یادداشت امیر سرتیپ خلبان دکتر سیدرضا پردیس؛

سیری در علل و عوامل آغاز جنگ تحمیلی

در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن 21 دیگر امریکایی ها روش استعمار کهنه را که در آن با قدرت و زور وارد مناطق جهان می شدند را کنار گذاشتند، چون در این روش هم منابع مالی و هزینه های هنگفت را باید تامین می کردند.
کد خبر: ۳۹۰۴
تاریخ انتشار: ۰۷ مهر ۱۳۹۲ - ۱۰:۰۵ - 29September 2013

سیری در علل و عوامل آغاز جنگ تحمیلی

خبرگزاری دفاع مقدس: امیر سرتیپ خلبان دکتر سیدرضا پردیس عضو گروه مشاوران نظامی فرماندهی معظم کل قوا در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری دفاع مقدس، نوشت: پیروزی انقلاب اسلامی ایران حادثه مهم و حیرت انگیزی برای جهانیان در قرن بیستم بود که موجب تحولات و تاثیر گسترده در مسائل سیاسی جهان شد. این حادثه از یکسو معادلات سیاسی استکبار جهانی و در راس آن آمریکا را به هم زد و از سوی دیگر رژیم های وابسته را که از حمایت استکبار برخوردار بودند را ریشه کن کرد. کشوری همچون ایران را که به عنوان یک متحد استراتژیک از آن نام می بردند را به کلی از صحنه تاخت و تاز آنها دور شد و تحولی بزرگ و عمیق در روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی آن به وجود آمد.


این انقلاب توانست اسلام را به عنوان یک قدرت تعیین کننده در جهان مطرح کند، زیرا این اسلام بود که به رهبری امام خمینی (ره) در مقابل قدرت رژیم پهلوی و حامیان او به پیروزی برساند بنابراین پیروزی انقلاب چشم انداز وحدت اسلامی را در افق جهان اسلام پدیدار کرد و حرکت عظیم بازگشت به خود و گریز از سلطه و وابستگی تحمیلی را در سرزمین های پربرکت اسلامی نوید می داد که امروزه ما شاهد بیداری اسلامی در کشورهای عربی هستیم، اگرچه بعضی از آنها با دسیسه های غرب از راه اصلی خود منحرف شده اند.


انقلاب اسلامی ایران بلوک بندی دو قطبی حاکم بر جهان را فرو ریخت، چون بر اساس سیاست نه شرقی و نه غربی انقلاب اسلامی که سیاست خارجی ما نیز بر پایه آن بنا نهاده شده بود هم استعمار غرب و هم استعمار شرق متضرر می شدند و از میدان رقابت دور می ماندند. امریکا از یک طرف متحد استراتژیک خود در منطقه را از دست داده بود و از طرف دیگر نظام حاکم بر ایران بر اساس تعالیم انسان ساز اسلام دستورات و قواعد خاص خود را دنبال می کرد. آنها از ایران به عنوان ژاندارم منطقه خلیج فارس استفاده می کردند . بر اساس دکترین چکش تعادل غرب که بر اساس دو ستون ایران شاهنشاهی و عربستان سعودی پی ریزی شده بود به طریقی که عربستان منابع مالی این دکترین و ایران بازرسی نظامی آن تامین می کرد. با تفاسیر غرب می توانست در کمال آرامش انرژی مورد نیاز خود را برای به حرکت دراوردن چرخ اقتصادی و تولید انواع تجهیزات نظامی و صنعتی را بدون هیچ نگرانی دنبال کند.


در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن 21 دیگر امریکایی ها روش استعمار کهنه را که در آن با قدرت و زور وارد مناطق جهان می شدند را کنار گذاشتند، چون در این روش هم منابع مالی و هزینه های هنگفت را باید تامین می کردند و هم نیروی انسانی مورد نیاز را به عنوان بازوی اجرائی عملیاتهایشان که موجب تلفات جانی غیر قابل قبول جامعه غربی بود را باید تحمل می کردند. همانگونه که در جنگ ویتنام اتفاق افتاد.

شما اگر سری به قبرستان ارلیگتون در واشنگتن بزنید هزاران نفر سرباز امریکایی را مشاهده می کنید که در آنجا دفن شده اند و لذا استکبار جهانی استعمار نو  را جایگزین روشهای قدیمی کرد که از منابع کشورها استفاده و پول تجهیزات را از آنها می گرفت در عوض سلاح و تجهیزات در اختیار آنها قرار می داد که با نیروهای بومی منافع استعمارگران را تامین کند.


امریکا که با پیروزی انقلاب اسلامی متحد استراتژیک خود را از دست داده بود و با به وجود آمدن خلاء قدرت در منطقه موازنه قدرت موج اسلام خواهی ، نیات و اهداف امریکا مورد تهدید واقع شده بود، جهت بازگشت وضعیت به حالت قبل از انقلاب رویکرد مثبتی به عراق پیدا کرد و شروع به برنامه ریزی و طرح ریزی مختلفی جهت مقابله با نظام اسلامی ایران کرده تحریک قومیت ها و مذاهب، قومیت های کرد و ترک و بلوچ و عرب شروع به فتنه گری بر علیه انقلاب ایران نمود در صحنه داخلی رویکرد گروه های چپ نما در صحنه های فرهنگی.

اجتماعی برای انزوای سیاسی و مسدود کردن دارائی های ایران، محاصره اقتصادی نظامی ایران از این قبیل اقدامها بود اگرچه اقدامات فوق نتوانست در جلوگیری از شکل گیری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران تاثیر گذار باشد امریکا را به بن بست و بحران سیاسی کشید. در این شرایط عوامل انقلابی ایران دانشجویان پیرو خط امام در حرکتی تاریخی اقدام به اشغال لانه جاسوسی امریکا کردند و جاسوسان امریکایی را به اسارت در آوردند.

امریکایی ها جهت نجات گروگان های خود با بهره گیری از نیروهای واکنش سریع دلتا (delta) جهت خروج از این بن بست و بحران سیاسی در اقدام نظامی با حمله به ایران در بیابانهای طبس با امدادهای الهی در طوفان شن گرفتار و با جا گذاردن تلفات سنگین و شکست مفتضحانه اقدام به فرار از کشور کردند. کارتر رئیس جمهور وقت امریکا و استراتژیستهای او همچون برژنسکی در هیئت حاکمه امریکا همزمان با برقراری تماس با هیئت حاکم عراق بخصوص صدام حسین در ملاقات هایی که با او داشتند قول همکاری با وی جهت ساقط کردن نظام اسلامی ایران و به کارگیری رژیم صدام به عنوان ژاندارم منطقه در خلیج فارس دارند. این تماس ها به دفعات بین هیئت حاکمه امریکا با صدام برقرار بود. در کنار این تماس ها پروژه کودتا در ایران را در دستور کار دشمنان قرار گرفت.


به دنبال تکمیل شدن طرح کودتای نظامی در ایران با شاهپوربختیار به عنوان رهبر سیاسی کودتا تماس گرفتند و موافقت او را جلب کردند. در داخل کشور هم اقدام به عضوگیری شبکه اجرایی این کودتا، موسوم به شبکه (نیما) کردند این شبکه با بهره گیری از عوامل وابسته به خود به سرعت اقدام به عضو گیری در داخل نیروهای هوائی و زمینی ارتش کرد. اهداف این گروه بمباران مراکز حیاتی و حساس از قبیل جماران، مجلس شورای اسلامی، قم و بخش هایی از مقر نیروهای انقلابی بود. در 20 مرداد 1359 با هماهنگی با عراق جهت سردرگمی نیروهای امنیتی و اطلاعاتی کشورعراق اقدام به درگیری های متعدد در مرزهای کشورمان کرد که حاشیه امنیتی جهت عوامل کودتا ایجاد کند، غافل از اینکه این کودتا توسط عوامل مومن و متعهد همین ارتش جمهوری اسلامی ایران لو رفت و عوامل فریب خورده دستگیر و عده ای هم پس از متوجه شدن به عراق پناهنده شدند.


برژنسکی بارها در عراق با صدام ملاقات و قول حمایت از او در جنگ علیه ایران را داد و با تشویق عراق جهت این درگیری زمینه را جهت تجاوز رژیم بعثی فراهم کرد. اگرچه انگیزه های صدام در تجاوز به ایران عوامل متعددی عنوان شده که به نمونه هایی از آنها اشاره می کنم، غفلت هایی هم از جانب نیروهای خودی انجام گرفت که به بعضی از آنها اشاره خواهم کرد.


یکی از انگیزه های صدام جلوگیری از نفوذ امواج انقلاب اسلامی ایران به عراق بود که اکثریت جمعیت آن بیش از 60 % شیعیان تشکیل می شد. او می خواست مردم کشورش را در جنگی گسترده درگیر سازد که مانع الگوبرداری از انقلاب اسلامی ایران و جلوگیری از سرنگونی رژیم دیکتاتور حاکم خود بر آن کشور شود.


در ثانی صدام سقوط دولت شاهنشاهی را فرصت مناسبی برای تغییر شرایط تاریخی ژئوپولتیکی عراق می دانست. او می خواست با تصرف استان خوزستان و تسلط بر اروند این شاهراه حیاتی به طور کامل در اختیار گرفته و راه مطمئنی به آبهای آزاد باز کند و قدرت سرزمینی کشورش را افزایش دهد.


سوم اینکه او به لحاظ جاه طلبی می خواست رهبری جهان عرب را بعد از مرگ جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر به دست بگیرد و در رقابت با عربستان و مصر در راس سران کشورهای عربی قرار گیرد و کشورهای عربی هم به خاطر ترس از جایگاه متزلزل خود تمایل داشتند که عراق به ایران حمله کند که خیال آن ها را از صدور انقلاب ایران آسوده سازد.


چهارم اینکه رژیم اشغالگر قدس هم می خواست عراق را که یک قدرت برتر نظامی در منطقه است و به لحاظ داشتن نیروی زمینی قدرتمند شامل 12 لشکر شامل 5 لشکر پیاده، 5 لشکر زرهی، 2 لشکر مکانیزه، 20 تیپ مستقل و یک تیپ گارد رئیس جمهوری و 30 تیپ گارد مرزی را در جنگ درگیر کند و قدرت های اطراف خود را تضعیف و از بین ببرد تا تهدیدی برایش نباشد.


کشور ما هم با توجه به انقلاب و مشکلات ناشی از آن هنوز به طور کامل تثبیت نشده بود. از طرفی منافقین هم در تحریکات خود شعار انحلال ارتش را سر میداند. 12 روز پس از پیروزی انقلاب سرکرده منافقین یعنی مسعود رجوی طی نامه ای به بازرگان نخست وزیر وقت اعلام کرد که اگر ارتش را منحل نکند، باید جوابگوی کشتاری باشد که بعداً پیش خواهد آمد ولی این امر با هوشیاری امام خمینی(ره) خنثی شد؛ ولی اقداماتی از قبیل پاکسازی گسترده در سطح ارتش – کاهش طول خدمت سربازی به یکسال از دوسال – تبدیل بعضی از اماکن نظامی به اماکن غیر نظامی فسخ قراردادهای خرید اسلحه و تجهیزات پیشرفته تا جائیکه به دنبال عودت دادن هواپیماهای F14 هم بودند، تمایل به کاهش نیروهای مسلح به نصف، نفوذ عناصر افراطی از گروههای مختلف در امر تصمیم سازی در ارتش که باعث تضعیف آن می شد، کاهش آمادگی رزمی به زیر 50 %، انتقال افراد متخصص به محل های نزدیک به شهرهای زادگاه خود بدون در نظر گرفتن نیاز سازمانهای ارتش که تمام این عوامل بهانه خوبی بود که صدام به طمع به دست آوردن یک پیروزی سریع به ایران حمله کند.


نیروی هوائی عراق در یک پروسه هشت ماهه تا اغاز جنگ تحمیلی بیش از 93 مورد تجاوز هوائی به کشور ما را داشت که نیروی هوایی ارتش هم پروازهای شناسایی و شکاری متعددی را جهت مقابله با آنها انجام داد که گواه آن در تیر ماه 59 به شهادت رسیدن ستوان غلامحسین باستانی در نوار مرزی در یکی از همین تهدیدها بود. علیرغم اینکه نامبرده می توانست پس از اصابت پدافند عراق هواپیمایش را ترک کند جهت ندادن بهانه به دست عراق در داخل هواپیما ماند که هواپیما را به سمت خاک ایران هدایت کند که فرصت پریدن از هواپیما را از دست داد. در ماموریت دیگری ستوان حسین لشکری آزاده قهرمان ما که بیش از 18 سال را در اسارت عراق بود مورد هدف پدافند دشمن قرار گرفت که پس از پریدن بیرون ا زهواپیما به اسارت نیروهای عراقی درآمد.


دشمن بعثی هم از لحاظ کمیت و هم از لحاظ کیفیت دارای نیروهای بسیار زیادی بود. بیش از 220 هزار نفر استعداد نیروی زمینی عراق بود و از لحاظ هوائی هم انواع هواپیماهای شکاری میگ، سوخو و توپولوف را در اختیار داشت که در طول جنگ هم با واگذاری هواپیماهای میگ 29، سوخوی 24 و 25 و هواپیماهای میراژ 1 f از انواع آن به حساب می آمدند اضافه هواپیماهای سوپراتاندارد با موشکهای سوپرفرلون جهت زدن کشتی های نفتی در اختیار وی قرار داده شد.


عراق در روز 31 شهریور 1359 با بهره گیری از 192 پرواز جنگی 15 شهر و روستا ایران را مورد حمله قرار داد که از جمله پایگاههای هوایی همدان ، مهرآباد، تبریز، دزفول، بوشهر، اصفهان، شیراز، امیدیه، هوانیروز را می توان نام برد.


بلافاصله نیروی هوائی ارتش با بهره گیری از هشت فروند هواپیمای شکاری 4f  خود از پایگاه های همدان و بوشهر در قالب پروازهای الفازد و البرز عملیات انتقام را انجام داد که طی آنها پایگاه های کوت در استان العماره و شعیبیه در استان بصره را مورد هدف قرار داد که این عملیات درست 3 ساعت پس از عملیات تجاوزکارانه عراق انجام گرفت که در ساعت 14 روز 31 شهریور بر علیه ایران انجام شده بود.


در روز اول مهر ماه سال 1359 با انجام بیش از 200 پرواز که 140 فروند آن به داخل خاک عراق گسیل شد. اهداف عمده ای را در سرتاسر خاک عراق مورد بمباران قرار دادند که رمز این عملیات کمان 99 بود؛ این عملیات حیرت جهانیان را برانگیخت و همه را به تعجب واداشت. عراق که با تاسی از عملیات ارتش متجاوز رژیم صهیونیستی در جنگ شش روزه به ایران حمله کرده بود نیز از قدرت و روحیه جهادی خلبانان ایرانی مبهوت شد.

یکبار دیگر به جهانیان ثابت شد که نیروهای رزمنده ما و نیروی هوائی قدرتمند ارتش جمهوری اسلامی ایران قادر است تمام اهداف را در داخل خاک عراق مورد اصابت قرار دهد.

در این وضعیت از اول مهر  خلبانان شجاع ایرانی انجام پروازهای متعدد در بمباران عمق خاک عراق و پشتیبانی از نیروهای سطحی چون عقاب بر سر نیروهای عراقی ظاهر می شدند و عملاً از روز سوم جنگ با ابتکار عمل جهت خرید زمان را در خدمت جنگ گرفتند و نیروی هوائی ما در طول هشت سال دفاع مقدس توانست با انجام پروازهای مختلف در عملیات های بیاد ماندنی مانند حمله به 3 h و حمله کنفرانس غیر متعهدها عملاً نیروهای عراقی را زمینگیر کرده تا عراق را از گستاخی هایی که انجام داده بود پشیمان کنند.
نظر شما
پربیننده ها