لزوم جایگزینی نهادی به جای اتحادیه عرب

گروه بین‌الملل دفاع‌پرس، «اتحادیه عرب» با نام کامل «اتحادیه کشور‌های عرب» یک سازمان بین‌المللی شامل کشور‌های عمدتا عربی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است که در ۲۲ مارس سال ۱۹۴۵ با شش کشور «مصر»، «عربستان»، «عراق»، «سوریه»، «لبنان» و «اردن» تشکیل شد. البته چند روز بعد نیز کشور «یمن» نیز به عنوان هفتمین عضو به آن پیوست.

اتحادیه عرب که در ابتدا به دلیل اشتراکات فرهنگی و مذهبی تشکیل شد، با اخراج نیرو‌های فرانسوی از «سوریه» و تشکیل «رژیم صهیونیستی» دلیل مهم و استراتژیکی برای ادامه فعالیت و حتی بسط و گسترش آن پیدا کرد و لزوم همکاری و مشارکت بین کشور‌های عضو این اتحادیه بیش از پیش احساس شد و به همین علت نیز سطح فعالیت‌های آن افزایش قابل توجهی پیدا کرد.

اما نکته جالب پیرامون تاسیس اتحادیه عرب این است که سنگ بنای ایجاد این اتحادیه را «آنتونی آیدن» نخست وزیر انگلیس و بعد از جنگ جهانی دوم بنا نهاده شد. حال امروز با گذشت چیزی در حدود ۷۰ سال از تشکیل این اتحادیه، تعداد کشور‌های عضو آن به ۲۲ کشور افزایش پیدا کرده است.

البته موضوع مهم و تاسف بار اینجاست که اتحادیه عربی که روزی برای اتحاد کشور‌های عربی و دفاع از سرزمین فلسطین و مقابله و ایستادگی در برابر رژیم اشغالگر قدس ایجاد شد با گذشت زمان چنان دچار انحراف فراوانی شد و کار آن به جایی رسید که امروز به محلی جهت پیاده کردن دستورات و برنامه‌های کشور‌های غربی بر ضد کشور‌های همسایه و برادر عرب و غیر عرب خود تبدیل شده است.

اتحادیه عرب که از لحاظ ساختاری از اتحادیه اروپا الگوبرداری شده است همواره تلاش داشته تا با توجه به ساختار خود و بر اساس هدفی که ایجاد شده عمل نماید، ولی به دلیل اینکه حکام برخی از این کشور‌ها قدرت طلب بوده و سرسپرده غرب به خصوص آمریکا بوده و منافع قدرت‌های استعمارگر را بر منافع کشور‌های همسایه و دوست و برادر خود ترجیح می‌دهند موجب شده تا به مرور زمان این اتحادیه کارکرد اصلی خود که همانا دفاع از کشور‌های اسلامی در برابر رژیم صهیونیستی بود را از دست بدهد.

متاسفانه در این بین میزان انحراف و وادادگی برخی از کشور‌های اصلی اتحادیه عرب تا آنجایی بوده که اساس ماموریت ذاتی خود را فراموش کردند. نمونه آن را می‌توان در جریان فتنه و جنگ داخلی «سوریه» مشاهده کرد که این اتحادیه رای به اخراج سوریه داد. اقدامی که ۱۸۰ درجه با اهداف اولیه تشکیل این اتحادیه مغایرت دارد.

اتحادیه عرب از زمان تاسیس تا امروز به غیر از برگزاری جلسات و گردهمایی‌های بی‌فایده که هیچ مشکلی را از کشور‌های عضو آن حل نکرده هرگز نتوانسته مفید واقع شود و اقدام قابل توجه را در سطح کشور‌های عضو و در خاورمیانه انجام بدهد. این اتحادیه حتی در جنگ خلیج فارس که در آن عراق به کویت حمله کرد نیز نتوانست یکپارچگی خود را حفظ کند و فقط حدود ۱۲ کشور این حمله را محکوم کردند.

موضوع دیگری که اتحادیه عرب به واسطه آن بیش از پیش از نقش و جایگاه اصلی خود دور شده نداشتن سیاست واحد در برابر رژیم صهیونیستی و دفاع از آرمان و آزادی سرزمین و استقلال مردم فلسطین است. در این میان اتحادیه عرب به غیر از اظهارنظر‌های شفاهی و صدور بیانیه‌های بی‌حاصل دستآورد دیگری تا امروز برای کشور‌های عرب عضو خود نداشته است.

اتحادیه عرب در این سال‌ها آنقدر ضعیف بوده و در حد و اندازه یک اتحادیه بزرگ موثر نبوده که اعضای آن حتی یک اجماع و وحدت ظاهری هم با یکدیگر بر سر مسائل داخلی کشور‌های عربی و موضوعات بین‌المللی با هم ندارند. حال انتظار اینکه بیایند و بخواهند با یکدیگر در برابر زیاده خواهی‌ها و توسعه طلبی‌های رژیم صهیونیستی اتحاد داشته باشند موضوع سخت و دور از امکان نشان می‌دهد.

یکی دیگر از موضوعاتی که ضعف و انفعال اتحادیه عرب را بیش از پیش نمایان ساخته بی فایده بودن و نداشتن عملکردی مثبت در جریان جنگ یمن است. کشور یمن که هم اکنون درگیر جنگی نابرابر با ائتلاف متجاوز سعودی شده با سکوت اتحادیه عرب و حتی همراهی این اتحادیه با متجاوزان عربی غربی روبرو شده است.

در پایان باید گفت اتحادیه عرب اگرچه در ابتدای راه خود با اهداف، برنامه‌ها و چشم انداز‌های نسبتا قابل قبولی برای کمک و یاری به کشور‌های عربی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا تشکیل شده بود، ولی کارکرد اصلی خود را از دست داده و بهتر است نهاد دیگری به جای آن ایجاد شود تا به امورات کشور‌های عرب منطقه و جهان بپردازد.

انتهای پیام/ ۱۳۴