لزوم کلیشه شکنی در تولید آثار دینی و مذهبی در جشنواره فیلم رضوی
گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، از میان بیش از هزار اثر کوتاه راه‌یافته به بخش‌های مختلف این رویداد، در بخش رقابتی، سهم تولیدات پویانمایی، ۱۳ اثر است که با مشاوره پرستو کاردگر، مهتا خوارزمی، مونا شاهی، هاجر مهرانی و صادق جوادی به‌عنوان مشاوران انتخاب بخش پویانمایی به ویترین جشنواره چهاردهم راه پیدا کرده‌اند.
«خولانه وه» به کارگردانی هژیر اسعدی، «کلاف» به کارگردانی ملیحه غلام‌زاده، «وقتی پروانه‌ها دستخوش جریان باد می‌شوند» به کارگردانی حنانه سادات واحدی، «پدر» به کارگردانی محمد کیوان مرز، «فرفره» به کارگردانی شیوا ممتحن، «من آلیس نیستم، ولی اینجا سرزمین عجایبه» به کارگردانی مهدیه سادات احمدی سلیمانی، «پاپیتال» به کارگردانی نرگس ذاکری، «نهنگ سفید» به کارگردانی امیر مهران، «این‌سو و آن‌سو» به کارگردانی لیدا فضلی، «سنگ‌های سپید» به کارگردانی فاطمه حسنی، «خورده شده» به کارگردانی محسن رضاپور، «خورشید آسمان، خورشید کاشی» به کارگردانی زیبا ارژنگ و «پر» به کارگردانی هادی امیری و رها فرجی ۱۳ انیمیشنی هستند که برای کسب جایزه بخش پویانمایی چهاردهمین جشنواره فیلم کوتاه رضوی، به رقابت خواهند پرداخت.
اما ترکیب این آثار چه ویژگی‌هایی دارند و از نظر کیفی، بخش پویانمایی جشنواره چهاردهم چه تفاوت‌هایی نسبت به دوره‌های گذشته همین رویداد و ویترین دیگر جشنواره‌های موضوعی و تخصصی دارد؟ در گفتگو با سه تن از اعضای شورای مشاوران انتخاب بخش پویانمایی چهاردهمین جشنواره ملی فیلم کوتاه رضوی به‌دنبال پاسخ به این پرسش‌ها بودیم.
درباره تأثیر کرونا سال‌های بعد می‌توان قضاوت کرد
هاجر مهرانی انیمیشن‌ساز و از مشاوران انتخاب پویانمایی جشنواره ملی فیلم کوتاه رضوی درباره شرایط دشوار تولید فیلم‌کوتاه و انیمیشن در شرایط کرونایی کشور، گفت: درباره تأثیر کرونا بر آثار رسیده نمی‌توان قضاوتی داشت، چون یک انیمیشن معمولاً یک سال یا حتی دو سال زمان برای تولید نیاز دارد و مشخصاً در سال‌های آینده می‌توان درباره تأثیر این بحران بر فرآیند تولید انیمیشن قضاوت کرد. آن زمان مشخص می‌شود که در تولید فیلم کوتاه چه اتفاقی رخ داده است.
وی در این زمینه تأکید کرد: اینکه جشنواره‌ها به شکل آنلاین برگزار می‌شوند و صورت فیزیکی ندارند هم یکی از ضربه‌های بدی است که کرونا به بدنه انیمیشن‌سازی زده و می‌زند. نبود تجمع و گعده میان فعالان حوزه فیلم کوتاه و انیمیشن، حتماً در سال‌های بعد به این حوزه لطمه خواهد زد.
مهرانی با اشاره به برگزاری جشنواره فیلم کوتاه رضوی ادامه داد: درباره برگزاری جشنواره‌ها به‌صورت موضوعی هم شخصاً احساس می‌کنم بهتر این است که هر فیلم‌سازی بر اساس دغدغه‌های شخصی خود فیلم بسازد تا ما بتوانیم در آینده جشنواره‌هایی با ترکیبی از این دغدغه‌ها داشته باشیم. احساس شخصی‌ام این است که چنین جشنواره‌ای رویداد خاص‌تری خواهد بود.
از آماتور‌ها تا آثار قابل‌رقابت با نمونه‌های خارجی
صادق جوادی انیمیشن‌ساز و دیگر عضو مشاوران انتخاب پویانمایی چهاردهمین جشنواره ملی فیلم کوتاه رضوی هم درباره کیفیت انیمیشن‌های متقاضی حضور در این دوره توضیح داد: از نکات جالب توجه برای خود من این بود که همه آثار یا به‌شدت آماتور و بی‌کیفیت بودند یا به‌شدت حرفه‌ای و خوب و تقریباً اثر متوسطی را نداشتیم. کار‌های مبتدی که طبیعتاً از جنس آزمون‌وخطا‌های اولیه افراد علاقه‌مند بود و جایی در جشنواره نداشتند. درباره آثار حرفه‌ای هم باید توجه داشته باشیم که انیمیشن‌سازی ایران طی سال‌های اخیر به‌شدت پیشرفت کرده و به‌روز شده است. آثارمان در این حوزه کاملاً قابل‌رقابت با نمونه‌های خارجی است.
وی درباره تأثیر بحران کرونا بر تولیدات متقاضی حضور در جشنواره رضوی هم گفت: از نظر حجم تولیدات حتماً تأثیر گذاشته، اما شخصاً معتقدم روی کیفیت نمی‌توانسته تأثیر بگذارد. کیفیت یک اثر از صاحب اثر و خالقش می‌آید و کرونا طبیعتاً نمی‌تواند روی طرز تفکر و نگاه یک انیمیشن‌ساز تأثیر بگذارد. امسال تعداد آثار کم است که هم می‌تواند تأثیر کرونا باشد و هم متأثر از شرایط برگزاری آنلاین جشنواره‌ها و نبود شور و شوق برگزاری فیزیکی که باعث شده فیلم‌سازان کمتر آثار خود را به رویداد‌ها ارائه دهند.
جوادی درباره تأثیر برگزاری جشنواره‌ای موضوعی از جنس جشنواره رضوی برای جهت‌دهی به محتوای تولیدات هم تأکید کرد: انگیزه‌ای که این دست جشنواره‌ها به مخاطبان که می‌دهند، مخاطبانی که قطعاً مخاطب عام محسوب نمی‌شوند و احتمالاً خودشان هم دغدغه فیلم‌سازی و تولید اثر دارند، می‌تواند موتور محرکه‌ای برای جهت‌دهی به تولیدات در آینده باشند. انیمیشن‌سازان حرفه‌ای طبیعتاً مسیر خود را می‌روند و در مواجهه با جشنواره موضوعی رضوی، بخشی از آثارشان که قرابتی با فضای موضوعی این رویداد دارد را به جشنواره ارائه می‌دهند. از این منظر رویکرد محتوایی جشنواره‌ای مانند «رضوی» باید بیشتر روی مخاطبان جشنواره‌ای اثر بگذارد تا صاحبان آثار و فیلم‌سازان.
باکیفیت‌هایی که پای ثابت همه جشنواره‌ها هستند
مونا شاهی از دیگر مشاوران انتخاب پویانمایی جشنواره ملی فیلم کوتاه رضوی هم درباره سطح کیفی آثار متقاضی حضور در چهاردهمین دوره از جشنواره رضوی توضیح داد: می‌توان گفت در میان آثار متقاضی ما با دو سری اثر مواجه بودیم. آثار باکیفیتی که تقریباً پای ثابت خیلی از جشنواره‌های داخلی و خارجی هم بوده‌اند. در مقابل هم طبیعتاً آثاری باکیفیت بسیار پایین و یا متوسط هم داشتیم که از نظر کمی هم تعداد بالایی داشتند و به‌نسبت کار‌های باکیفیت و حتی متوسط، بیشتر به چشم می‌آمدند.
وی در عین حال تأکید کرد: ما آثار درجه یک هم در میان آثار داشتیم، اما این دسته آثار، انیمیشن‌هایی بودند که از حمایت‌های ملی بهره‌مند بودند. آثار دیگری هم داشتیم که نمی‌دانم پشتوانه مالی مناسب داشته‌اند یا نه، اما در روند تولید آنها دقتی مشاهده نمی‌شد. اینکه برخی از این آثار از شهرستان بودند و برخی در حد وب‌سری‌ها بودند و از رده خارج می‌شدند، نشان از این دارد که این آثار مسیر مطلوبی را برای خلق یک پویانمایی طی نکرده‌اند.
این انیمیشن‌ساز درباره تأثیر برگزاری جشنواره‌های موضوعی بر رویکرد محتوایی آثار پویانمایی هم توضیح داد: حتماً می‌تواند تأثیرگذار باشد، اما ابتدا باید ببینیم درباره چه موضوعاتی صحبت می‌کنیم. گاهی جشنواره‌هایی داریم که موضوع آنها مثل جنگ و محیط زیست، آنقدر جهانی محسوب می‌شوند که آثار بسیاری خوب و به تعداد بالا درباره آنها می‌تواند تولید شود، بدون آنکه سفارشی برای آنها وجود داشته باشد. یک سری موضوعات، اما موضوعات خاص یک کشور و یا یک فرهنگ خاص محسوب می‌شوند. موضوعات دینی و یا مبتنی‌بر فرهنگ بومی یک منطقه خاص، طبیعتاً موضوعاتی محسوب می‌شوند که تعداد کمتری اثر درباره آنها تولید می‌شود. در مواجهه با این آثار زمانی یک جشنواره می‌تواند مؤثر واقع شود که با هدف‌گذاری فیلم‌سازان معتبر و کاربلد، تولیداتی با این موضوعات سفارش داده شود. این آثار تبدیل به ویترین و اعتبار یک جشنواره می‌شوند.
ارگان‌های پشتیبان در طول سال پیگیر تولید باشند
وی افزود: ارگان‌هایی که پشتیبان جشنواره‌ها هستند، باید سفارش آثاری از این دست را در دستور کار داشته باشند چراکه در شرایط عادی، احتمالاً تعداد اندکی فیلم‌ساز سراغ این سوژه‌ها می‌روند. به تعبیری در کنار جشنواره‌های موضوعی، ارگان‌های خاصی هم باید در نقش منتور، در طول سال پیگیر تولید اثر در این حوزه‌ها باشند تا سطح کیفی آثار هم بالا برود.
شاهی در ادامه گفت: در میان آثاری که متقاضی حضور در جشنواره رضوی بوده‌اند، شاهد آثاری بودیم که در جشنواره‌های جهانی حضور موفقی داشتند، اما از نظر موضوع و مضمون آنقدر دامنه وسیعی را شامل می‌شدند که توانستند در جشنواره موضوعی «رضوی» هم عرضه شوند. شخصاً البته توقع آثار بسیار باکیفیتی را داشتم که مخصوص همین جشنواره تولید شده باشند و در دیگر جشنواره‌ها ما آنها را ندیده بودیم.
این انیمیشن‌ساز درباره تأثیر کرونا بر کیفیت انیمیشن‌های راه‌یافته به چهاردهمین جشنواره فیلم رضوی هم توضیح داد: فکر نمی‌کنم امسال بتوانیم از تأثیر کرونا بر انیمیشن‌های تولیدشده بگوییم. آثار حاضر در جشنواره امسال غالباً آثاری هستند که پیش از کرونا فرآیند تولید را سپری کرده‌اند. البته آثاری هم داشتیم که با موضوع کرونا تولید شده بودند و شخصاً کیفیت آنها را چندان مطلوب نمی‌دانم.
مونا شاهی درباره مهم‌ترین شاخصه جشنواره ملی فیلم کوتاه رضوی هم گفت: یکی از ویژگی‌های مهم این رویداد برخورد بسیار حرفه‌ای دبیر جشنواره، جناب آقای نجاتی در فرآیند اجرایی جشنواره است. تنها در بخش انیمیشن، شاهد یک ترکیب حرفه‌ای بودیم که بیشتر هم از میان خانم‌ها انتخاب شدند. ما البته هیئت مشاور در این حوزه بودیم. استفاده از چهره‌های درجه یک در بخش کارگاه‌ها هم از نکات حائز اهمیت این رویداد است. تلاش همه افراد دست‌اندرکار راه‌یابی ترکیبی از آثار مطلوب و استاندارد به ویترین جشنواره بود که این ارزشمند است.
وی تأکید کرد: اگر جشنواره‌های موضوعی از این دست بتوانند فرم کلیشه‌ای تولید آثار با درون‌مایه دینی و مذهبی را بشکنند، بسیار اتفاق مهمی را رقم زده‌اند. باید درباره موضوعات دینی و مذهبی هم شاهد آثاری با روایت‌ها و داستان‌های متنوع باشیم که به‌دنبال مستقیم‌گویی نباشند. اگر جشنواره رضوی بیشتر و بیشتر به این سمت‌وسو حرکت کند، قطعاً تبدیل به اتفاقی بزرگ می‌شود.
چهاردهمین جشنواره ملی فیلم کوتاه رضوی با محوریت سیره علمی و عملی امام رضا (ع) به همت و مشارکت سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد بین‌المللی امام رضا (ع) و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار خواهد شد. این رویداد سینمایی به دبیری سعید نجاتی از ۴ تا ۷ اسفند ۹۹ در شهر گرگان برگزار می‌شود.
انتهای پیام/ ۱۲۱
