خطاهای پزشکی از آمار تا واقعیت
به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، روزنامه رسالت در یادداشتی به قلم ملیحه زرین‌پور آورده:
خطا و اشتباه در هر حرفه‌ای دور از ذهن نیست، اما وقتی صحبت از خطای پزشکی می‌شود صورت‌مسئله شکل دیگری به خود می‌گیرد، چراکه خطای پزشکی باجان و سلامتی انسان در ارتباط است. خطا و قصور در پزشکی ناشی از نبود «دقت» و «مهارت» کافی است و این امر منجر به تشدید بیماری، فلج یا قطع عضو و حتی در موارد بسیاری سبب فوت فرد می‌شود و این در شرایطی است که احیا یا نجات جان بیمار ممکن بوده است.
گذشته ازآنچه عنوان شد قصور پزشکی گاهی براثر تجویز داروی اشتباه، بی‌دقتی، بی‌توجهی به سوگندنامه پزشکی، بی‌تجربگی، عدم تعهد به شغل، در اولویت قرار دادن مسائل مالی و مادی، اشتباه‌های اتاق جراحی، ناکارآمدی تیم پزشکی، استخدام افراد غیرمتخصص، پایین بودن کیفیت تجهیزات پزشکی، وسایل ناکافی و پایین بودن سرعت عمل تیم پزشکی در احیای بیمار رخ می‌دهد و گاهی هم براثر خستگی، خواب‌آلودگی، استرس و فشارهای روحی به‌طور کاملاً سهوی و اتفاقی به وجود می‌آید.
هرچند به اعتقاد بسیاری، خطا و اشتباه ممکن است در هر حوزه‌ای رخ دهد. اما در حوزه پزشکی همان‌طور که اشاره شد می‌تواند به قیمت جان یک نفر، عزادارشدن یک خانواده و یا گرفتاری بیمار منجر شود یا حتی جامعه‌ای را تحت تأثیر قرار دهد، چراکه این روزها باوجود فضای مجازی، دسترسی به اخبار و اطلاعات و حتی ویدئوهای این‌چنینی بسیار آسان است و سبب دست‌به‌دست شدن و تشدید جو می‌شود.
چنانچه خبر قصور پزشکی و بریدن دست نوزاد حین تولد یا شکستگی و فلج شدن دست نوزاد دیگری یا ماجرای پسر بچه‌ای که در اثر گچ گرفتگی اشتباه دستش را از دست داد و یا تشخیص اشتباه و عدم اقدامات به موقعی که مادر و نوزاد در بطنش را به کام مرگ کشاند و خانواده‌ای را برای همیشه داغدار کرد، از آن دست مواردی است که ضمن برانگیختن تعجب عمومی از چنین اشتباهاتی، اعتماد به جامعه پزشکی را خدشه‌دار می‌کند.
13هزار پرونده خطای پزشکی در سال
به گفته دکتر محسن خلیلی، قائم‌مقام معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی ایران، « سالانه 800 میلیون خدمات پزشکی به مردم ارائه می‌شود که در حدود 12 تا 13 هزار پرونده مربوط به خطاهای پزشکی در کشور تشکیل می‌شود و بیشترین خطاهای پزشکی مربوط به پزشکان زنان و زایمان، جراحان عمومی و دندان‌پزشکان بوده است». بااین‌حال اکنون 7 هزار پرونده خطای پزشکی در پیچ‌وخم رسیدگی هستند، اما به گفته مسئولان سازمان نظام پزشکی کشور، 60 درصد از آن‌ها، مربوط به بروز عارضه در بیمار هستند و خطای پزشکی در ایران را کمتر از نرم جهانی عنوان می‌کنند.
طی یک بررسی در آمریکا حدود 9/5 درصد از مرگ‌ها به خاطر خطای پزشکی اتفاق می‌افتد. در استرالیا این آمار به 12 درصد می‌رسد و در کانادا 11/3 درصد از افرادی که در یک سال می‌میرند، قربانی خطای پزشکی هستند و آمار مرگ ناشی از قصور کادر درمانی در انگلیس و آلمان هم حدود 2 درصد برآورد شده است. گفته می‌شود بسیاری از پرونده‌های مربوط به شکایات پزشکی در کشور ناشی از عوارض پزشکی است. عوارضی که بروز آن ناخواسته بوده و پزشک در ایجاد آن نقشی ندارد فلذا قصوری مرتکب نشده است. اما قصور ناشی از سهل‌انگاری و عدم تعهد به کار هم از آن دست مواردی است که بروز آن کم نیست.
بااین‌حال مطابق آنچه ایرج حریرچی، قائم‌مقام وزیر بهداشت پیش‌ازاین در کنگره‌ای سراسری ابراز داشته «طبق آمارهای بین‌المللی، احتمال خطا در بیمارستان‌ها یک در ۲۰۰ است». وی گفته است: « در کشور ۴۵ درصد بیمارستان‌ها، ساختمان‌هایی دارند که از اول بیمارستان نبوده است. بنابراین آمارها حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد منابع بهداشت و درمان در کشورها حتی آن‌هایی که توسعه‌یافته هستند، تلف می‌شود که بخش زیادی از آن به دلیل خطاهای پزشکی است. علاوه بر آن، طبق آمارهای جهانی، ۱۰ درصد کسانی که وارد بیمارستان‌ها می‌شوند دچار خطای پزشکی قابل‌توجهی می‌شوند.»
از قصور تا اشتباهات سهوی
از این آمار و ارقام که گذر کنیم باید عنوان کرد خطای پزشکی ممکن است به هر دلیلی رخ دهد و گاهی از دست تیم پزشکی هم خارج باشد، مانند خرابی تجهیزات و اشتباه در آزمایشات و یا داروهای اشتباهی که ممکن است حین درمان، بیمار را دچار مشکل کند و این بدان معنا است که از قصور تا اشتباهات سهوی فاصله است. اما آنچه در این میان اهمیتی دوچندان دارد این است که مسئولان و جامعه پزشکی به‌راحتی از کنار چنین خطاهایی که باجان و آینده خانواده و بعضاً جامعه‌ای در ارتباط است به‌آسانی گذر نکنند تا به حداقل ممکن برسد.
خانم مرادی ازجمله افرادی است که در اثر قصور پزشکی حین عمل جراحی از پزشک خود گله‌مند‌است و به سبب اعتراضاتی که داشته، اکنون در حال پیگیری برای درمان مجدد است. وی چند ماه پیش تحت جراحی زیبایی بینی قرارگرفته و به سبب بروز اشتباهی کوچک، خون پمپاژ شده به زیرپوست و دور چشمش راه می‌یابد و اکنون بعد از چند ماه به گفته خودش از دیدن قیافه‌اش در آینه وحشت می‌کند، چراکه زیر چشمانش آن‌چنان سیاه و قرمز است که گویا دچار سوختگی شدید شده است.
علی زنگنه هم از دیگر افرادی است که مدعی است به سبب خطای پزشکی، چند ماه درد شدیدی در ناحیه فک و دندان متحمل شده و به سبب این درد مسکن‌های قوی مصرف کرده و سبب بروز ناراحتی معده شده است. زنگنه به ما می‌گوید: یک سال پیش برای درمان ریشه به دندانپزشکی مراجعه کرده و بعد هم برای ماندگاری بیشتر دندان آسیب‌دیده‌اش به پیشنهاد دندانپزشک روی آن قاب گرفته است، اما گویا درمان ریشه به‌درستی و کامل انجام‌نشده و دندان از داخل دچار عفونت می‌شود و چون عفونت کم و ناپیدا بوده کسی متوجه علت دردش نمی‌شود و مجبور به مصرف داروهای مسکن می‌گردد و درنهایت، دندانپزشک دیگری علت را شناسایی می‌کند و مجبور می‌شوند قاب گرفته‌شده را با زحمت و درد فراوان خارج و درمان را مجدد انجام دهند.
لطفی هم خانم مسنی است که به همراه عروسش به مطب روانپزشک مراجعه کرده و می‌گوید عروسش در غم از دست دادن نوزادش دچار ناراحتی روحی و افسردگی شده است. وی مدعی است جنین تا قبل از تولد سالم بود و تمام آزمایشات و سونوگرافی هم این را تائید می‌کرد، اما بعد از زایمان گفتند نوزاد مرده متولدشده است. می‌گوید باورم نمی‌شود و نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده است. به حتم پای قصور کادر درمانی در میان بوده است. هرچند این مورد را نمی‌توان جزو خطاهای پزشکی محسوب کرد و ممکن است هم قصور پزشکی و هم مشکل پزشکی خود نوزاد در میان باشد، اما ازاین‌دست خطاها حین تولد نوزادان در بیمارستان‌ها زیاد پیش‌آمده است. مانند سرخوردن نوزاد از دست پرستار که سبب مرگ وی شده یا اشتباه در بریدن دست، صورت و پای نوزاد که در مواردی هم سبب قطع عضو شده است و همین امر سبب شده حوزه زنان و زایمان جزء صدرنشینان خطاها و شکایات پزشکی در کشور باشد.
خطاهای پزشکی؛ ایران پایین‌تر از نرم جهانی
بااین‌حال به گفته حریرچی، «آمار شکایت‌های پزشکی نسبت به کشورهای دیگر در کشور ما بسیار پایین است. این آمار حتی نسبت به خطاهای پزشکی نیز بسیار پایین‌تر است». چنانچه عنوان می‌شود عامل سوم تا ششم مرگ در آمریکا خطای پزشکی است و بررسی‌ها نشان داده سالانه بیش از 250 هزار نفر در این کشور قربانی قصور پزشکی می‌شوند و بدتر آنکه این فاجعه علاوه بر آمریکا در کشورهای دیگر همچون کانادا و انگلستان در حال وقوع است، اما باید دید این آمارها بر اساس چه روندی و نسبت به چه میزان مراجعه و جراحی و ... سنجیده شده است.
اما چطور باید از افزایش آمار قصور پزشکی و مرگ‌ومیر ناشی از آن کاست؟ آیا اصلاً قوانین جامعی برای رسیدگی وجود دارد؟
یحیی کمالی پور، نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس، پیش‌ازاین بابیان اینکه میزان مجازات‌ها برای خطای پزشکی بازدارنده نیست، گفته است: «گاهی پزشک با سوءنیت خطایی را مرتکب می‌شود اما گاهی قصوری در کار نبوده و به دلیل سهل‌انگاری این خطا رخ می‌دهد.» وی افزوده است: «میزان خطاهای پزشکی افزایش‌یافته و ما باید به‌تناسب پیشرفتی که جامعه ازنظر فناوری و تکنولوژی دارد، قوانین خود را با شرایط جامعه تطبیق دهیم. در اغلب موارد برای پزشکی که مرتکب خطا شده جریمه‌های مالی در نظر گرفته می‌شود، درحالی‌که پزشکی که ازلحاظ مالی تأمین است، این مبالغ ناچیز نمی‌تواند تغییری درروند اقدامات وی ایجاد کند و مانع از خطاهای بعدی وی شود.»
حریرچی هم عنوان کرده است: «ممکن است قصوراتی در این زمینه رخ دهد که نیاز به برخورد قانونی داشته باشد. قانون‌گذاران نظام جمهوری اسلامی، سازمان نظام پزشکی و قوه قضائیه را مکلف کرده است که با سازوکارهای مختلف به این موارد رسیدگی كنند و باهم اندیشی، احتمال بروز این خطاها را به حداقل برساند چون ایمنی بیمار، کرامت انسانی و آگاهی بخشی جزء اولویت‌های ما قرار دارند.»
اما مسئله اینجاست که عامل قصور و اشتباهات پزشکی بندرت در گواهی‌های مرگ ثبت می‌شود و در بیشتر موارد کدی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود و این امر، مرگ جمعیت چشمگیری از افراد براثر اشتباهات، غفلت و بی‌دقتی‌های پزشکی را در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها در بسیاری از نقاط جهان سبب می‌شود که گفته می‌شود اگر علت و منشأ قصور پزشکی و نحوه اتفاق آن درج شود، این‌گونه اشتباه‌ها کاهش می‌یابد، چراکه اگر قصور پزشکی انجام‌شده در پرونده بیمار و گواهی فوت درج شود، می‌توان با انجام تحقیقات و مطالعات گسترده، عوامل آن را ریشه‌کن کرد و از بروز اتفاقات ناگوار برای بیماران و تأثیر نامیمون آن بر زندگی شخصی و اجتماعی در جامعه جلوگیری کرد.
انتهای پیام/ 151
