جنبش حماس؛ دست برتر مردم فلسطین در برابر رژیم صهیونیستی
گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: جنبش حماس، از مهم‌ترین جنبش‌ها و سازمان‌های اسلامی در فلسطین است که در سال ۱۳۶۶شمسی برابر با ۱۹۸۷ میلادی با هدف آزادسازی اراضی اشغالی شکل گرفت. در حقیقت حماس کوته‌نوشتِ «حرکة المقاومة الاسلامیة» (جنبش مقاومت اسلامی) است و شاخه اخوان‌المسلمین در فلسطین به شمار می‌آید، از این روی پیشینه تاریخی مشترکی با آن دارد.
سابقه فعالیت
سابقه فعالیت اخوان‌المسلمین در فلسطین به پیش از تأسیس رژیم اشغالگر در ۱۳۲۷ شمسی برابر با سال ۱۹۴۸ میلادی باز می‌گردد. در سال ۱۳۱۴ شمسی برابر با ۱۹۳۵ حسن‌البنا، رهبر اخوان‌المسلمین، برادر خود عبدالرحمان البنا و استاد محمداسعدالحکیم را به فلسطین اعزام کرد.
در ادامه «سعید رمضان» یکی از رهبران اخوان‌المسلمین، نخستین شعبه اخوان را در ۴ آبان سال ۱۳۲۴ شمسی برابر با ۲۶ اکتبر ۱۹۴۵ میلادی در بیت‌المقدّس بنیاد گذاشت. سپس در سال ۱۳۲۶ شمسی برابر با سال ۱۹۴۷ میلادی اخوان‌المسلمین در فلسطین با حدود ۲۵ شعبه، بالغ بر ۱۲ تا ۲۰ هزار نفر عضو فعال داشت و همه این شعبه‌ها را اخوان‌المسلمین مصر رهبری می‌کرد.
علت تاسیس
شکست کشور‌های عربی از رژیم اشغالگر در جنگ شش روزه در سال ۱۳۴۶شمسی برابر با سال ۱۹۶۷ میلادی از یکسو سبب تضعیف و انفعال شماری از گروه‌ها و احزاب در جهان عرب شد و از سوی دیگر، شماری از گروه‌های اسلام‌گرا را به اقدام جدی برانگیخت و آن‌ها را به عرصه سیاست سوق داد.
مراحل تحول جنبش
بر این اساس می‌توان تحول جنبش اخوان‌المسلمین فلسطین را از ۱۳۴۶شمسی برابر با سال ۱۹۶۷ میلادی به چهار دوره سازماندهی تدریجی و تحکیم پایه‌های جنبش از سال ۱۳۴۶ تا سال ۱۳۵۵شمسی برابر با سال‌های ۱۹۶۷ـ۱۹۷۶، نهادسازی و توسعه دامنه جنبش از سال ۱۳۵۵ تا سال ۱۳۶۰شمسی برابر با سال‌های ۱۹۷۶ـ۱۹۸۱، پایان مرحله زیربناسازی و انتقال به عرصه مقاومت از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۶۶شمسی برابر با سال‌های ۱۹۸۱ـ۱۹۸۷ و مرحله جهاد با اشغالگران صهیونیست از سال ۱۳۶۶شمسی برابر با سال ۱۹۸۷ میلادی تاکنون تقسیم می‌شود.
اوج‌گیری فعالیت سیاسی این جنبش در سرزمین‌های اشغالی از یک سو متأثر از مؤلفه‌هایی، چون وقوع انقلاب اسلامی در ایران و فعالیت جنبش‌های اسلامی در مصر و از سوی دیگر، مقارن با افول شدید جنبش‌های ملی‌گرا در جهان عرب بود. با وجود این اخوان‌المسلمین فلسطین اموری مانند اصلاح فردی، تشکیل جامعه اسلامی و برپایی دولت اسلامی را از اولویت‌های خود می‌دانست و مقاومت مسلحانه در برابر اشغالگران جزو اولویت‌های آن‌ها نبود.
همکاری با حکومت خودگردان فلسطین
حماس اگرچه پیمان‌های اسلو را قبول ندارد، زیرا معتقد است رژیم صهیونیستی در فلسطین سرزمینی ندارد و آن را به زور اشغال کرده‌است، اما با حکومت خودگردان فلسطین همکاری کرده، وارد مهم‌ترین نهاد‌های وابسته به آن شده و حتی در سال ۲۰۰۶ با پیروزی در انتخابات شورای قانون‌گذاری فلسطین به حزب حاکم مجلس قانون‌گذاری فلسطین تبدیل شدند و «اسماعیل هنیه» از رهبران حماس به عنوان نخست‌وزیر حکومت خودگردان فلسطین معرفی شد.
جنگ مسلحانه با سازمان فتح
جنبش حماس به دنبال اختلاف نظر و عقیده با سازمان فتح در نوع و چگونگی مبارزه با رژیم صهیونیستی در تابستان ۲۰۰۷ در جنگ داخلی فلسطین وارد جنگ مسلحانه با سازمان فتح شدند. حماس در نبرد غزه پیروز شده و کنترل کامل نوار غزه را به دست گرفت، اما در کرانه باختری شکست خورده و فعالیت آن در این منطقه غیرقانونی اعلام شد.
تفاوت نظر در مورد حماس
کشور‌های مختلف پیرامون جنبش حماس آرا، افکار و نظر‌های مختلف و بعضا متضادی دارند. در این میان آمریکا، رژیم صهیونیستی و کانادا حماس را گروهی تروریستی می‌دانند. استرالیا و بریتانیا فقط شاخه نظامی حماس یعنی «گردان‌های عزالدین قسام» را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند. از طرف دیگر نیز فعالیت حماس از سال ۱۹۹۹ در اردن هم غیرقانونی اعلام شده‌است.
تحریم اروپا
پس از پیروزی حماس در انتخابات، اتحادیه اروپا اعلام کرد تنها در صورتی کمک‌های خود به ارزش چند ۱۰۰ میلیون دلار به فلسطین را ادامه خواهد داد که حماس رژیم صهیونیستی را به رسمیت بشناسد، خشونت‌ها را پایان دهد، و توافقات دولت‌های قبل را بپذیرد.
روابط با کشور‌های دیگر
جمهوری اسلامی ایران این گروه را به رسمیت شناخته و از آن حمایت معنوی می‌کند. از طرف دیگر جنبش مقاومت اسلامی حماس تا پیش از جنگ داخلی سوریه ارتباط خوبی با دولت بشار اسد داشت. اما بعد از وقوع جنگ داخلی در سوریه رابطه این گروه با سوریه و بشار اسد به سردی گرائید. هرچند در روز‌ها و هفته‌های اخیر روابط دو طرف در حال بهبود و ترمیم شدن است.
در سال ۲۰۰۸ میلادی احمد ابوالغیط وزیر خارجه مصر در دولت حسنی مبارک، ضمن اعلام اینکه مصر هرگز سیطره حماس بر نوار غزه را به رسمیت نمی‌شناسد، مقاومت حماس را مضحک خواند و حملات موشکی حماس به رژیم صهیونیستی را فرصتی برای حمله این رژیم اشغالگر به فلسطین قلمداد کرد. دولت مصر همچنین تدابیر امنیتی گسترده‌ای رابرای کنترل مرز‌های خود در طول نوارغزه برای جلوگیری از قاچاق اسلحه از مصر به سرزمین‌های تحت سیطره حماس در نظر گرفته‌است.
حماس و انقلاب مصر
با وقوع انقلاب مصر در سال ۲۰۱۱ و سقوط حکومت حسنی مبارک و به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین، دیدگاه سیاستمداران جدید مصر متفاوت از حکومت قبل بود و آن‌ها در صدد نزدیکی به مردم نوار غزه و جنبش حماس برآمدند. این امر با استقبال رهبران حماس روبرو شد و روابط دوجانبه بیش از پیش تقویت شد. پس از برکناری حکومت اخوان‌المسلمین، خشونت‌ها در مصر گسترش یافت و صد‌ها نفر از جمله نظامیان مصری کشته و زخمی شدند و به اموال عمومی خسارت‌های زیادی وارد شد.
در پی این رویداد‌ها دادستانی مصر، حماس را به مشارکت با نیرو‌های اخوان المسلمین برای برنامه‌ریزی‌های تروریستی متهم کرد. در اواخر ژانویه و اوایل فوریه ۲۰۱۵ دادگاهی در مصر، شاخه نظامی جنبش فلسطینی حماس با عنوان گردان‌های عزالدین قسام را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد و آن را تحریم کرد.
انتهای پیام/ ۱۳۴
