اهمیت و ارزش شوراهای شهر و روستا در عملکرد کشور
گروه اجتماعی دفاع‌پرس: درنظام مدیریتی کشور ایران با رویکرد دینی و جایگاه برتر ارزش‌های معنوی در ساختار مدیریت و خدمت، طبیعتا باید افراد اهداف و برنامه‌های خود را در چارچوب ارزش‌های متعالی دینی تعریف کنند و اولویت اول آنها خدمت به مردم جامعه در جهت رضایت خداوند باشد، بنابراین ابتدا به اهمیت شوراها از دیدگاه دین و قانون اساسی مبتنی بر قوانین اسلامی اشاره می‌کنیم.
دین اسلام اهمیت زیادی را برای امر مهم شورا و مشورت در زندگی روزمره و مدیریت جامعه قائل شده و اهمیت و جایگاه و فواید مشورت را به جامعه مسلمانان گوشزد کرده است. خداوند در سوره بقره آیه 233، آل عمران آیه 159 و سوره شوری آیه 38 بر مشورت و اهتمام به نظر و رای مردم و همفکری اشاره نمود و در احادیث و روایات از پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) بر اهمیت شور و مشورت تاکید شده و مسلمانان را به گفت‌وگو و تبادل نظر با افراد صادق، صاحب نظر و آگاه به امور تشویق کرده‌‌اند. پیامبر گرامی اسلام(ص) به حضرت علی(ع) تاکید می‌فرمایند که «مشورت را در همه امور به کار گیرید». بنابراین بر اهمیت و تاکید دین مبین اسلام بر امر شور و مشورت در امور هیچ تردیدی نیست.
مهم‌ترین وظیفه شوراها
شاید بتوان مهم‌ترین وظیفه شوراهای اسلامی شهر را انتخاب شهردار دانست. در تبصره ۱ ماده ۷۶ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخابات شهرداران، آمده: شورای اسلامی شهر موظف است بلافاصله پس از رسمیت یافتن نسبت به انتخاب شهردار واجد شرایط اقدام نمایند. شهردار انتخابی نمی‌تواند عضو شورای شهر باشد. همچنین سوال و حتی استیضاح شهردار برعهده شوراهای شهر است که با امضای حداقل یک سوم اعضا، استیضاح از شهردار به جریان خواهد افتاد و حداکثر پس از ۱۰ روز جلسه‌ای با حضور شهردار برگزار می‌شود و چنانچه دو سوم کل اعضای شورا رای مخالف دهند، شهردار برکنار می‌شود.
دیگر وظایف شوراهای اسلامی شهر در حوزه نظارت، پژوهش و برنامه‌ریزی و تصویب بودجه است. شورای شهر می‌تواند در هر مقطع زمانی بر روی عملکرد شهرداری نظارت کند و به صورت کتبی گزارش عملکرد بخواهد و در هر موردی که نیاز به تذکر یا راهنمایی بود به صورت کتبی به شهرداری ابلاغ کند.
در راستای مشارکت توده مردم مسلمان ایران در تعیین سرنوشت خویش، امام خمینی رحمه الله در نهم اردیبهشت ماه ۱۳۵۸، فرمان تاریخی خویش را مبنی بر تثبیت حاکمیت ملت ایران بر سرنوشت خویش و تشکیل شوراهای اسلامی به شورای انقلاب، اعلام کرد:
در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورت‌های نظام جمهوری اسلامی است. لازم می‌دانم بی درنگ به تهیه آیین نامه اجرایی شورا، برای اداره امور محل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد.
با وجود همه کارکرد‌های مثبت شوراها در ایران، می‌توان در ارزیابی عملکرد بیست ساله این شورا به برخی اشکالات و نارسایی‌ها و کارکرد‌های نه چندان مثبت این نهاد نوپا نیز اشاراتی داشت.
سرریز شدن رقابت‌های سیاسی و تحت الشعاع قرار گرفتن برخی از کارکرد‌های این شورا با سیاست زده شدن آن از جمله این نارسایی‌ها باشد. نبود هماهنگی لازم با مدیریت‌های سیاسی و دولت‌ها، محدود بودن قلمرو فعالیت و اختیارات شوراها که آنها را تا حد شورای شهرداری تنزل می‌دهد، برخی بی دقتی‌ها در انتخاب شهرداران و دهیاران، امتیازخواهی و ویژه خواری برخی اعضای شوراها از امکانات شهر و شهرداری، نداشتن صلاحیتها و توانمندی‌های لازم در برخی اعضا و نیز بروکراتیزه شدن آن از جمله دیگر آسیب ¬ها می ¬باشد.
مزایای شورهای شهر و روستا
با شکل‌گیری شوراها دو اتفاق بزرگ رقم خورد؛ نخست افزایش مشارکت مردم در سرنوشت خود با تسری دادن آن به لایه‌های زیرین جامعه و دیگری افزایش نقش نظارتی مردم بر عملکرد شهرداری‌ها به‌عنوان بخش عمومی در مجموعه حاکمیت. تا پیش از شکل‌گیری شوراها زمینه مشارکت مردم در ساختار قدرت به انتخاب رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی خلاصه می‌شد اما پس از آن مردم در اداره امور خود و در واقع ساختار اجرائی کشور به شکل کم سابقه‌ای سهیم شدند و در نتیجه از تمرکز قدرت در چرخه‌ای محدود به شکل معناداری کاسته شد اما بعد دیگر آن یعنی شفاف‌تر شدن عملکرد مراکز تصمصیم‌ساز و تصمیم‌گیر در چهارچوب حکمرانی محلی با شکل‌گیری شوراها به مراتب دستخوش تغییرات مثبت‌تری شد. تا پیش از ایجاد شوراها امکان نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها و چگونگی هزینه کرد منابع آنها از سوی مردم تقریبا نزدیک به صفر بود و به همین سبب شاهد افزایش فساد اداری و مالی در این نهاد مهم عمومی حاکمیتی بودیم، زیرا شهرداران جز به مقامات مافوق خود نیاز به پاسخگویی را احساس نمی‌کردند. با شکل گیری شوراها هم اعضای منتخب نقش محوری را در نظارت بر منابع و مصارف شهرداری‌ها پیدا کردند و هم مردم به‌عنوان یک حق به عملکرد شهرداری‌ها حساس شدند و نقش نظارتی پررنگ‌تری پیدا کردند. از این منظر به یقین شکل گیری و نقش‌آفرینی شوراها را باید از موفقیت‌های جمهوری اسلامی دانست.
گزارش: قشقایی
انتهای پیام/ 241
