حسین خسروجردی و آثاری که تاریخ تصویری انقلاب و دفاع مقدس شد

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، ظهور انقلاب باعث شکل‌گیری جریانی شد که تاثیر شگرفی بر عقیده و آثار بسیاری از هنرمندان گـذاشت. این تأثیر، نه‌تن‌ها در آثار هنرمندان پس از انقلاب، بلکه بر هنرمندانی که پیش‌از آن نیز به آفرینش هنری پرداخته بودند، نمایان شد و به این شکل، با ظهور انقلاب، آثار این دسته از هنرمندان، حال و هوایی تازه و معنوی یافت؛ و هر هنرمند در هـر مـوقعیتی، به یک ارزیابی مجدد در رابطه با آثار خویش پرداخت.

نقاشی در بعد از پیروزی انـقلاب اسلامی بـا برپایی نمایشگاهی در بیستم فروردین‌ماه ۱۳۵۸ در حسینیه‌ی ارشاد شکل گرفت. در این نمایشگاه هنرمندانی چون، حبیب‌الله صادقی، کاظم چلیپا، حسین خـسروجردی، حسین صدری، محمدعلی رجبی، ناصر پلنگی و چند تن دیگر شرکت داشتند.

با تشکیل مـرکز «حوزه اندیشه و هنر اسلامی» این حرکت شکل تازه‌ای به خو گرفت و در سال‌های بعد نقاشان جوان دیگری هم‌چون مصطفی گـودرزی، عـلی وزیریان، مصطفی ندرلو، غلامعلی طاهری، مرتضی اسدی و حمید قدیریان به این گروه پیوستند کـه امـروزه بیشتر این نقاشان را با عنوان‌ «نقاشان انقلاب‌» می‌شناسیم. اکثر نـقاشانی کـه در این مرکز گرد آمده بودند، با داشـتن انـگیزه‌های انقلابی، سعی در رواج دادن نقاشی انقلابی در میان عامه مردم داشتند.

هنر انقلاب اسلامی به‌عنوان یک مکتب هـنری در رونـد شکل‌گیری انقلاب اسلامی ریشه گـرفت. از حـسینیه‌ها و مساجد بـه عـنوان خـاستگاه اولیه، از منابع دینی و مذهبی و سیاسی بـه‌عنوان مـنابع مضمونی اولیه تا مفاهیم و موضوعات خاص انقلاب و جنگ تحمیلی که به‌طور مـشخص از سـال ۵۷-۶۰ به این سو در قلمرو هـنر ظاهر شد.

تعدادی از نـقاشی‌های اوایـل انقلاب جنبه‌ی شعاری داشتند و بـیشتر از ارزش مـحتوایی برخوردار بودند. اما اثاری که در سال‌های بعد خلق شدند، دارای مضمونی پخته‌تر و جنبه‌های تصویری قـوی گـشتند که با گذشت زمان، آثار از هر حیث، روند عـمیق‌تر و تـکنیکی‌تری در پیش گرفتند؛ بنابراین این قبیل آثار متأخر، از یک فضای عینی صرف فاصله گرفته و تکنیک یـا سـبک کار بر مضمون غالب می‌شود.

حسین خسروجردی متولد ۱۳۳۶ در تهران است و تحصیلات خود را در مقطع لیسانس رشته نقاشی از دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران به اتمام رساند.

در تعریفی دیگر درباره هنر انقلاب، حسین خسروجردی چنین می‌گوید: کسی که دارد از میراث فرهنگی خود با تمام وجود دفاع می‌کند هنرمند انقلابی است. کسی که از ادبیات ایران پاسداری می‌کند هنرمند انقلابی است. کسی که برای تنفس و تولید و خلاقیت در جامعه فضا ایجاد می‌کند هنرمند انقلابی است. همه تعریف انقلاب و هنر انقلاب این نیست که عده‌ای خیلی اصرار دارند که یک نگاه سیاسی را پیاده کنند و هنر آن را هنر انقلاب بنامند.

حسین خسروجردی را باید از سرآمدان هنر معاصر ایران در رشته نقاشی دانست. او همچنین از پیشگامان نقاشی انقلاب اسلامی است که آثار بسیاری با مضامین و موضوعات اجتماعی خلق و ارائه کرده است. اکثر آثار اولیه این هنرمند بیشتر مفاهیم انقلاب اسلامی و دفاع مقدس داشت، اما به تدریج موضوعات آثار او دستخوش تغییراتی شد و مضامینی سمبولیک و تمثیلی مانند انتظار، امید، تنهایی، عشق، سکوت، هبوط، نیستی و... به عنوان موضوع اصلی آثار او درآمدند.

شاید همین تغییر نگرش در ارائه موضوع نقاشی‌های خسروجردی سبب شد تا تکنیک، مهارت و شیوه اجرایی آثار او نیز تغییر کند. پژوهش‌های صورت گرفته نشان می‌دهد اگر چه در آثار حسین خسروجردی تنوع تکنیک و مهارت خلق اثر وجود دارد، اما مفاهیم و نگرش و دغدغه‌های موضوعی این هنرمند همان نگاه و نگرشی است که در آثار اولیه او نیز نقش بسته و همان زاویه دید و طرز تفکر در آثار اخیر این هنرمند نیز جاری است. مفهوم انسان و مضامین انسانی یا به تعبیری فرم‌های پیکره‌های انسانی در آثار خسروجردی نتیجه یک نگاه واحد به انسان و دغدغه‌های اوست.

همسنگران قـدس-اثر حسین خسروجردی

به تـصویر کـشیدن آن‌چه در حـال اتـفاق افـتادن بود، بیان خاصی را می‌طلبید کـه هرکدام از هنرمندان، بنابر گرایش خاص هنری خود، روش و تکنیکی را برای بیان این مضامین برگزیدند. به‌طور کلی این گرایش‌های مختلف را می‌توان بر سه روش دسته‌بندی کرد: واقـع‌گرایی (رئالیسم)، نمادگرایی (سمبلیسم)، و واقع‌گرایی ذهـنی (سوبژکتیو رئالیسم).

امـا شرایط فرهنگی انـقلاب، توسعه‌دهنده‌ی هـنری اغلب نمادگرا و تمثیلی بود. در بعد از انقلاب، رجعتی به نگاه تجریدی و نمادین هنرمند ایرانی در اعصار گذشته شد؛ که هـمواره در طـول تـاریخ با صورت‌های گونگونی در آثار هنری متجلی شـده اسـت؛ بسیاری از نـقاشان انـقلاب از ایـن مـفاهیم عمیق بهره گرفته و جلوه‌هایی از آن را در آثار هنری خویش، در قالب عناصری نمادین به ثبت رسانده‌اند.

نقاشی انقلاب تنها به دنبال زیبایی ظاهری نبود، چرا که باید حقیقت آن‌چه را که در شـرف وقوع بود، به تصویر می‌کشید. رسیدن خالصانه به این مهم، نیاز به شکل‌گیری اتفاقات هنری در قلب و درون هنرمند داشت و او می‌دانست تا انقلاب اصلی در درونش اتفاق نیفتاده باشد به شناخت لازم دست پیدا نخواهد کرد. این‌چنین، او از جـهتی در ارتـباط با آسمان و عوالم قدسی و از سوی دیگر، در رابطه با مسایل عینی و اجتماعی بود.

نقاشان انقلابی موفق شدند درونیات خود را در شرایط آن زمان مطرح کنند، اما باید در نظر داشت که فرهنگ، مقوله‌ای است که در یـک فـرآیند زمانی شکل می‌گیرد و چنان نبود که به محض پیروزی انقلاب، نقاشی انقلاب نیز شکل بگیرد. انقلاب اسلامی، مانند یک روند رو به تحول و رشد، در نقاشی اثـر گـذاشت و بعد از آن، نقاشی انقلاب از درون آن تحول‌زاده شـد. در انـقلاب اسلامی ایران، چنان‌چه گفته شد، بعد از یک فرایند زمانی، نقاشی در مسیری حقیقی‌تر نسبت به اوایل انقلاب قرار گرفت و محتوا و تکنیک مناسبی را برای ارائه پیدا کرد.

خسروجردی به خاطر طراحی پوستر فیلم دستفروش از ششمین جشنواره فیلم فجر، جایزه اول را دریافت کرد؛ و طراحی صحنه فیلم‌هایی مثل هنرپیشه و مرگ دیگری و طراحی پوستر فیلم‌های سلام سینما، تمام وسوسه‌های زمین، مهاجر و اپیزود دوم و سوم دستفروش از جمله آثار وی است.

حسین خسروجردی لوح زرین و دستخط حضرت امام خمینی (ره) را از مجتمع هنر و ادبیات هفته دفاع مقدس دریافت کرده است.

انتهای پیام/ 121