سلفی گرفتن؛ از نشان دادن خود تا چشیدن طعم مرگ

به گزارش خبرنگار اجتماعی دفاع پرس، پديده سلفی (Selfie) يا واژه‌های معادل آن «خودگراف» یا «از خودعكس گرفتن» يك پديده نو است كه گسترش عجيب و غريبی پيدا كرده است. انديشمندان و محققان دنيای اينترنت در حال بررسی سير صعودی عجيب اين پديده در ميان كاربران و ساير افراد جامعه هستند.

عكس سلفی گرفتن و با دیگران به اشتراک گذاشتن، به يک فعاليت روزمره زندگی جوان‌ها تبدیل شده است. دیگر موج مخالفت‌ها و تمسخرها و «این یعنی چی؟‌ها» به کلی فروکش کرده و فراموش شده است. کسی در فضای مجازی معترض سلفی‌گیرها و يا سلفی بازها و به اشتراک گذاردن آن‌ها نيست.

حال چرا اين پديده تا این حد فراگیر شده است؟ و اينكه چه اتفاقی در نسل جدید افتاده که تا این حد دوست دارند تصویر خود را ببینند و نظر دیگران را درباره‌اش بدانند؟ يا اينكه اگر برای نسل‌های قبلی چنين امكاناتی فراهم بود چه اتفاقی می‌افتاد آيا برخورد‌ها يكسان و مشابه بود يا نه؟ و... همه سوال‌هايی است كه انديشمندان اين عرصه را به چالش و تفكر كشانده است.

توجه به منيت و ابراز وجود علنی كه دنيای اينترنت و تكنولوژي خالق و مسبب آن است، كم كم در كاربران و سايرافراد جان می‌گيرد. ابراز وجود و توجه به منيتی كه ساليان سال در بيشتر جوامع به نوعی ناهنجار يا خارج از عرف بوده و هست. عرفی كه توسط تكنولوژی روز در حال شكسته شدن است و اين حيرت‌انگيز است.

حال بيشتر شبکه‌های اجتماعی كه قبلا با عكس‌ها و نام‌های جعلي پر بود، حال با عكس‌های سلفی و نام‌های اصلی و پر از اطلاعات شخصی پر شده است. اين پديده‌ای است كه تعجب انديشمندان و جامعه‌شناسان را برانگيخته است.

پدیده عکاسی سلفی، جدیدترین شکل ابراز وجود و منيت در دنیای مجازی است. حتی عكس‌های سلفی نيز در همين زمان اندک در حال تغيير ماهيت است و اين تغيير و تحولات چنان با سرعت روی می‌دهند كه كسی را يارای توقف و تفكر نيست.

عكس‌های سلفی هر روز بيشتر به هويت و شخصيت اصلی صاحبان آنها نزديكتر می‌شود. ديگر از دغدغه‌های چگونه به نظر آمدن؟ چگونه بودن؟ چه در تن داشته باشم؟ و... خبری نيست. حال موضوع‌های مختلفی در يك عكس سلفی می‌تواند مورد نظر باشد از موهای آشفته گرفته تا چشمان خواب‌آلود، چهره بيمار، صورت غمگين و...

بازتاب اشتراک‌گذاری اين عكس‌ها و تاثیر آن روی ديگر کاربران نيز جای بحث و چالش است. اينكه چه انگیزه درونی سبب اين گونه رفتارها می‌شود؟ و اينكه چگونه اين پديده با اين سرعت رشد كرده و افراد چگونه خود را با اين تغيير و تحولات همراه می‌سازند؟ سوال‌هایی است که ذهن بسیاری از جامعه‌شناسان دنيای اينترنت را به خود مشغول کرده است.

** دلیل استقبال جوانان از عکس‌های سلفی سرگرمی و دیده شدن است

امان الله قرایی جامعه شناس در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی دفاع پرس با اشاره به استقبال گروه زیادی از مردم و به خصوص جوانان از عکس‌های سلفی و خطر پذیری آن گفت: مهمترین دلیل آن را می‌توان سرگرمی و دیده شدن آن‌ها دانست.

وی در ادامه افزود: مهمترین دلایل حضور جوانان در محل‌های مختلف برای سلفی گرفتن را می‌توان سرگرمی، جستجوگر بودن آن‌ها و اینکه با این کار در جاهای مختلف دیده شوند دانست.

این جامعه شناس با اشاره به حادثه پلاسکو، خاطرنشان کرد: در حادثه پلاسکو می‌توان به عینه دید که کسانی که حضور داشتند و عکس می‌گرفتند که جلوی کار امدادرسانی را گرفتند.

قرایی با اشاره به اینکه برخی از کسانی که سلفی می گیرند خطرات را به جان خود می‌خرند، خاطرنشان کرد: جوانان امروز با گرفتن عکس‌های مختلف و فرستادن آنها به شبکه‌های ماهواره‌ای به گونه‌ای به دنبال دیده شدن هستند.

قرایی با بیان اینکه امروزه وسایل ارتباط جمعی در بین همه مردم دیده می‌شود، گفت: متاسفانه دستگاه‌های متولی فرهنگی و اجتماعی کشور در حوزه فرهنگ سازی استفاده از این وسایل عملکرد خوبی نداشتند.

** مهمترین دلیل روی آوردن جوانان به عکس‌های سلفی ساخت هویت است

اسماعیلی روانشناس با اشاره به مهمترین عامل گرفتن عکس سلفی، گفت: مهمترین عاملی که افراد به گرفتن عکس‌های سلفی روی می‌آورند ساختن هویت و خود پنداری است.

این روانشناس در ادامه خاطرنشان کرد: کسانی که امروز به دنبال گرفتن عکس سلفی هستند می‌خواهند به گونه‌ای خود را انعکاس دهند.

وی با بیان اینکه در بنیان خانواده و جامعه بر روی این موضوع کار نشده است، اظهار کرد: امروزه عکس سلفی گرفتن باعث می‌شود که فرد جان خود را از دست دهد و به گونه‌ای حاضر است خطرات این کار را به جان بخرد و این کار را انجام دهد.

اسماعیلی افزود: کسانی که امروزه در حادثه‌ها و اتفاقی که رخ می‌دهد عکس سلفی می‌گیرند نه برای جان خود اهمیتی قائلند و نه برای کسانی که حادثه رخ داده است و این را در اتفاقاتی که در کشورمان رخ داده است می‌توان دید که باعث کند شدن کار امدادرسانی شده است.

این روانشناس در ادامه خاطرنشان کرد: امروزه فرهنگ استفاده از وسایل ارتباطی نه از طریق خانواده‌ها به فرزندان خود آموزش داده می‌شود و نه در اجتماع که این خود یکی از بزرگترین معضلات است.

در پایان باید اذعان کرد، اهمیت شناخت راه‌هایی برای ابراز وجود و خودنمایی افراد در جامعه بیانگر این واقعیت است که انسان به صورت ذاتی نیاز به نشان دادن توانایی‌ها و زیبایی‌های خود دارد و این حس باید در کودکی از راه‌ها و با استفاده از ابزارهای مناسب امکان بروز پیدا کند، در غیراین صورت فرد برای ارضاء این میل، دست به اقداماتی می‌زند که شاید چندان طبیعی و به هنجار نباشد و علاوه بر اینکه آسیب‌هایی را متوجه وی می‌کند باعث ایجاد معضلات زیادی نیز در جامعه خواهد شد.