مروری بر نقش روحانیت و مراجع در دفاع مقدس

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس به نقل از حوزه، این تعبیر عارفانه امام خمینی(ره) که «شهادت هنر مردان خداست» از زبان و بیان پیر جماران، گویای حقیقتی ناب و تابناک است که در امتداد تاریخ خون و رشادت، شهد شهادت را در کام عاشقان حضرت الله گوارا و شیرین میسازد.

در شهادت سه شهد شهودی هست؛ «هنر»«مردانگی» و «خدا» و تنها کسی میتواند به کنه حقیقت شهادت بار یابد که هم از دریای دیار هنر جرعه ای نوشیده، هم در وادی مردانگی نفس زده. هم به بارگاه یار حقیقی انسان و حقیقت جاوید ایمان، راهی داشته باشد و...

و باز امام عارف ما در بیانی ماندگار، زیبا و معرفت آموز فرمودند:

«شهدا در قهقهه مستانهشان و در شادی وصلشان عند ربهم یرزقونند.»

و روحانیت عظیم الشأن، فداکار، مردمی و دلیر ما که جانفشانی در راه خدا را با جهاد علمی و رشادت فکری درآمیختند و تابلوی سبز زندگی را نقشی سرخ زدند، تلألویی ماندگار و تابنده را در همارة تاریخ هنر، مردانگی و خدایی شدن رقم زدند.

مراجع عظیم الشأن و روحانیون فاضل و جهادگر این مرز و بوم، که در طول سالها آتش و خون، براستی و درستی، جلوههای ایمان و صبوری بودند، با دو بال علم و عمل، شوق و شیدایی را در جبهههای حق علیه باطل، جاودانه کردند.

اینک آغاز هفته دفاع مقدس همچون همیشه، یادآور جهاد و شهامت و رشادت فرزندان این مرز و بوم پرگهر اسلامی است.

«دفاع مقدس» زیباترین تعبیر و پرمغزترین عبارت برای آن سالهای رستگاری، همیاری، امید و عنایت بود که در جامه نعمات خدا و هیئت رزمندگان جبههها، بروز و ظهوری ماندگار یافت.

ما دفاع کردیم و نه جنگ طلبی، کارمان نیز مقدس بود و نه شقاوت پیشگی. ما اهل صلح بودیم، نه کشورگشایی و ظلم؛ و این همه از مجرا و مجلای ایمان و اعتقاد و هویت دینی مان سرچشمه گرفت و به یکی از پرافتخارترین دورانهای این ملت در طول تاریخ چند هزار سالهاش تبدیل شد.و مصافی را رقم زد که حتی یک وجب از خاک این کشور جدا نشد و دشمنان پرشمار و ابرقدرتان و جمع شیاطین شرق و غرب نتوانستند از پس ایمان و همدلی خدایی صفتان این دیار برآیند و همانطور که امام عزیزمان فرمود: در این جنگ، ابهت ابرقدرتهای شرق و غرب شکسته شد.

و این همه را مدیون شهیدان و ایثارگرانی هستیم که با بر تن کردن خلعت زیبای شهادت، به جنگ شب رفتند و به دل تاریخ زدند و... خاطره شدند:

هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق/ ثبت است بر جریده عالم دوام ما

در این میان اما نقش مراجع، علمای، روحانیت و در رأس آنها امام خمینی(ره) که با رشادت، فداکاری و حتی خون خویش، نهال اسلام و انقلاب را آبیاری کردند و این یادگار را در زیر رواق مقرنس یادها و خاطره هایشان برای ما برجای گذاردند، بسیار برجسته و ماندگار است.

 به ما میراث داران خویش اعتماد کرده و این پرچم سبز و سرخ را بهدست ما سپردند، اینک این مائیم و آنچه بر گرده ایمان و عملهایمان سنگینی میکند و نتیجة هشت سال که نه، نتیجه هزاران سال جهاد و رشادت همه مردان و زنان راه خداست، از اولین تا آخرین.

علمای روحانی ما با ایفای نقش جاودانه و و درخشانشان در طول هشت سال دفاع مقدس نشان دادند که به راستی «آیت خدا» در آوردگاه علم و عمل بوده و مصادیق تام و تمام ایمان و عرفان میباشند.

عرفانی که نه در کنج عزلت و عافیت، که در میدان جهاد و جنگ و زیر خمپاره و گلوله، در میان آتش و خون معنا می یابد و به منصه ظهور میرسد.

روحانیون که که توشه علم را با حقیقت عمل، در هم آمیختند و درس و بحث طلبگی را در صورتی دیگر، اما با همان سیرت در جبههای دیگر بپا داشته و بسیجی راه عشق شدند که بسیج، مدرسه عشق است.

و کیست که نداند دعای خیر و چهره نورانی امام(ره) و همه مراجع عظام و علمای ربانی، چه پشتوانه قدرتمند، نیروی مضاعف و توان خدایی را به دل و جان رزمندگان اسلامی میبخشید و برترین نقطه اتکالشان بعد از خدا بود.

سابقه مجاهدات و عقبه مبارزاتی روحانیت شیعه

روحانیت شیعه، در طول تاریخ حیات خود، با جبهه و جهاد سر و کار داشته است. مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله)، از خاطرات حضور روحانیت در جبهه های نبرد می فرمایند:

«روحانیت ما، در گذشته هم از این کارها خیلی کرده و در صحنه های دفاع گوناگون، حضور داشته است. در نهضت اسلامی عراق [سال 1920 میلادی ] علمای بزرگ ما، پیشتاز جهاد بودند. اول، آقا میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم) و بعد مرحوم شریعت اصفهانی فرمانده و رهبر میدان دفاع بودند. من خودم دو نفر عالم را دیدم که در آن جبهه رفته و لباس رزم پوشیده بودند و دفاع می کردند؛ یکی مرحوم آیت الله کاشانی و دیگری هم یکی از علمای مشهد بود.»

نقش برجسته ولایت فقیه و مراجع عظام در حمایت و رهبری میدان جهاد

جنگ در اصطلاح پیکار مسلحانه و خونین گروههای متشکل است یا کشمکش و برخورد مسلحانه میان دو یا چند سو گفته شده است. اما در قاموس اسلام جنگ، جلوه دینی یافته و شامل انواعی می شود که یکی از آنها، جهاد دفاعی است.

نظر بر آنکه رهبران اسلامی با برخورداری از سه ویژگی معماری، فرماندهی و فقاهت زعامت می نمایند لذا اعلام دفاع مقدس و صلح از شئونات ولایی محسوب می شود. حضرت امام خمینی (ره) از جمله آن رهبران اسلامی بود که بزرگترین جنگ فرسایشی قرن را فرماندهی کرد. چون اصل 110 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران این امر را از جمله اختیارات رهبری بر شمرده است.

نقش بینظیر و تاریخی حضرت روح الله(ره) در پشتیبانی و مدیریت دفاع

بی شک  ثقل فرماندهی جنگ نابرابر و تحمیل شده جهان استکبار علیه نظام نو پای اسلامی ایران بر دوش ابر مردی قرار گرفت که تمام محاسبهگران نظامی دنیا را به حیرت واداشت و ناچار آنها را به قرار عجز و ناتوانی وادار نمود. ایشان قهرمانی از تبار هابیل و بت شکنی از نسل ابراهیم و اعجاز آفرینی از نسل عیسی (علیه السلام) و سیدی از سلاله پاک رسول الله (صلی الله علیه و آله) بودند. همان مردی که در حوزه های علمیه و در میان روحانیت متعهد و اصیل پرورش یافت و درس مقاومت و ایثار و فداکاری را به خوبی فرا گرفت و شاگردانی را به پهنای یک کشور و حتی جهان تربیت نمودند امروز نقش حضرت امام (ره) در دفاع مقدس بهعنوان فرمانده کل قوا و یک کارشناس نظامی به تمام معنا، بر هیچ کس پوشیده نیست. دستور ایشان برای اجرا و یا توقف عملیات ها و همه و همه بر اساس مصالح و به مقتضا و شرایط جنگ بود. با روح بلند، توکل وصف ناپذیر و دم مسیحایی خود مدیریت هشت سال دفاع مقدس را به عهده گرفت امام بزرگوار است، و لحظه ای در مقابل دشمن تا بُن دندان مسلح کوتاه نیامدند.

روحانیت ایفاگر نقش های مختلف در دفاع مقدس

از آن زمان که خداوند بر این ملک و ملت منت نهاد و اسلام عزیز را بر آن ارزانی داشت، مجموعه و تشکلی دینی به نام روحانیت عهده دار پاسداری از حریم آن در مقابل هجمه دشمنان، منحرفین و مکاتب بیگانه گردید که در شکلهای مبارزه با استعمار، استکبار، سلاطین و مکتبهای تزویری جلوهگر شده است، کسانی همچون سید جمال، میرزای شیرازی، سید حسن مدرس، سید عبدالحسین لاری، آیتالله کاشانی، شیخ فضل ا... نوری، نواب صفوی و در دوره اخیر، امام خمینی(ره) و امام خامنهای این وظیفه خطیر را به انجام رساندهاند و در نهایت در دفاع مقدس نقش های مختلفی توسط روحانیت انجام شده که به برخی از آنها می پردازیم:

نقش اخلاقی - تربیتی:

این نقش با تربیت نوجوانان و جوانان از مساجد و محافل دینی آغاز و تا سنگرهای رزمندگان اسلام کشیده می شد و در این راستا طیف گستردهای از روحانیت بزرگوار انتشار نور میکردند که میتوان از کسانی مانند آیت ا... حاج میرزا جواد آقا تهرانی، شهید شاه آبادی و ... نام برد.

نقش تبلیغی:

گروهی از روحانیون نیز برای تحقق آیه «الذین یبلغون رسالت ....» وظیفه خطیر تبلیغ را در بین رزمندگان بر عهده گرفته بودند که با تبیین، روشنگری و تهییج نیروهای مردمی از طریق بیان حوادث دوره های مختلف جهاد در تاریخ اسلام و به خصوص حوادث کربلای حسینی، حرکت و موج دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی را عهده دار گردیده بوددند؛ اصلی ترین افراد در این حوزه، ائمه جمعه در سراسر کشور و سپس وعاظ گرامی بودند که به صورت «روزآمد»، توجیه حوادث و مسائل را بر عهده داشتند.

نقش آموزشی:

عده ای از روحانیون نیز در پادگان ها،اردوگاه ها و یگان های در خط به آموزش رزمندگان اسلام نسبت به احکام، اعتقادات و ... اهتمام می ورزیدند و شبهات دینی ایشان را پاسخ می دادند به گونه ای که رزمندگان عزیز پس از چندی حضور در جبهه، تسلط کافی نسبت به اینگونه مباحث پیدا می نمودند و بعد از بازگشت از جبهه به راحتی می­توانستند به سایر اعضای خانواده و دوستان نیز احکام دینی و... را آموزش دهند.

نقش پشتیبانی:

از دیگر کارهایی که ایشان انجام می دادند می توان به نقش پشتیبانی جبهه اشاره نمود که مردم بزرگوار کشور با اعتمادی که به ایشان داشتند و با صحبت هایی که می­نمودند، با اتفاق بخشی از درآمد و اجناس خویش، وظیفه جهاد مالی خود را انجام می­دادند با این اقدام بود که مساعدت­کنندگان مالی نیز احساس می­نمودند به نوعی در دفاع مقدس حضور مؤثر دارند.

نقش فرماندهی:

یکی از وظایف زیبایی که بخشی از روحانیون برعهده گرفته بودند، فرماندهی در رده­های مختلفی از دفاع مقدس بود این مسئولیت با توجه به اینکه روحانیت از قداست خاص برخوردار بود، زیرمجموعه­های مربوط را بسیار کاراتر مینمود؛ زیرا وقتی یک رزمنده مشاهده میکرد که یک روحانی معمم، یا طلبه­ای درس خوانده، فرماندهی یگان او را بر عهده گرفته توانایی مضاعفی پیدا می­نمود و تلاش و مجاهدت خود را افزایش می­داد.

نقش رزمنده:

لطیفترین بخش حضور روحانیت در دفاع مقدس، حضور این قشر عزیز و گرامی به عنوان رزمنده تک ور بود که به واقع هرگاه با چنین صحنه ای مواجه می شدیم، اشک در چشمان بیننده حلقه می زد و به نوعی این گونه طلاب و روحانیون چشم و چراغ یگان بودند و معنویت آن مجموعه را به نحو چشم­گیری افزایش می دادند و ضمناً این گونه افراد در اغلب موارد به لحاظ انجام کارهای نظامی نیز بسیار خوب می درخشیدند و لازم به ذکر است که به لحاظ آماری و نسبت به جمعیت این قشر، تعداد زیادی در این نقش حضور فعال داشتند.

نقش فرمانده کل قوا:

محوریترین نقش در قامت فرماندهی کل قوا، تبلور یافته بود که رزمندگان، فرماندهان و مردم با دلداگی و سربازی فداکارانه چشم به جایگاه امامت و مرجعیت داشتند، اشاره و درخواست ایشان برای «شکست حصر آبادان» هدایت اصولی امام خمینی(ره) به عبارت خدا خرمشهر را آزاد کرد، یا چگونگی پایان جنگ را به یاد آورد.

جمع بندی نقش های راهبردی روحانیت:

1-ایفای نقش در دادن جنبه دینی و تکلیف الهی به دفاع و ایدئولوژیک بودن آن؛

2- مقدس سازی و مقدس کردن دفاع؛

3- ایفای نقش در میزان تأثیر روحیه در عوامل آمادگی و توان رزم و حتی رساندن آن به بالاترین و وزین ترین عامل.

4- تأثیرگذاری در معنویت جنگ و انتقال معنویت از جبهه به جامعه.

5-  ایفای نقش پیشتازی همچون سایر عرصه های انقلاب اسلامی.

6- اثبات و القاء اصل اسلامی علم توأم با عمل و عمل با شناخت و بصیرت.

7- استفاده از عرصه دفاع مقدس به حکم زدن و تجربه کردن بسیاری از نظرات فقهی و دینی به خصوص در زمینه های تربیتی و اخلاقی اجتماعی و حتی مدیریتی.

8- کنترل مسئولین و رزمندگان از گرفتاری در دام های کبر، غرور و... .

9-نشان دادن یک بعدی نبودن روحانیت و توانمندی روحانیت در حضور در عرصه­های مختلف حتی مدیریت و فرماندهی یگان های عملیاتی.

حضور روحانیت در جبهه، ارتقاء توان رزمی و مقابله با جنگ روانی دشمن

حضور گسترده روحانیون و علمای عظام در جبهه های جنگ مانند آیت ا... میرزا آقای تهرانی، آیت ا... مشکینی، آیت ا... شهید مدنی، آیت ا... صدرالدین حائری در جبهههای نبرد و طلاب و روحانیون جوان که دوش به دوش سایر رزمندگان با دشمنان اسلام میجنگیدند. از طرفی جنگ روانی دشمنان اسلام را که روحانیون را هدف قرار داده بودند خنثی میکرد، آنها تبلیغ می کردند «که اگر جنگ و دفاع مقدس است چرا روحانیون به جبهه نمیآیند و خود نمیجنگند» ولی مردم و رزمندگان میدیدند که روحانیون گرانقدردر کنار آنها و سنگر های حق علیه باطل حضور دارند و از طرف دیگر موجب بالا رفتن روحیه و انگیزه سایر اقشار و رزمندگان و در نتیجه ارتقاء توان رزمی نیروهای مسلح و نیروهای مردمی می شدند.

یکی دیگر از ترفند های دشمن بمباران و موشک باران شهر های مرزی برای ایجاد وحشت در بین مردم غیور و مرز نشین جمهوری اسلامی، تخلیه شهر های مذکور و در نتیجه کاهش امکانات پشتیبانی از رزمندگان اسلام بود.

در این رابطه ائمه محترم جمعه از جمله مرحوم حجت الاسلام جمی امام جمعه محترم آبادان، حجت الاسلام نوری امام جمعه محترم خرمشهر، حجت الاسلام جزایری امام جمعه اهواز، آیت ا... شهید اشرفی اصفهانی امام جمعه محترم کرمانشاه و مرحوم حجت الاسلام عسگری امام جمعه محترم و رزمنده گیلانغرب با حضور دلیرانه خود در این شهر ها با برگزاری نماز جمعه و جماعت موجب حفظ جمعیت شهری و بالا بردن استقامت و روحیه ایثار و از خود گذشتگی در میان مردم شده و نقشه شوم دشمنان را نقش بر آب کردند.