شناسنامه جامع یگان‌های رزم خراسان اثر ماندگار پژوهشگران تاریخ دفاع مقدس/ حضور رزمندگان خراسانی در ۱۴۸۵ کیلومتر مرز ایران و عراق
«سید هاشم موسوی» پیشکسوت و پژوهشگر دفاع مقدس در گفت‌وگو با خبرنگار دفاع‌پرس در مشهد با تأکید بر ضرورت مستندسازی و ثبت مجاهدت‌های رزمندگان خراسانی در دوران دفاع مقدس اظهار داشت: از سال ۱۳۸۷ پیشنهاد طرح مطرح و یک گروه پژوهشی با رصد تألیفات و آثار مستند و مکتوب در حوزه دفاع مقدس به این نتیجه رسیدند که متأسفانه کم‌کاری‌های زیادی در رابطه با مستندسازی و ثبت مجاهدت‌های رزمندگان خراسانی در دوران دفاع مقدس صورت گرفته ولذا با موافقت سردار شهید نورعلی شوشتری فرمانده وقت ارشد استان خراسان و لشکر ۵ نصر طرح جامعی با عنوان «نقش سپاه خراسان در دفاع مقدس» تدوین و در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: در این طرح بنا داشته شد تا در خصوص شناسنامه و عملکرد تمام لشکرها و تیپ‌های رزمی، پشتیبانی رزمی و پشتیبانی خدمات رزمی خراسان به‌صورت علمی و منطقی پژوهش انجام شود و درنهایت در قالب کتاب و اثر مکتوب، ضمن تغذیه سایر رسانه‌ها در اختیار متخصصین و عموم جامعه مخاطب نیز قرار گیرد.
موسوی ابراز داشت: یگان‌های رزمی و پشتیبانی خراسان درمجموع ۱۸ یگان با تخصص‌های مختلف شامل لشکر ۵ نصر، لشکر ۲۱ امام رضا (ع)، لشکر ۵۵ ویژه شهدا، تیپ ۸۸ انصارالرضا به‌عنوان یگان‌های پیاده، لشکر ۴۳ امام علی (ع) و گروه مهندسی ۴۵ جوادالائمه (ع) به‌عنوان یگان‌های مهندسی و یگان‌های دیگر شامل گروه توپخانه‌ای ۶۱ محرم، تیپ اطلاعاتی ۳۱۳ حر، گروه پدافند هوایی ۱۳ رعد و قرارگاه‌های نجف ۱، سلمان و شهید شهبازی بوده که در فهرست پژوهشی محققان ما قرار گرفتند.
این پیشکسوت دفاع مقدس بابیان اینکه در مرز ۱۴۵۸ کیلومتری ایران و عراق در دوران دفاع مقدس، رد پای حضور رزمندگان خراسانی وجود دارد، خاطرنشان کرد: از دیهوک مرز عراق با ترکیه گرفته تا رأس البیشه و خلیج همیشه فارس، وجب‌به‌وجب شاهد مجاهدت‌ها و سلحشوری‌های رزمندگان خراسانی در دوران دفاع مقدس هستیم و این امر ریشه در آمار بالای رزمندگان خراسان و سازمان‌یافتگی خاص یگان‌های رزم این خطه دارد. بامطالعه و پژوهش صادقانه درگذر تهاجم عراق به ایران درمی‌یابیم که یگان‌های خراسان به شکل کم‌نظیری در همه زمینه‌های تخصصی نظامی مشغول جان فدایی مدبرانه مدیران خود بوده‌اند و در شمار این ۱۸ یگان، ما شاهد نقش‌آفرینی فعال رسته‌های پیاده، زرهی موتوری، توپخانه، مهندسی پدافند هوایی و حتی اطلاعاتی هستیم.
وی ادامه داد: علاوه بر این، همواره بخش قابل‌توجهی از ظرفیت قرارگاه‌های رده‌بالاتر نیروهای خراسانی دفاع مقدس هم با مدیران این مرزوبوم اداره می‌شود. به‌طور مثال، بالغ‌بر ۶۰ درصد از ظرفیت قرارگاه برون‌مرزی رمضان با رزمندگان خراسانی تأمین می‌شد و در یک نمونه، مسئولیت هماهنگی و کنترل ترددهای آقای مسعود بارزانی رئیس‌جمهور عراق پس از سقوط صدام، برعهده رابط قرارگاه رمضان یعنی برادر شهید عصمتی‌پور از برادران خراسانی گذاشته‌شده بود. از این قبیل مسائل نکات ناگفته‌ای بسیار است که خلأ وجود شناسنامه جامع و مدون از یگان‌های رزم خراسان در دفاع مقدس را بیش‌ازپیش نمایان می‌سازد.
موسوی در تشریح اهمیت برگزاری کنگره بزرگداشت سرداران شهید خراسان و معرفی یگان‌های رزم اعزامی از مجاورین حضرت رضا (ع)، تدوین شناسنامه‌ها و عملکرد هریک از این یگان‌ها در هر عملیات تصریح کرد: خوشبختانه بسیاری از فرماندهان ارشد دفاع مقدس به خاطر این کنگره ملی دورهم جمع شدند و گروه پژوهشی فرصت را مغتنم شمرده و علاوه بر اطلاع‌رسانی درباره آغاز این طرح، گنجینه عظیمی از خاطرات شفاهی این سرداران را در قالب مصاحبه و گفت‌وگوی مستقیم و عکس گردآوری کرد.
وی تأکید کرد: به‌این‌ترتیب، تدوین تاریخچه و عملکرد عملیات آفندی و پدافندی یگان‌های رزم خراسان در دستور کارگروه‌های پژوهشی قرار گرفت و این عزیزان ملزم به گردآوری دقیق‌ترین و مستندترین اطلاعات از منابع معتبر شدند. بنابراین از شاخص‌ترین فرماندهان در هر رسته نظامی دعوت به همکاری گردید. نام‌های سرشناس بسیاری در زمره منابع تحقیقات گفت‌وگو محور هستند که در این میان، سردار نورعلی شهید شوشتری که بعداً به شهادت رسید و همچنین سرداران سید حسین موسوی، سردار محمدباقر قالیباف و سردار اسماعیل قاآنی هم به چشم می‌خورند.
این پژوهشگر دفاع مقدس در تشریح اقدامات کارگروه تخصصی و تحقیقاتی این پروژه گفت: از جمله محورهایی که در این شناسنامه به‌طور علمی و دقیق مورد بررسی و مستندسازی قرار گرفته است، تاریخ تشکیل هر یگان، دلایل و هدف از تشکیل و همچنین مراحل رشد و تعالی آن درگذر زمان بوده است. علاوه بر شناسایی سازمان نیروهای سپاه پاسداران خراسان، اسامی سازمان‌های رده‌های بالاتر و سلسله‌مراتب سازمانی هر یگان هم مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته و به وابستگی‌های هر رده به قرارگاه‌های فرماندهی و عملیاتی توجه شده است.
وی بیان کرد: در راستای معرفی فرماندهان خراسانی دفاع مقدس، این شناسنامه پژوهشی نقش مهمی ایفا می‌کند و ما به تفکیک هر عملیات و هر یگان، فرماندهان دفاع مقدس را دسته‌بندی و معرفی کرده‌ایم. علاوه بر ارائه نام و مشخصات فرماندهان، با گردآوری گنجینه تصاویر و تفکیک تصاویر مرتبط با هر شخص، یکی از دقیق‌ترین اسناد پژوهشی را در دسترس محققان و تاریخ‌پژوهان و عموم مخاطبین قرار داده و چالش تشابه اسمی را رفع کردیم.
موسوی استفاده از نقشه‌های توپوگرافی هر عملیات را از جمله ابتکارات این شناسنامه جامع خواند و بیان داشت: تأکید خاص محققان پروژه تدوین شناسنامه این بود که علاوه بر رعایت الزامات جامعیت علمی، ابتکارات خاصی هم دربندهای تحقیقاتی ما گنجانده شود. به‌طور مثال پرداختن به نام، اسم رمز و منطقه اجرایی هر عملیات، زمان آغاز و خاتمه، چگونگی اجرا، مراحل، اهداف و قرارگاه هدایت‌کننده به همراه آمار شهدا، مجروحین و اسرای خراسانی در هر عملیات به‌منظور پرداختن جامع به جزئیات وقایع دفاع مقدس مدنظر ما بود اما علاوه بر این موارد، از کالک طرح‌های عملیاتی و نقشه‌های توپوگرافی محورها هم استفاده شد که این امر درکنار استفاده از تصاویر رنگی فرماندهان و شهدا، غنای دیداری شناسنامه را به‌طور کم‌نظیری افزایش داده است.
وی افزود: این شناسنامه حاصل هفت سال تلاش شبانه‌روزی شش نفر کادر تحصیل‌کرده با تجربه ایثارگری بیش از ۵۰ ماه جبهه و بالغ بر ۸۰ نفر از مسئولین رده‌ها و تخصص‌های مختلف در قالب ۲۲ کارگروه تحقیقاتی بوده و بالغ‌بر ۲۵۰۰ صفحه سند، نقشه و تصویر گردآوری شده فقط برای عملیات آفندی لشکر ۵ نصر مورد تحقیق و پژوهش قرارگرفته است. به خاطر جامعیت و ابتکارات پژوهشی این تألیف، مقرر شد عملیات و مناطق پدافندی همچون شناسنامه آفندی آماده شود که در حال ویراستاری است. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس موافقت کرده تا با استفاده از اسناد موجود، اطلس عملیات آفندی از این اثر منشعب و تدوین گردد که هم‌اکنون در حال اقدام می‌باشد.
این پیشکسوت دفاع مقدس با اشاره به همبستگی رزمندگان یگان‌های رزم خراسان در عین تنوع مذهبی و نژادی خاطرنشان کرد: استان خراسان رنگین‌کمانی از ادیان و مذاهب و گویش‌های گوناگون است که در یک همزیستی کامل با یکدیگر در مناطق جنگی مبارزه و زندگی کردند. در جریان بررسی هویت رزمندگان خراسانی، تنوع مذهبی و نژادی بسیار گسترده‌ای به چشم می‌خورد و شاهد هستیم که رزمندگان خراسانی تبار ترک، کرد، بلوچ، عرب، فارس و ترکمن داشته‌اند. علاوه بر این، در صف شهدای خراسانی، انحصاری در شیعیان وجود ندارد و برادران اهل تسنن و حتی هم استانی‌های مسیحی و زرتشتی ما هم به اسلام و انقلاب شهید تقدیم کرده‌اند که آمار آن‌ها در این پروژه پژوهشی گردآوری شده است.
وی در انتها ابراز امیدواری کرد: در کدام کشور دنیا سابقه دارد چنین اتحادی میان ادیان و نژادهای و قومیت‌ها و گویش‌های گوناگون حاصل شود و همه به‌مثابه برادران یک خانواده و بدون هیچ‌گونه تنشی در یک جبهه به مصاف دشمنان متجاوز به مرزهای سرزمینی بروند؟ دفاع مقدس دانشگاه انسان‌سازی ما بود که دو نسل از جوانان نخبه این سرزمین را نه‌تنها برای مقاصد نظامی بلکه برای اداره کشور از سنگرهای سازندگی، علمی، فرهنگی و اقتصادی تربیت کرد که امیدواریم خداوند متعال جان‌ودل ما را در بهره‌گیری از آموزه‌های این دانشگاه انسان‌سازی آماده‌تر سازد.
انتهای پیام/
