ترفند غرب برای ایجاد وقفه در عملیات ایران/ ماجرای ترفند نظامی دشمن در عملیات رمضان
گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس: امیر سرتیپ دوم «سید حسین محمدی ودود گیلانی» از فرماندهان و جانبازان دوران دفاع مقدس و فرمانده اسبق لشکر ۵۸ ذوالفقار نیروی زمینی ارتش، طی هفته جاری، پس از سال‌ها خدمت به کشور و نظام مقدس اسلامی، دار فانی را وداع گفت و به همرزمان شهیدش پیوست.
بر این اساس و به‌منظور گرامیداشت یاد این فرمانده فقید، گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار دفاع‌پرس با امیر «محمدی ودود گیلانی» در سال‌های گذشته را در ذیل بازنشر کرده‌ایم که ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
صدام پس از شکست در خرمشهر و به بهانه حمله سراسری اسرائیل به جنوب لبنان، قصد داشت جنگ را خاتمه داده و جلوی پیشروی‌های مستمر رزمندگان اسلام را بگیرد. از سوی دیگر فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز اراضی، پایان عادلانه‌ای را برای جنگ رقم بزنند.
به این ترتیب عملیات «رمضان» در چهار محور و پنج مرحله از سوی فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی شد، تا با عبور از خط مرزی بین المللی، یک زمین مثلث شکل به وسعت ۱۶۰۰ کیلومتر مربع تصرف شود.
در همین زمینه گفت‌وگویی را با امیر سرتیپ دوم «سید حسین محمدی ودود گیلانی» فرمانده اسبق مرکز قرارگاه نظامی فارس و مشاور فرمانده نیروی زمینی ارتش انجام دادیم، که ماحصل آن در ذیل آمده است.
دفاع‌پرس: عملیات رمضان چگونه شکل گرفت؟
عملیات رمضان بعد از عملیات‌های فتح المبین و بیت المقدس و پیروزی‌های بزرگ رزمندگان اسلام در آزادسازی بخش وسیعی از میهن اسلامی با به ذلت کشاندن دشمنان انقلاب اسلامی در منطقه غرب جاده اهواز و شمال «کانال پرورش ماهی» و شمال شرق بصره عراق اجرا و به علت اینکه اجرای آن در ماه مبارک رمضان بوده به نام رمضان مزیّن شد، ولی طرح آن به اسم طرح کربلای ۴ بود.
قرارگاه عملیاتی کربلا با یگان‌های تحت امر خود ساعت ۲۱:۳۰ مورخه ۲۱ تیر ۱۳۶۱ عملیات رمضان را در چهار محور و ۵ مرحله با رمز «بسم الله قاسم الجبارین، یا صاحب الزمان ادرکنی» به اجرا در می‌آورَد. بیش از ۱۵۰۰ گردان رزمی ارتش و سپاه با آمادگی کامل و تجربه عملیاتی لازم از عملیات‌های گذشته و روحیه عالی، آماده نبرد با دشمن بعثی در این عملیات شدند.
توجه داشته باشید عملیات رمضان در واقع اولین هجوم سراسری و عملیات برون مرزی و گسترده ایران اسلامی در جنگ تحمیلی برای نفوذ به خاک عراق، جهت تنبیه متجاوز و تثبیت مرز‌های سرزمین ایران بود.
دفاع‌پرس: دلایل اجرای عملیات رمضان را تبیین کنید؟
یکی از اهداف ما در مرحله سوم عملیات بیت المقدس عبور رزمندگان اسلام از مرز، پیشروی در خاک عراق و رسیدن به کرانه اروند در شرق بصره بود که متاسفانه به جهت اشتیاق و تمرکز رزمندگان برای آزادسازی خرمشهر مغفول ماند و همچنین هدف دوم مرحله چهارم عملیات بیتالمقدس نیز اجرای پدافند در ساحل شرقی عراق بوده که باز این مرحله از عملیات هم مغفول می‌ماند. دشمن در مرحله اول و دوم بیت المقدس پس از پیشروی نیروهای ایرانی به سمت مرز احساس خطر کرده و به این جهت از قطع پل ارتباطی در عقبه لشکر‌های تقویت شده ۵ مکانیزه و ۶ زرهی خود در منطقه جنوب غربی اهواز و کرخه کور با زیرکی به طرف کوشک عقب نشینی و از این نیرو‌ها برای تقویت پدافند در شرق بصره استفاده می‌کند، یعنی این‌ها اگر در مواضع قبلی می‌ماندند و ایران حمله و پیشروی می‌کرد همه به داخل آب دجله سرازیر شده و، چون راه فرار نداشتند از بین می‌رفتند؛ لذا یک عقبنشینی تاکتیکی انجام دادند.
دفاع‌پرس: برآورد اطلاعاتی نیروهای ما در منطقه عملیاتی رمضان چه بود؟
در منطقه عملیاتی رمضان کلا برآورد اطلاعاتی نیروهای ما این بود که زمین برای آفند نیروهای خودی مناسب است و برای نیروهای دشمن نامناسب؛ اما اشکالی که در این محاسبات مشهود بود عدم توجه برخی فرماندهان به واقعیات بود، چراکه فکر می‌کردند، تامین جناحین و کمبود عمق منطقه به علت وجود شط العرب و پل‌ها و وجود هورالعظیم در شمال و اروند در جنوب به نفع نیروهای تک پر است و با برآورد اشتباه، این موارد را جز محسنات تلقی می‌کردند.
یکی دیگر از نکاتی که در این برآورد غلط موثر بود، پیروزی در عملیات‌های فتح المبین و بیت المقدس بود که در برآورد‌های بعدی این عزیزان اطلاعاتی موجب عدم واقع گرایی در تهیه برآورد اطلاعاتی شده بود؛ و به همه عوامل موثر بر عملیات، مانند دفاع سربازان عراقی، انظباطی که صدام با زور و تحکم بر آن‌ها اعمال کرده بود از سوی کارشناسان عملیاتی ما کمتر مورد توجه قرار گرفته بود و مهمتر اینکه از این پس عراق در سرزمین خودش در مقابل آنان دفاع می‌کرد.
دفاع‌پرس: برآورد اطلاعاتی دشمن به چه صورت بود؟
دشمن از انجام عملیات در منطقه عملیاتی رمضان آگاهی کامل داشت؛ یعنی فرصت را با توطئه حمله به اسرائیل جهت پاسخگویی آنان به تجاوز به لبنان گرفته بودند تا آماده بشوند؛ و این هم بواسطه استراتژیست‌های نظامی آمریکا و اعراب به ویژه مصر صورت دادند، تا فرصت حمله پیشدستانه را از ما بگیرند و متاسفانه عده‌ای هم در داخل فریب خوردند؛ لذا دشمن با فریب تاکتیکی ما از این فرصت جهت ایجاد استحکامات مواضع خود در منطقه استفاده کرد و با استقرار در موقعیت‌های استراتژیک منطقه، پدافند مستحکم و مطمئنی فراهم کرد که اجازه ادامه پیشروی‌های موثر را از ایران گرفت.
دفاع‌پرس: لطفاً مراحل اولیه این عملیات و نحوه عملکرد یگان‌های نظامی ایران را در این رابطه تبیین فرمایید.
از شب قبل از آغاز عملیات، هواپیما‌های عراقی بر فراز نیروهای ما که در حال آمادگی و پیشروی بودند، ظاهر شده و اقدام به ریختن صد‌ها گلوله منور کردند؛ به طوری که شب منطقه کاملاً روشن شده بود. پیش روی‌های رزمندگان اسلام در مراحل اولیه بسیار چشمگیر، خیره‌کننده و شگفت‌انگیز بود؛ اسرا و غنایم زیادی از خطوط اولیه دشمن به پشت جبهه ایران منتقل شد.
عراق در اقدامی زیرکانه نیروهای جیش الشعبی و سالخورده خود را در خط مقدم استفاده کرد و طبق طرح نظامیان آمریکایی نیروهای زبده خود را بطور کامل در خطوط بعدی مورد استفاده قرار داده و به این ترتیب به خطوط پدافند خود عمق لازم را داده بود؛ و همچنین خود را با یگان‌های زرهی برای پدافند متحرک بعد از عقب نشینی اختیاری که در برنامه تاکتیکی خود در برابر حمله نیروهای ایرانی داشت، آماده کرده بود. پدافند متحرک با نیروهای زرهی است یعنی قابلیت تحرک و جابجایی را دارند و این نوع پدافند ضربه مهلکی را به دشمن وارد می‌سازد، و این تاکتیک را عراق در این عملیات خوب بکار برد.
رزمندگان اسلام در اولین شب اجرای عملیات، قبل از آغاز روشنایی به هدف‌های تعیین شده رسیده و آن را به تصرف کامل درآوردند، لشکر ۹ زرهی عراق بوسیله دو تیپ پیاده تقویت شده بود تقریبا بطور کامل منهدم شد. سرلشکر مسعود نیاکی فرمانده لشکر ۹۲ زرهی خوزستان می‌گوید این برای چهارمین بار بود که نیروهای لشکر ۹۲ با تیپ ۱۰ زرهی عراق که مجهز به تانک‌های تی ۷۲ و توپ‌های کالیبر ۱۲۵ میلیمتری روسی و دارای مهمات موشکی بودن روبرو می‌شدند که طی این درگیری نیروهای دشمن کاملا نابود شده و مواضع آنان به دست رزمندگان اسلام افتاده بود. قریب به ۲۰ دستگاه از تانک‌های این تیپ توسط رزمندگان پرتوان اسلام منهدم شده و تعدادی نیز بعد از فرار خدمه‌ها سالم به دست نیروهای خودی می‌افتد.
برای نخستین بار در این عملیات رزمندگان به میادین مین و موانع مستحکم برخورد می‌کنند که عرضی بیش از ۶۰۰ تا ۷۰۰ متر داشتند که خارج از استاندارد و قوانین نظامی دنیا بود و طبق برخی از اسناد توسط کارشناسان ایتالیایی ایجاد شده بود.
دفاع‌پرس: مهندسی عملیاتی دشمن در ایجاد استحکامات وبویژه مواضع مثلثی شکل را تبیین فرمایید.
در روز ۲۴ تیر وضعیت دشمن در منطقه شمالی عملیات رمضان باعث نگرانی فرماندهان قرارگاه کربلا شد، زیرا چنانچه دشمن موفق می‌گردید از این محور پیش روی کند می‌توانست خود را به منطقه جاده اهواز خرمشهر برساند و جاده را قطع نماید تا بدین وجه تمام منطقه عملیاتی رمضان را مورد تهدید قرار دهد، به این جهت قرارگاه قدس دستور داد تا نیروهایش جناح شمالی را تامین نموده و آماده شوند تا در صورت موفقیت قرارگاه نصر و فجر بنا به دستور در منطقه مذکور با حالت تهاجمی عمل کنند.
در ساعت ۲۰:۳۰ روز ۲۵ تیر ۶۱ تک رزمندگان اسلام به سمت بصره انجام می‌شود اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد که نیروهای دشمن ازعملیات نیروهای ایرانی اطلاع کامل داشته و با آمادگی کافی برای مقابله در سرزمین خود روبرو ما ایستاده، رزمندگان اسلام خیلی سریع به مواضع مثلثی شکل دشمن می‌رسد و با آنان درگیر می‌شوند، اما از آنجا که با این مواضع به شکلی بود که نیروهای خودی تا به حال با آن مواجه نشده بودند؛ لذا دراین مواضع به علت حالتی که این موانع داشتند و طراحی و مهندسی که به صورت ویژه دشمن انجام داده بود سردرگم می‌شود. اندکی بعد در قسمتی از مواضع یگان‌های عراقی اختلال ایجاد می‌شود و دشمن که در کرانه کانال پرورش ماهی مستقر شده بود از پل به سمت عقبه خود حرکت می‌نماید در این مقطع که بنظر می‌رسید دشمن شکست خورده و در حال عقب نشینی است، در حالیکه حقیقت چیز دیگری بود، و در واقع دشمن در نقاط دیگر منطقه عملیاتی در حال درگیری و مقاومت سرسختانه بود و این عقب نشینی تاکتیکی در واقع جز طرح تاکتیکی ارتش عراق برای فریب نیروهای ایرانی بود.
تعیین موقعیت در زمین هموار و خالی از عارضه عملیات رمضان برای یگان‌های تکور ما بسیار دشوار بود با این وجود، تک در تاریکی شب بوسیله یگان‌های پیاده شروع و متوسط سرعت پیشروی آن‌ها حدود سه کیلومتر در ساعت بود، اما به مرور زمان از سرعت واحد‌های تکور کاسته شد و این امر به علت عدم توجیه بعضی یگان ها، که نحوه استفاده از وسایل جهت یابی را بلد نبودند سبب شد تا نیرو‌ها از مسیر اصلی خود در این مقطع خارج شوند.
دفاع‌پرس: علت تغییر استراتژی عراق و درنظر گرفتن عقب‌نشینی‌های تاکتیکی آن‌ها را در این عملیات تبیین کنید.
عراق در طول شکست‌هایی که از نیروهای مسلح ایران خورده بود این موضوع را به خوبی درک کرده که دیگر نمی‌تواند در برابر ایران تن به جنگ فرسایشی داده و در داخل خاک ایران حالت تدافعی داشته باشد و از آنجا که خود را در موضع ضعف می‌دید بنابراین عقب نشینی‌هایی را انجام داد تا نیروهای عراقی در مراحل اول و دوم رمضان با اجرای تاکتیک «پدافند متحرک» مانع پیروزی نیروهای ایرانی شده و همچنین در پرتو اتخاذ این تاکتیک جنگی ضمن حفظ منطقه پدافندی خود، از ادامه پاتک و تعقیب نیروهای ایرانی هم خودداری کرده باشند و آخرین وضعیتی که ما در پایان این مرحله از عملیات می‌بینیم، اینست که هنوز بخش‌هایی از سرزمین‌های ایران در اشغال عراقی‌ها قرار دارد که این نشان از اجرای موثر این تاکتیک داشت.
دفاع‌پرس: ماجرای تاکتیک و بلوف نظامی که عراق از طریق شبکه رادیویی خود اعلام کرد را اجمالاً بیان کنید.
در ادامه این نبرد فرمانده قرارگاه کربلا با اعزام بالگرد‌های هوانیروز تلاش نیروهای خودی را تقویت و پشتیبانی می‌کنند، اما، چون فشار نیروهای دشمن زیاد بود به نحوی که در ساعت ۸ فرماندهی لشکر ۹۲ زرهی درباره تیپ‌های ۱ و ۲ خود احساس خطر می‌کند و به قرارگاه پیشنهاد می‌دهد که نیروی احتیاط قوی و متحرک برای کمک به آن‌ها وارد عمل بشود، اما این نیرو به آن‌ها نتوانست اعزام شود و عراق این در این اوضاع، یک پیام رادیویی به دروغ بر روی شبکه ارتباطی خودش مبنی بر اینکه عراق در منطقه مثلث دوم قدرت ادامه مقاومت را نداشته و درخواست عقب نشینی می‌کند را پخش می‌کند، اما پس از ۳۰ دقیقه از همان منطقه خبر می‌رسد که نیروهای دشمن از کانالی در سه کیلومتری درغرب مواضع مثلثی شکل عبور کرده و نیروهای ما را به عقب رانده و بالگرد‌های ما هم به خاطر هوای غبار آلود توانایی ادامه پشتیبانی را نداشتند و نتوانستند جلوی پیشروی دشمن را بگیرند، در این پیکار تا ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه بدون دستیابی به هیچ هدفی ادامه داشت تا اینکه یکی از فرماندهان سپاه برای بازدید از خط به منطقه قرارگاه فتح می‌رود و در برگشت اظهار می‌کند که مثلث اول در خطر جدی قرار دارد و نیاز به نیروی تقویتی دارد و احتمال سقوط در آن محور وجود دارد.
یک گروهان تانک از ارتش و یک گردان از سپاه به کمک فرستاده می‌شود، ولی آن‌ها هم نمی‌توانند کاری را از پیش ببرند ساعت ۱۲هجوم دشمن شدید‌تر می‌شود و نیروهای ما از این منطقه بیرون می‌آیند و کلا هیچکدام از نیروهای ما در مواضع مثلثی حاضر نیستند و تنها یک خاکریز در کنترل نیروهای ایرانی در انتها می‌ماند که یک گردان در آن مستقر بود و بقیه در دست دشمن قرار می‌گیرد.
دفاع‌پرس: برخی معتقدند که یکی از دلایل عدم کامیابی در این عملیات عملکرد ضعیف مهندسی و یا نبودِ امکانات مهندسی بود؛ لطفا در این رابطه توضیح دهید.
در مراحل پایانی عملیات رمضان فرمانده نیروی زمینی شهید صیاد شیرازی در ساعت ۱۵:۱۵ دقیقه به همراه برادر محسن رضایی فرمانده سپاه، در بخش اطلاعات عملیات قرارگاه جمع شده و جلسه‌ای را با حضور دیگر افسران اطلاعات عملیات برگزار می‌کنند. برادر محسن رضایی در آن جلسه می‌گوید باید پشتیبانی مهندسی از خاکریز‌ها سریعا و در حین عملیات انجام شود.
ولی چون امکانات لازم را جهت اجرای این دستور نبود و از طرفی دشمن مجهز به امکانات لازم بود این بخش هم مغفول ماند و در ادامه نیز تلاش‌های ما موثر واقع نشده و به یگان‌ها دستور پایداری و حفظ مواضع را می‌دهند و دستور می‌دهند که به مواضع قبلی عقبنشینی کنند و به این ترتیب عملیات رمضان با توجه به اینکه موفقیت‌ها و پیشروی‌های زیادی داشت و یگان‌های زیادی از دشمن را منهدم کرد، اما در عین رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده نرسید و عملیات در ساعت ۴:۲ در ۸ مرداد به پایان رسید.
اهداف تعیین شده برای عملیات رمضان در فراسوی مرز‌ها بود و پیامد ناشی از پیروزی جمهوری اسلامی در این مرحله از جنگ تحمیلی موجب وحشت حاکمان عراق و حامیان بین المللی آنان شده و کوشیدند تا هر چه بیشتر ارتش عراق را تقویت و از اقتدار نظامی ایران جلوگیری کنند.
انتهای پیام/ 231
