به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، هر چند تعاملات دیپلماتیک اخیر ایران با آمریکا با واکنش ها و استقبال هایی از سوی کشورهای مختلف و برخی گروه های سیاسی همراه شد، اما کشورهای عربی منطقه به دلایلی مانند وابستگی به آمریکا در حفظ نظام های سیاسی خود و نگرانی از قطع کمک های این کشور در صورت برقراری روابط آن با ایران، سیاست های منطقه ای و همچنین تعقیب منافع سیاسی و اقتصادی عدم وجود رابطه یا مذاکره ای میان ایران و آمریکا، همواره از هرگونه تعامل و مذاکره میان آمریکا و ایران در هراس هستند.
با تحرکات و تعاملات دیپلماتیک و رسانه ای مقامات ایران و آمریکا در حاشیه نشست سازمان ملل که زمینه و امکان تعامل و مذاکره مستقیم دو طرف را فراهم کرد، بار دیگر بحث مذاکره و رابطه مستقیم دو کشورمورد توجه محافل رسانه ای و سیاسی قرار گرفت.
در این میان، صرف نظر از احتمال موفقیت و یا پیشبرد و تداوم تعاملات دو طرف، آنچه شایان توجه به نظر می رسد به واکنش کشورهای خارجی به خصوص بازیگران منطقه ای به این موضوع بر می گردد. در حالی که بسیاری از کشورها و همچنین مقامات سازمانهای بین المللی هر کدام با اهداف و اولویت های متفاوت از امکان تعامل ایران و آمریکا استقبال کردند، بازیگرانی مانند رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی منطقه از این موضوع و احتمال موفقیت تعاملات و مذاکرات ایران و آمریکا در هراس افتادند؛ به گونه ای که واکنش آنها به این موضوع نگرانی از این امر را نشان می دهد. البته نوع واکنش رژیم صهیونیستی با توجه به ماهیت این رژیم و دشمنی آشکار آن با ایران بدیهی و قابل انتظار به نظر می رسد ولی بررسی نوع واکنش شیخ نشین های منطقه نیازمند توجه بیشتری است تا علل و ریشه های آن را معرفی نمود.
در این رابطه می توان به واکنش دیرهنگام و منفی کشورهای عربی منطقه اشاره داشت که عدم استقبال آنها از تعامل ایران و آمریکا را نمایان می کند. مخالفت کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با نزدیکی روابط ایران و آمریکا، که به ویژه در گفت و گوی تلفنی حسن روحانی رئیس جمهور ایران و باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا جلوه گر شد، در اظهارات مسئولان ارشد عرب کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و محافل رسانه ای آنها قابل تشخیص بود.
این مخالفت را همچنین از استقبال نه چندان گرم و دیرهنگام دیپلمات های عرب در اظهار نظرهایشان در این خصوص می توان دریافت. در واقع این کشورها در قبال امتیازهای احتمالی که آمریکا در این خصوص به ایران خواهد داد، نگران هستند؛، زیرا بی تردید این بهبودی روابط بدون امتیازدهی ممکن نیست.
دلایل نگرانی اعراب از مذاکرات ایران و آمریکا
ریشه اصلی نگرانی شیخ نشین های عرب منطقه از نزدیکی ایران و امریکا را باید در ماهیت نظام های سیاسی آنها جستجو کرد. چرا که دولت های کشورهای حاشیه خلیج فارس عمدتا فاقد مشروعیت سیاسی داخلی بوده و حفظ خود را مدیون حمایت سیاسی و امنیتی آمریکا می باشند. بدین نحو که تصور می کنند امریکا برای مقابله با گسترش نفوذ ایران از رژیم های آنها حمایت می کند و در صورت بهبود رابطه ایران و آمریکا و یا برقراری مذاکرات موثر این حمایت سیاسی قطع خواهد شد؛ لذا یکی از دلایل نگرانی و هراس آنها به انگیزه شان در حفظ موجودیت سیاسی خود مربوط می شود.
علاوه بر این باید به انگیزه های اقتصادی آنها مانند انحصار در فروش نفت و یا وساطت در تعاملات اقتصادی ایران و غرب اشاره داشت. این امر را همچنین می توان از دلایل حمایت اعراب از تحریم ایران بر شمرد؛ بدین شکل که در صورت عدم وجود تعامل اقتصادی میان ایران با آمریکا و غرب به طور کلی، سود اقتصادی بیشتری عاید شیخ نشین های منطقه خواهد شد. چرا که فرصت بیشتری برای فروش نفت دارند و همچنین امکان بیشتری برای واسطه گری آنها مهیا می شود.
به طور کلی آنچه هراس و نگرانی شیخ نشین های منطقه از مذاکره ایران و امریکا را ایجاد می کند به منافع آنها مربوط می شود؛ کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس همچنان با تردید به مسأله نزدیکی روابط ایران و آمریکا می نگرند، زیرا از این بیم دارند این روابط به قیمت منافع مشترک آن ها با آمریکا تمام شود. بر همین اساس است که کشورهای عربی تلاش زیادی دارند با ایجاد لابی در میان اعضای کنگره امریکا در بهبود تعاملات ایران با امریکا ایجاد مانع نمایند.
یکی دیگر از دلایل اصلی نگرانی اعراب از تعاملات اخیر آمریکا و ایران و به طور کلی تر مذاکره مستقیم میان این دو طرف به تحولات منطقه بر می گردد. در واقع کشورهای عربی این هراس را دارند که در صورت برگزاری هر گونه مذاکره میان ایران و آمریکا، این دو کشور می توانند به توافقاتی در مسائل سوریه و عراق دست یابند و متعاقب آن از میزان نقش آفرینی کشورهای عربی منطقه نظیر عربستان یا قطر کاسته خواهد شد. لذا این کشورها هر گونه نزدیکی ایران و آمریکا در منطقه را برخلاف منافع خود برداشت می کنند که البته نمود آن نیز در عراق در سال های گذشته و در تحولات اخیر سوریه مشاهده می شود.
در واقع این هراس اعراب از بهبودی در روابط ایران و آمریکا در حالی صورت می گیرد که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به سبب ناکامی آمریکا در حمله به سوریه، به واشنگتن بی اعتماد شده اند؛ این کشورها و در راس آن ها عربستان سعودی، که حامی مخالفان دولت سوریه هستند، حمله نظامی به سوریه را ترجیح می دادند ولی مشاهده کردند که این امر صورت نگرفت که تا حدودی نقش آفرینی ایران در همکاری با روسیه در این روند تاثیرگذار بود.
از جمله نمونه های این نوع رفتار و واکنش اعراب به تعاملات ایران و امریکا را می توان اظهارات برخی مقامات و تحلیل گران عربی اشاره داشت. "عبدالرحمان الراشد" مدیر شبکه العربیه عربستان هم با اذعان خشم کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس از نزدیک شدن روابط آمریکا و ایران گفت: "ما منتظر وعده باراک اوباما برای حمله به سوریه بودیم که ناگهان با مهروزی اوباما با ایران که هم پیمان بشار اسد است غافلگیر شدیم."
