۱۶ آذر حرکتی ملی و بدون تقسیم‌بندی سیاسی بود
به گزارش گروه اخبار داخلی دفاع‌پرس، جواد منصوری پژوهشگر تاریخ معاصر اظهار داشت: دانشجو به عنوان قشری از جامعه که در واقع رسالت روشنگری، هدایت و رشد را بر عهده دارد، از مسئولیت سنگینی برخوردار است، اگرچه ما در ابتدای تحصیل دانشجو با دقت این مهم را برایش تبیین نمی‌کنیم اما در حوزه‌های علمیه دینی از قدیم‌الایام رسم بوده که روز نخست نشستن طلبه پای درس به او می‌گفتند که قرار است چه‌کاره بشود و چه نقشی باید در جامعه به عهده بگیرد و چه رسالتی دارد و بر اساس همان در حد توان خود حرکت می‌کرد.
وی افزود: دانشگاه‌های ما طی ۹۰ سال گذشته منشا تحولاتی بوده که اغلب آنها چشم‌گیر بوده است. ما باید بیشتر سراغ جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه و دانشجو برویم و تا این کار را نکنیم، به درستی درک نخواهیم کرد که جنبش دانشجویی یعنی چه؟ چرا دانشگاه در مقابل کج‌رفتاری‌ها اعتراض می‌کند و بعضا حتی منشا تحولات بزرگ می‌شود، اما در این میان نکته مهمی است که وقتی در زمان پهلوی نخست تصمیم می‌گیرند تعدادی دانشجو به خارج از کشور بفرستند فی‌نفسه کار خوبی است و اصل آن محکوم نیست، اما باید دید هدف اصلی چه بود، در میان اتفاقی رخ داد که متاسفانه برای ما خیلی خوشایند نبود.
پژوهشگر تاریخ معاصر ادامه داد: دانشجویی که به خارج اعزام شد، قبل از رفتن باید دقیقا توجیه شود که از چه سرزمینی برخاسته است و برای چه هدفی به سرزمین دیگری می‌رود و تحصیل علم می‌کند و در بازگشت چه باید کرد؟ این نوع مطالب را خیلی روشن نکردند. در دوره پهلوی دوم در این‌که دانشگاه نوعی روشنفکری غربی را داشت، تردیدی در آن نیست، اما در عین حال با نظام سلطه غرب هم نمی‌توانست هماهنگی داشته باشد و لذا بعدا می‌بینید یکی از کانون‌های مقاومت درباره سلطه پس از کودتای ۲۸ مرداد، دانشگاه است.
جواد منصوری به رادیو گفتگو گفت: در دهه ۳۰ و بعد از جریان ۱۶ آذر ما تقریبا یک رخوت و سکونی در حرکت دانشجویی را به طور نسبی مشاهده می‌کنیم، اما دوباره از سال ۳۹ و ۴۰ شروع به حرکت می‌کند و سال ۴۱ و ۴۲ کاملا در صحنه حاضر است و بعد آرام آرام رشد پیدا می‌کند. اما درباره حرکت ۱۶ آذر اگرچه برخی از گروه‌ها مانند چپ‌ها و ملی‌گراها معتقدند که این حرکت منتسب به آنهاست، اما تا جایی که مطالعه بررسی کردم که نمی‌توانیم بگوییم حرکت ۱۶ آذر تحت تاثیر حرکات متریالیست‌ها دست به چنین اقدامی زدند یا نه نشات گرفته از باورها و رفتارهای اسلام‌گرایانه به چنین حرکتی دست زدند. آن قدر دریافتم که فضای عمومی سیاسی کشور و طبعا دانشگاه بعد از کودتای ۲۸ مرداد ضدآمریکایی شده بود و دانشجویان از آمریکا و عواملش ناراحت و عصبانی بودند.
وی افزود: بنابراین به یک معنا می‌توانیم بگوییم که حرکت ۱۶ آذر یک جریان ملی به معنای واقعی بدون تقسیم‌بندی‌های سیاسی بوده است و من تا کنون هیچ سند متقنی دال بر وابستگی این حرکت به گروه سیاسی مشخصی ندیدم، هر چند جبهه ملی آنها را منتسب به خود می‌داند و از آن طرف حزب توده آنها را از خود می‌خواند، اما هیچ‌کدام در این زمینه نمی‌توانند حرف خود را اثبات کنند. جالب اینجاست که دوستان این افراد می‌گویند آن روز اصلا صحبت از اعتراض از موضع حزب توده یا جبهه ملی در میان نبود و تنها قصد اعتراضی ملی بود و وقتی نهضت صنعت ملی شدن نفت با کودتا انگلیس و آمریکایی خاموش شد، حال رئیس جمهور آمریکا قصد سفر به ایران را دارد، ما با این سفر مخالفیم.
انتهای پیام/ 151
