تلاش ایران برای متجاوز شناخته شدن صدام و محکومیت او
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، مساله پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت که ایران و عراق را ملزم به پذیرش آتش‌بس می‌کرد، از مسائل مهم تاریخ جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران است که بعد از گذشت سه دهه هنوز زوایای آن به روشنی مورد بررسی قرار نگرفته است.
عده‌ای آن را مانند خود جنگ، تحمیل شده قلمداد و عده‌ای نیز آن را دیرهنگام توصیف می‌کنند. در آثار نمایشی نیز شاهد نگاه‌های متفاوت و گاه متناقضی هستیم که اصل مساله را در شبهه فرو می‌برد.
در کتاب «تصویب قطعنامه ۵۹۸، زمینه‌های سیاسی و نظامی» تالیف «علیرضا لطف‌الله‌زادگان» به تفصیل به حوادثی که منجر به پذیرش قطعنامه از سوی ایران شد، پرداخته شده است. در آستانه ۲۷ تیر، سالروز پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت، بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌خوانید:
تاکید ایران بر محکومیت صدام و متجاوز بودن او
«با وجود امیدواری‌های آمریکا برای تصویب قطعنامه پیشنهادی به شورای امنیت، مخالفت برخی کشور‌های عضو این شورا، آمریکا را بر آن داشت تا از بخشی از قطعنامه که در آن، موادی برای تحریم تسلیحاتی پیش‌بینی شده بود، چشم‌پوشی کند، نشریه «جینز دیفنس» در این باره می‌نویسد: «به دلیل مخالفت اکثریت اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل، دولت ریگان عملاً از تلاش خود به‌منظور تحریم تسلیحاتی ایران و عراق دست برداشته است.»
این نشریه می‌افزاید: «با اینکه مخالفین این موضوع مشخص نشده‌اند، ولی حداقل سه عضو دائمی شورای امنیت از جمله فرانسه، چین و شوروی صادرکننده عمده سلاح به طرفین جنگ می‌باشند.»
رادیو بی.بی.سی موضع چین و شوروی را چنین بیان می‌کند: «گزارش‌ها حاکی از آن است که آمریکا برای صدور قطعنامه دوم که به‌موجب آن، طرفی که آتش‌بس را نپذیرد، با تحریم اسلحه مواجه خواهد شد، با مخالفت چین و شوروی مواجه شده است.»
خبرگزاری فرانسه نیز درباره اقدامات پنج عضو غیردائمی شورای امنیت اعلام کرد: «آرژانتین، کنگو، امارات متحده عربی، غنا و زامبیا در ملاقات با رئیس شورای امنیت، خواستار اصلاح برخی مواد قطعنامه پیشنهادی در رابطه با ماده ۳۹ و ۴۰ منشور سازمان ملل هستند. در این مواد، مکانیسم تحریم‌های پیش‌بینی شده علیه طرفی که راه حل سازمان ملل را نپذیرد مطرح شده است.»
این خبرگزاری می‌افزاید: «این کشورها، همچنین خواستار گنجانده شدن محکومیت کشور استفاده‌کننده از سلاح‌های شیمیایی شده‌اند. به نظر آن‌ها باید تخاصمات میان دو کشور در زمین، هوا و دریا متوقف شود و ناظران سازمان ملل بر آتش‌بس نظارت کنند. آن‌ها تقاضا کرده‌اند که متن قطعنامه در اختیار متخصصان سازمان ملل قرار گیرد تا خسارات وارد شده در جنگ مورد ارزیابی قرار گیرد.»
خبرگزاری رویتر نیز در تشریح اقدامات پنج عضو غیردائمی شورای امنیت (که کشور‌های ژاپن، آلمان و غنا از جمله آن‌ها هستند) گزارش داد: «توافق نهایی در میان پنج عضو دائم شورای امنیت درباره قطع‌نامه‌ای لازم‌الاجرا که در آن از ایران و عراق خواسته شده است به‌فوریت اعلام آتش‌بس نمایند، بسیار نزدیک است. اما کشور‌های عضو غیر دائم این شورا ـ در حال حاضر شامل آلمان غربی، غنا و ژاپن ـ درباره لحن پیشنهادی، شک و شبهه دارند و پیشنهادات دیگری را مطرح ساخته‌اند.»
منابع آلمانی گفتند: «متن کنونی با لحنی تند تهیه شده و عمده آن توسط آمریکایی‌ها تدارک دیده شده است. تدارک قطع‌نامه‌هایی که بر سر یکی از طرفین بکوبد، بیهوده است. ما مایل هستیم عناصر دیگری را نیز در قطعنامه در نظر بگیریم به‌طوری که ایران بتواند بگوید در آن، مواضع ایران نیز مورد توجه قرار گرفته است. این عناصر سه‌گانه عبارت‌اند از: روشن ساختن اینکه ایران آغازگر جنگ نبوده است. خاطرنشان ساختن نقض پیمان‌های بین‌المللی منع کاربرد سلاح‌های شیمیایی از جانب عراق و توافق در مورد مسئولیت بازپرداخت غرامت‌های جنگی.»
به علت نقش کنونی آلمان فدرال که به نظر می‌رسد مصالحه‌جویانه‌تر است، این کشور مورد توجه مقامات کشور‌های عربی قرار گرفته است. در این باره، خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از بُن اعلام کرد: «در راستای مساعی دولت آلمان در زمینه تهیه قطعنامه شورای امنیت درباره جنگ ایران و عراق که به عقیده آلمانی‌ها حتماً باید تا حدی برای ایران قابل قبول باشد، قرار بود امروز یک هیئت عالی‌رتبه از اتحادیه عرب به سرپرستی «شاذلی قلیبی» و «عبدالکریم الایریانی» وزیر خارجه یمن شمالی، به بن سفر کرده و با هانس دیتریش گنشر وزیر خارجه آلمان ملاقات کنند، ولی امروز به‌طور غیرمترقبه‌ای، اعلام شد که این هیئت به بن سفر نخواهد کرد. به‌جای این هیئت، هیئتی به سرپرستی وزیر مشاور در امور خارجه کویت، امروز به بن رفت و با «یورگن زودهوف» معاون وزیر خارجه آلمان مذاکره کرد.
مقامات آلمانی در مذاکره با این هیئت، مجدداً موضع آلمان در شورای امنیت درباره جنگ ایران و عراق را اعلام کردند و افزودند که قطعنامه در صورتی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد که به نکات درخواستی ایران هم در آن توجه شده باشد. از جمله، ایران همچنان خواهان متجاوز شناخته شدن صدام حسین به‌عنوان آغازکننده جنگ و محکومیت اوست. در محافل سیاسی بن، همچنین در این مورد گفته می‌شود که برای آشنایی بیشتر با نظرات ایران از قطعنامه شورای امنیت، امکان دارد که وزیر خارجه ایران، دکتر ولایتی، هم در هفته آینده یک سفر کوتاه به بن داشته باشد.»
در این حال، اعلام شد که «خاویر پرز دکوئیار» دبیرکل سازمان ملل، آخر هفته آینده به ایران و عراق سفر خواهد کرد. خبرگزاری فرانسه درباره مفاد کلی مذاکرات دکوئیار اعلام کرد: «وی دو کشور ایران و عراق را در جریان شرایط قطعنامه شورای امنیت قرار خواهد داد.»
رادیو صوت الجماهیر عراق امروز ادعا کرد که «هانس اشترگن» رئیس اتحادیه بین‌المجالس جهانی، حمایت این اتحادیه را از اصول پنج‌گانه صلح صدام اعلام کرده است. صوت الجماهیر گفت: «دکتر هانس اشترگن رئیس اتحادیه بین‌المجالس جهانی، جانب‌داری این اتحادیه را از اصول پنج‌گانه صلح که در نامه آقای رئیس‌جمهور رهبر صدام حسین برای حکام ایران در مورخ دوم اوت ۱۹۸۶ (۱۱ مرداد ۱۳۶۵) درج شده بود، مورد تأکید قرار داده است.
وی امروز طی اظهاراتی به بخش آلمانی رادیو بغداد گفت: «موضع اتحادیه بین‌المجالس جهانی در رابطه با خاتمه دادن به جنگ عراق و ایران با مواضع و اصول درج شده در نامه آقای رئیس‌جمهور صدام حسین مطابقت دارد.»
وی افزود: «با مقامات عراقی نقشی را که پارلمان‌های جهان برای خاتمه دادن به این جنگ می‌توانند ایفا کنند، مورد بحث قرار داده است.»
این رادیو همچنین از اظهارات رئیس انجمن دوستی عراق و شوروی درباره لزوم پایان دادن به جنگ، مطالبی پخش کرد. «میخائیل بروکریف» رئیس انجمن دوستی شوروی و عراق موضع کشور متبوع خود، دایر بر ضرورت خاتمه دادن سریع به جنگ عراق و ایران، تحقق بخشیدن به صلح فراگیر مبتنی بر حقوق بین‌الملل و حل اختلافات از راه‌های صلح‌آمیز را تکرار کرده است. وی، امروز طی اظهاراتی به خبرنگار خبرگزاری عراق در مسکو، تأکید کرد اتحادیه جماهیر شوروی تمامی تلاش‌های خود را در جهت خاتمه دادن به این جنگ و حل اختلاف از راه صلح‌آمیز و عادلانه به کار می‌برد.
به گفته رادیو صوت الجماهیر، جمهوری دمکراتیک یمن جنوبی و سومالی نیز نگرانی عمیق خود را از ادامه جنگ عراق و ایران ابراز نمودند و خواستار ایجاد یک راه حل مسالمت‌آمیز و عادلانه میان دو کشور شدند. دو کشور، در بیانیه مطبوعاتی که پس از مذاکرات «عبدالرحمن جامع بری» با همتای یمنی خود، «عبدالعزیز الدالی» که در «عدن» منتشر شد، این مطلب را عنوان کردند. دو طرف در این بیانیه که امروز از رادیو عدن پخش شد، همچنین خواستار تشکیل کنفرانس سران عرب شدند.»
انتهای پیام/ 161
