بررسی سفر «بورل» به تهران / آیا گشایش در برجام نزدیک است؟
به گزارش خبرنگار اخبار داخلی دفاع‌پرس، هنگامی که انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران آمد، نتیجه سفرش چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسید.
حتی شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران قطعنامه صادر کرد و ایران هم موضع تندی درباره این قطعنامه گرفت و اعلام کرد دوربین‌های نظارتی آژانس را خاموش می‌کند.
اما ماجرای سفر بورل به تهران متفاوت بود. بسیاری اعلام کردند حضور بورل در کنار معاونش، مورا این پیام را دارد که این سفری متفاوت است و احتمالا او پیامی مهم از واشنگتن دارد.
پیامی که گویا امروز به مقامات ایران اعلام شد و موافقت آن‌ها برای ادامه مذاکرات را جلب کرد. چراکه امیرعبدالهیان هم بعد از جلسه با بورل، اعلام کرد مذاکرات هسته‌ای به زودی آغاز می‌شود. سفر «جوزپ بورل» به تهران که پس از گفتگوی او و معاونش «انریکه مورا» با «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در بروکسل انجام شد، به‌دلیل قصد او برای خارج‌کردن مذاکرات رفع تحریم‌ها از وضعیت کنونی در کانون توجه رسانه‌های گروهی جهان قرار گرفت.
مسئول سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا قصد خود برای سفر به ایران را این‌گونه شرح داده بود: سفر من به تهران یک هدف اصلی دارد؛ اینکه بن‌بست را بشکنم و تنش‌ها را درباره مذاکرات برجام کم کنم و اینکه یک انگیزه و فرصت جدیدی ایجاد کنیم که گفتگو‌ها روی ریل قرار گیرد.
بورل پس از گفتگو با مقامات ایران از موفقیت سفرش به تهران گفت و اظهار داشت: مذاکرات را در روز‌های آتی از سر بگیریم و این بن‌بست را بشکنیم. سه ماه گذشته و باید کار را تسریع کنیم. خیلی خوشحالم بابت این تصمیم که در تهران و واشینگتن گرفته شده است.
موضوع مهمی که می‌تواند سفر بورل به تهران را از رایزنی‌های معمول میان مقامات سیاسی متفاوت نماید، ملاقات نسبتا طولانی او و هیئت همراهش با دریابان شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود.
پرونده مذاکرات رفع تحریم‌ها همواره با مدیریت شورای عالی امنیت ملی به پیش رفته و ملاقات اعلام نشده و نسبتا طولانی جوزپ بورل با مسئول نهاد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند حاوی پیام‌های متفاوتی باشد.
گرچه در اظهارات منتشر شده از دریابان شمخانی در ملاقات با بورل جنبه‌های انتقادی نسبت به بدعهدی و بی‌عملی آمریکا و اروپا در برجام کاملا پررنگ است، اما تاکید دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران بر حضور مستمر ایران در میز مذاکرات و قصد تهران برای دستیابی به توافقی قوی، قابل اتکاء و پایدار نشان می‌دهد که از نظر ایران پنجره دیپلماسی در مذاکرات رفع تحریم‌ها همچنان باز است.
به نظر می‌رسد مهمترین دستاورد سفر بورل به تهران را باید در جلب نظر مقامات جمهوری اسلامی ایران برای ادامه مذاکرات و تلاش مجدد برای رفع مشکلات موجود برای نزدیک شدن به توافق جستجو کرد.
جوزپ بورل نیز با اشاره به سعی نهاد اروپاییِ هماهنگ‌کننده مذاکرات برای رفع مشکلات و بر‌طرف‌نمودن نقاط اختلافی اظهار داشت: نتیجه مهم سفر من به ایران این بود که ما بن‌بست اخیر را بازگشایی کرده و مذاکرات متوقف شده بر سر برجام از سر گرفته می‌شود.
اکنون و پس از پایان‌یافتن سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران و اخباری که در مورد از سرگیری مذاکرات طی روز‌های آینده منتشر شده، نگاه‌ها متوجه محل، روز و شکل برگزاری مذاکرات آتی است.
جوزپ بورل در این باره نیز بدون اشاره به جزئیات اظهار داشت: مذاکرات میان ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا در وین برگزار نخواهد شد چرا که گفتگو‌ها در فرمت ۱+۴ با آمریکا نیست.
او افزود: احتمالا این گفتگو‌ها در جایی نزدیک‌تر به خلیج فارس و به صورت مشخص‌تر در یک کشور حاشیه خلیج فارس برگزار می‌شود.
برخی اخبار رسیده حاکی است با توجه به تلاش‌های مستمر قطر برای از سرگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها، شانس دوحه برای میزبانی مذاکرات آتی بیش از سایر کشور‌های حوزه خلیج فارس است
چرا لاوروف به تهران آمد؟
اما تنها سوالی که باقی می‌ماند این است که علت سفر وزیر امور خارجه روسیه به ایران چه بود؟ آن هم یک روز مانده به حضور مسئول سیاست خارجی اروپا به ایران؟ آیا این سفر در راستای پیشرفت مذاکرات بوده یا عکس آن؟
وزارت امور خارجه روسیه رسما اعلام کرد «موضوعات اصلی مذاکرات لاوروف و امیرعبداللهیان، چشم‌انداز احیای کامل برجام و روند اوضاع فعلی در اوکراین» است. در این پیام به دو نکته اشاره شده است. اول احیای برجام و دوم اوضاع فعلی اوکراین که احتمالا به تحریم‌های نفتی اروپا علیه روسیه اشاره می‌کند.
در اینکه سفر لاوروف با موضوع برجام مرتبط است، شکی نیست. اما بررسی مساله اوکراین، سوال‌برانگیز است. بار پیش مذاکرات وین درست زمانی آغاز شد که روسیه به اوکراین حمله کرد و این کشور برای پیشرفت مذاکرات شرط گذاشت که به دنبال تضمینی است تا مطمئن شود تحریم‌های آمریکا، حقوق روسیه را در برجام نقض نمی‌کند.
حالا باز هم روسیه در دیدار با تهران، ماجرای اوکراین را مطرح کرده است. احتمالا پای تحریم‌های نفتی اروپا علیه روسیه در میان است و باید دید این بار روسیه چه شرطی برای مذاکرات دارد و آیا به پیشبرد مذاکرات کمک می‌کند یا مثل بار قبل، به کارشکنی در مذاکرات متهم می‌شود؟
گزارش از امیر قشقایی
انتهای پیام/341
