: پدرمان و مادران ما همگی درگیر جنگ بوده‌اند و همین امروز نیز ما در خانه‌هایمان متاثر عوارض جنگ در بچه‌ها و نسل‌های بعدی هستیم. ما هنوز درگیر اثرات و تبعات جنگ هستیم.
حسن صیدخانی: خیلی‌ها به ما گفتند پرداختن به سینمای دفاع مقدس با بودجه شخصی ریسک است اما یک اتفاق و باور پشت این فیلم بود. واقعاً برخی مواقع انسان حس تکلیف دارد و فارغ از مسائل دنیایی سند ملکی پدرمان که سرمایه تمام زندگی او بوده را در رهن بانک قرار دادیم. ریسک ما در این حد بود. ممکن است این خانه در سطح ملی ناچیز باشد اما همین خانه تمام داشته‌های یک خانواده است. ما این ریسک را پذیرفتیم و معتقدیم که خدا هم ما را کمک می‌کند و قطعاً پاسخ خواهیم گرفت اما بحث این است که سینمای دفاع مقدس را نگه داشته‌اند درحالی که باید دامنه را باز کنند چراکه استعدادهایی هستند که روی سوژههای زیاد و متنوع آن کار کنند.
فیلمی که امروز با 20 میلیارد ساخته می‌شود را می‌توان به 10 جوان فیلمساز بدهند تا 10 فیلم درجه یک که بتواند تاثیرگذار باشد را بسازند. ما نمی‌دانیم جریانی که محدود کننده است، چه کسی است اما ما این راه را ادامه خواهیم داد چراکه مسیر را پیدا کرده‌ایم.
دفاع پرس: مسوولین استان ایلام چقدر شما را حمایت کردند؟
حسن صیدخانی: حمایت‌ها و نوع آنها متفاوت است؛ این اولین فیلم سینمایی ایلام است. برخی مواقع مسوولین توجیه نیستند و باور ندارند. اینکه یک مسوول یک مسئله را باور داشته باشد خیلی مهم است. وقتی این باور وجود نداشته باشد کاری نمی‌توان انجام داد. سوال ما این است که ایلام چقدر در جنگ تاثیر داشته است؟ چرا تاکنون یک فیلم درباره حضور ایلام در جنگ ساخته نشده است؟ جایگاه کرمانشاه، سنندج، سقز، مریوان و سایر مناطق غرب کشور در جنگ کجاست؟ این‌ها همه سوال‌هایی است که برای مردم غرب کشور بی پاسخ مانده است.
اعتقاد داریم که مردم انقلاب را رها نکرده‌اند بلکه مدعیان مردم را رها کرده‌اند. اگر به ایلام، کرمانشاه و کردستان بروید، متوجه خواهید شد که ولایت‌مدارترین آدم‌‌‌ها در این مناطق حضور دارند. مردم بسیار قانع و با شرافتی که بسیاری از آنها در جریان این فیلم ما را کمک کردند. زمان ساخت «مستطیل قرمز» یک شهر درگیر فیلم بودند؛ این حضور برای ما بسیار ارزشمند بود.
دفاعپرس: شما در جشنواره میلان ایتالیا برنده جایزه بهترین اثر بلند داستانی شدید، برای دریافت جایزه در جشنواره حضور پیدا کردید؟
حسین صیدخانی: ما معتقد بودیم که فیلم حرف خودش را می‌زند. خداشاهد است که اهل شعار نیستیم اما وقتی بچه‌های هم سن و سال ما که در آن مناطق هستند و یک پول توجیبی ندارند و خیلی از دانش‌آموزان در مدارس دفتر مشق ندارند، ما مصلحت ندیدیم به میلان برویم، اگر فیلم قرار باشد حرفی بزند، خواهد زد و نیازی به حضور کارگردان و تهیه کننده و عوامل ندارد درحالی که کارت دعوت برای حضور پنج روزه در میلان دریافت کردیم اما ما گفتیم این هزینه و هدیه را صرف لوازم‌التحریر دانش آموزان کم بضاعت کنیم که فکر می‌کنیم بهترین تصمیم را گرفتیم و با این حال توسط سرکنسولگری و وزارت خارجه جوایز را دریافت کردیم.
حسن صیدخانی: این فیلم از بین 600 فیلم به مرحله دوم راه یافته بود؛ نمایندگانی که از ایران در جشنواره حضور داشتند از راه‌یابی «مستطیل قرمز» به مرحله دوم جشنواره خوشحال و راضی بودند و همین را موفقیت بزرگی می‌دانستند که وقتی مراسم اختتامیه برگزار و اعلام شد که در بخش سینمایی بلند، فیلم «مستطیل قرمز» مدال بلورین و لوح زرین دریافت کرده، برایشان غیرقابل باور بود چراکه هفت داور از هفت کشور اروپایی آثار جشنواره FICTS میلان را داوری می‌کرد و شرایط و رقابت بسیار سخت بود.
دفاعپرس: کار فیلمبرداری «مستطیل قرمز» را چه کسی انجام داد؟
حسن صیدخانی: تورج اصلانی و تیم‌شان 40 روز کار فیلمبرداری را انجام دادند و 70 درصد کار فیلمبرداری انجام شد، اما بخاطر مسائل مالی یک وقفه چند ماهه صورت گرفت و کار را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرد.
دفاعپرس: بازیگران شاخص کار چه کسانی بودند؟
حسن صیدخانی: اندیشه فولادوند، علی اوسیوند، جمشید جهانزاده یک بازیگر از کشور فرانسه و بازیگران محلی از جمله حسن مظلومی، عاطفه مرشدی، امیررضا مهدی بیگی، هستی صادقیان که بازی خیلی درخشانی داشت همه از بازیگران ایلامی بودند که از آنها استفاده کردیم.
سکوت فیفا درباره یک جنایت در زمین فوتبال
دفاعپرس: در یک تیزر تبلیغی گفته بودید که این ماجرا را باید توسط فیفا پیگیری کنیم، ماجرا چیست؟
حسن صیدخانی: صحبت ما با فیفا این است که آنها که به مسائل ورود خانم‌ها به ورزشگاه‌های ایران حساسیت به خرج داده و بیانیه و تاکید می‌کنند و احساس مسوولیت دارند، چطور درباره این جنایت سکوت کرده‌اند؟ ما با نماینده فیفا دیدار و صحبت کردیم و ماجرای این فیلم را به او گفتیم. در ماجرای بمباران زمین فوتبال چوار در استان ایلام، تنها 11 بازیکن فوتبال به شهادت می‌رسند درحالی که در جنگ جهانی دوم، به خاطر یک مسابقه فوتبال آتش بس اعلام می‌شود. من نمی‌دانم در جریان جنگ چنین جنایتی رخ می‌دهد و هواپیمای جنگی زمین فوتبال را در جریان بازی فوتبال بمب‌باران می‌کند و تاکنون کسی آن را پیگیری نکرده است. ما به عنوان فیلمساز تمام هم و غم خود را گذاشتیم تا درباره این موضوع یک فیلم بسازیم و صدای مظلومیت مردم کشورمان را به گوش جهانیان برسانیم.
لازم است که در جریان این موضوع همه ورود پیدا کنند چراکه چنین موضوعاتی می‌تواند اوج مظلومیت کشورمان را به جهان نشان دهد. ما ریسک ساخت چنین فیلمی را با جان و دل خریده‌ایم.
انتهای پیام/ 121
