چرا در این چند ساله اثر درخشانی در ادبیات نمایشی دفاع مقدس نوشته نشده است؟

به گزارش دفاع پرس، شانزدهمین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس در 22 رشته داوری شد و مخاطبان و علاقهمندان به هنر مکتوب دفاع مقدس، آثار برگزیده و برتر را شناختند.

در میان آثار داوری شده، جایزه برگزیده «گروه ادبیات نمایشی» به نمایشنامه «خنکای ختم خاطره» حمیدرضا آذرنگ رسید. آذرنگ بازیگر و نمایشنامهنویس با سابقه تئاتر کشور چندین اثر دیگر با موضوع جنگ را نگاشته است و این بار در «خنکای ختم خاطره» به موضوع کشتهشدگان جنگ ایران و عراق و روانشناسی اجتماعی مردم آسیبدیده از جنگ میپردازد. متن نمایشنامه آذرنگ برای اولین بار در سال 1388 در تماشاخانه ایرانشهر به روی صحنه رفت که جایزه بهترین نمایشنامه را از بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر به دست آورد.

سؤال اساسی و مهم اینجاست چرا در حوزههای دیگر ادبیات دفاع مقدس اگر نگوییم هر سال، هر چند سال یک بار اثر درخشانی مثل «من زندهام»، «پایی که جا ماند» و «دا» تولید و نوشته میشود ولی در بخش مربوط به هنرهای نمایشی – چه نمایشنامه و چه فیلمنامه - تا این اندازه با ضعف روبهرو هستیم که داوران مجبور به انتخاب اثری مربوط به پنج سال پیش میشوند.

امسال کتاب سال دفاع مقدس با وقفهای سه ساله برگزار شد و چرا در این سه ساله هیچ نمایشنامه یا فیلمنامهای نتوانسته داوران را مجاب به انتخاب کند و باز این پرسش مطرح میشود که چرا در میان سیل هنرمندان جوانی که در عرصه هنرهای نمایشی کار میکنند باز باید به چهره باسابقه و پیشکسوتی به نام آذرنگ برسیم. در تواناییهای بالای آذرنگ هیچ شکی نیست ولی چرا نسل جوانِ علاقهمند به تئاتر و فیلم توانایی تولید اثری در حد و اندازههای برگزیده شدن را ندارد و تعداد آثار درخشان در این حوزه آنقدر لاغر است.

اگر نگاهی به نمایشهای دفاع مقدسی که امسال به روی صحنه رفتند، بیندازیم و آنها را با تعداد کل نمایشهایی که در طول سال به روی صحنه رفت، مقایسه کنیم عددی کم و ناچیز مقابل دیدگانمان قرار خواهد گرفت. این آمار نشان میدهد کارگردانان و نویسندگان تئاتر برخلاف سینماگران که هر ساله چندین فیلم درباره دفاع مقدس میسازند اقبال کمتری به این حوزه نشان میدهند.

در کنار کمکاری نویسندگان، نمایشنامههایی که در حوزه دفاع مقدس نوشته میشوند درگیر دو مشکل عمدهاند. اول اینکه بیش از اندازه درگیر شعاردادن میشوند و با تیرباران مخاطبانشان با شعارهای مختلف، آنها را از دیدن کارشان دلزده میکنند. در این حوزه وجود نمایشنامههایی با داستانهای جذاب که حاصل پژوهش و تحقیق باشد بسیار کم دیده میشود و متنها در حد روایت سطحی خودشان باقی میمانند. این یکی از بزرگترین آفتهای حوزه نمایش است که پس از گذشت سالها از پایان جنگ هنوز با آن روبهرو هستیم.

معضل دیگری که چند سالی میشود در هنر دفاع مقدس باب شده، رو آوردن به لودگی و شوخیهای دم دستی است. کاری که دامنهاش از سینما وارد تئاتر شد و حالا بعضی نویسندگان به جای نگارش نمایشنامههایی ماندگار، به نوشتن آثاری تاریخ مصرفدار که پر از شوخیهای مختلف است روی میآورند. چنین نمایشنامههایی همانند مشابه سینماییشان پس از یک دوره اجرا، هیچ ماندگاری ندارند و پس از یک دوره کوتاه از ذهن مخاطبان پاک میشوند.

همانطور که حوزه ادبیات داستانی نیازمند پژوهش و تحقیقات میدانی است، حوزه هنرهای نمایشی هم نیازی مبرم به پژوهش و تحقیق دارد. اگر همان زمان و انرژی که نویسندگان برای کتابهای خاطره و داستان صرف میکنند را برای نمایشنامه بگذارند مطمئناً هر سال با چند اثر درخشان مواجه خواهیم شد.

وقتی مدیران و متولیان فرهنگی با توجه ویژهشان به ادبیات دفاع مقدس توانستند جانی به کتابهای منتشر شده در این حوزه بدهند، اگر همان سرمایهگذاری و نگاه هم به حوزه نمایش به وجود بیاید، تئاتر دفاع مقدس میتواند حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشد. با توجه به اقبال مردم به ویژه نسل جوان به هنرهای نمایشی، سرمایهگذاری به دور از سفارشی کار کردن، یکی از بهترین راهها برای آشنایی و جذب نسل جوان با تاریخ و ارزشهای دفاع مقدس است. در حدود سه دههای که از پایان جنگ میگذرد مسئولان هنرهای نمایشی برنامه خاصی برای این حوزه نداشتهاند و تنها به اجرای چند نمایش سفارشی قناعت کردهاند. اگر از نمایشنامهنویسان علاقهمند به دفاع مقدس حمایت شود، قطعاً در جشنوارههایی که سالهای آینده برگزار میشود، شاهد آثاری ماندگار خواهیم بود.

منبع:جوان