عملکرد ایران در حوزه مین‌زدایی بشردوستانه
به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، سردار سرتیپ دوم پاسدار «محمدحسین امیراحمدی» رئیس مرکز مین‌زدایی کشور صبح امروز (سه‌شنبه) در مراسم گرامیداشت روز بین‌المللی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن، طی سخنانی به تشریح دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه مین‌زدایی پرداخت.
متن این سخنان به شرح زیر است:
آغاز سال جدید شمسی که مقارن با بهار قرآن است را به همه حاضرین تبریک عرض نموده و مقدم میهمانان عزیز را به مراسم «روز بین المللی آگاهی از مین و کمک به اقدام علیه آن» گرامی داشته و شما را به ارائه گزارشی از اقدامات بشردوستانه و دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه مین‌زدایی دعوت می‌کنم.
پس از پایان هشت سال دفاع مقدس در برابر رژیم بعث صدام در سال ۱۹۸۸، ایران با حدود ۲۰ میلیون انواع مین زمینی و میلیون‌ها مواد منفجره به جامانده از جنگ در وسعتی در حدود ۴۲ هزار کیلومتر مربع در پنج استان مرزی غرب و جنوب غرب کشور مواجه شد.
این میزان آلودگی، تأثیرات زیانبار انسانی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی از جمله کشته و مجروح بیش از هشت هزار غیرنظامی، بیکاری، مهاجرت، غیرقابل استفاده شدن اراضی کشاورزی و دامپروری، صنعتی و نفتی، و نیز از بین رفتن اراضی دارای منابع زیست محیطی را به همراه داشت.
پس از پایان جنگ، بلافاصله پاکسازی در دستور کار قرار گرفت و در ابتدا یگان‌های نظامی مسئولیت پاکسازی اراضی را عهده‌دار شدند. در سال ۱۳۷۷ این مسئولیت به وزارت کشور محول و مجددا به وسیله یگان‌های مذکور تداوم یافت و در سال ۱۳۸۲ مسئولیت به وزارت دفاع سپرده شد.
در سال ۱۳۸۲ با اعطای اختیارات ویژه توسط رییس جمهور به وزیر دفاع موجبات تسریع در مین‌زدایی فراهم و در پی آن با تشکیل شورای عالی پاکسازی به ریاست وزیر دفاع، زمینه مشارکت و همکاری دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی مهیا شد. در نهایت با تشکیل مرکز مین‌زدایی در سال ۱۳۸۵ و ایجاد ساختار اجرایی لازم عملاً فاز جدیدی از اقدام علیه مین رقم خورد.
مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران رفع کامل تهدید مین و مهمات به جا مانده از هشت سال دفاع مقدس را چشم‌انداز خود قرار داده و برای دستیابی به کشوری عاری از تهدید مین و مهمات عمل نکرده تمام تلاش خود را معطوف کرد تا از این رهگذر شرایط زندگی ایمن و توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را در این مناطق آلوده فراهم کند. ضمناً مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران علاوه بر ایجاد ساختار تشکیلاتی مرکزی چابک از پنج مدیریت پاکسازی در هر یک از استان‌های آلوده غرب و جنوب غرب برخوردار بوده و این مدیریت‌ها از اختیار اجرایی تام برخوردار هستند تا بدین‌وسیله در برقراری تعاملات با دیگر نهاد‌های محلی و اخذ تصمیمات مقتضی تسریع شود.
با توجه به میزان بالای آلودگی اولیه و عمق آن، اهداف پاکسازی در دو سطح تعریف شد. هدف کوتاه‌مدت این نهاد ملی در ابتدا دغدغه‌زدایی از اهالی و ساکنین مناطق مرزی غرب و جنوب غرب تعریف و مقرر شد جهت فراهم‌آوری امکان تردد و کاهش در تلفات انسانی ناشی از این آلودگی‌ها، تمامی مناطق به‌صورت سطحی مورد پاکسازی عمومی قرار گیرد. پاکسازی صورت گرفته مطابق این گام شامل میادین مین تا عمق ۳۰ سانتی‌متر می‌باشد.
در گام بعد و با هدف فراهم‌آوری امکان بهره‌برداری‌های اقتصادی و کشاورزی و صنعتی، پاکسازی نیمه‌عمیق و عمیق این مناطق در دستور کار قرار گرفت. این گام شامل پاکسازی از عمق بیش از ۳۰ سانتی متر و تا عمق ۶ متر را در بر می‌گیرد.
تنوع اقلیم در این پنج استان، محدودیت‌های فصل کاری در برخی استان‌ها نظیر آذربایجان غربی و کردستان، عدم وجود یا تحویل نقشه‌های میادین مین کاشته شده و همچنین گذر زمان و تغییرات اقلیمی و به تبع آن پوسیدگی این مین‌ها و مواد منفجره از مهمترین عوامل سختی کار پاکسازی به شمار می‌روند که در این تصاویر ارائه شده می‌توانید نمونه‌های آن را مشاهده کنید.
به هر ترتیب، این مرکز توانسته است از زمان تأسیس تاکنون، ضمن سازماندهی، آموزش و بازآموزش حدود پنج هزار نفر نیروی مین‌بردار، تاکنون بیش از دو میلیون انواع مین و بیش از یک میلیون انواع گلوله‌های عمل نکرده را کشف و منهدم کند.
در کنار فعالیت‌های مین‌زدایی، یکی از عواملی که باعث کاهش خطرات ناشی از برخورد با مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ می‌شود برنامه‌های آگاهی رسانی خطرات مین به ساکنین تحت تاثیر از این معضل است. بدین منظور مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران، برنامه‌های آگاهی رسانی خود را براساس استاندارد‌های بین‌المللی و درس‌آموخته‌های ناشی از بروز حوادث، عدم آگاهی و یا الگو‌های غلط رفتاری تدوین و با کمک سازمان‌های داخلی همچون سازمان امداد و نجات هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، سازمان بهزیستی کشور و کمیته بین المللی صلیب سرخ به اجرا درآمده است.
البته با توجه به اینکه بیش از چهار میلیون نفر در استان‌های غربی و جنوب غربی کشور در معرض تهدیدات ناشی از مین و مولد منفجره به جامانده از جنگ قرار دارند، این برنامه‌ها تا زمان آزادسازی کامل اراضی ادامه خواهد داشت.
مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقای سطح علمی فعالیت‌های مین‌زداییِ بشردوستانه و با هدف گردآوری، تدوین و نشر دانش اقدام علیه مین بشردوستانه و نیز تربیت نیروی انسانی متخصص در دوسطح ملی و بین‌المللی، اقدام به تاسیس یک مجموعه آموزشی پیشرفته با عنوان «مرکز آموزش بین المللی مین زدایی بشردوستانه» کرده است؛ این مجموعه شامل خوابگاه فراگیران، مجموعه ورزشی، کلاس‌های آموزشی تخصصی مین، مهمات، تجهیزات و آگاهی‌رسانی خطرات مین و رفتار ایمن‌تر در برابر مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ، نمایشگاه تخصصی وسایل انفجاری ابتکاری، کارگاه شبیه‌سازی مین، میدان مین تمرینی، میدان آزمون و ارزیابی فلزیاب‌ها، میدان آزمون و ارزیابی ماشین‌آلات مکانیزه پاکسازی است.
امروزه با رشد روزافزون اطلاعات، فعالیت‌ها و تکنولوژی، اکثر سازمان‌ها به نقش سیستم‌های مختلف مدیریت در هدایت و یکپارچگی فعالیت‌ها در فرآیند کاری پی برده‌اند. سیستم‌های مدیریتی می‌توانند از جنبه‌ها و دیدگاه‌های مختلفی، به بررسی فعالیت‌ها و خدمات یک سازمان بپردازند و یک یا چند بعد سازمان را مورد توجه قرار دهند.
به منظور افزایش بهره‌وری، اثربخشی و کارایی و نیز کاهش تلفات و آسیب‌های جسمی و روانی کارکنان و حفظ محیط زیست، مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران از سیستم مدیریت یکپارچه که از ادغام سیستم مدیریت کیفیت، سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و سیستم مدیریت زیست‌محیطی در یک سیستم واحد تشکیل شده، در فعالیت‌های خود بهره می‌برد.
این مرکز افتخار دارد ضمن تربیت تنی چند از مدیران ارشد خود به عنوان سرممیز سیستم‌های مدیریتی ذکر شده در مراکز معتبر آموزشی، موفق به دریافت گواهینامه استاندارد مدیریت یکپارچه شده است.
ضمناً با توجه به راه‌اندازی مرکز آموزش بین‌المللی مین‌زدایی بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران و در راستای توسعه کیفیت خدمات آموزشی، شناسایی دقیق انتظارات فراگیران و ارتقاء توانمندی‌های دانشی کارکنان خود، موفق به دریافت استاندارد‌های مدیریت خدمات آموزشی از موسسه SQC (اس کیو سی) آلمان شده است.
با توجه به گستردگی اطلاعات مرتبط با مین زدایی بشردوستانه و نیز دستیابی به نتایج قابل اعتماد و تحلیل به‌موقع داده‌های اطلاعاتی در جهت اتخاذ تصمیم‌های مبتنی بر اهداف استراتژیک، نیاز به سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر داده‌های مکانی، یک موضوع بسیار مهم برای یک نهاد ملی امر مین‌زدایی است.
مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران به دلیل تحریم‌های سیاسی و اقتصادی، هیچ‌گاه نتوانست از سیستم مدیریت اطلاعات عملیات مین IMSMA (ایمزما) که توسط مرکز بین‌المللی مین‌زدایی بشردوستانه ژنو ارائه شده بود، استفاده کند و رایزنی‌های مسئولین در این زمینه نیز ثمری برای این مرکز نداشت؛ اما مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران، علی‌رغم تحریم‌های گسترده تکنولوژیکی، با تکیه بر توان مهندسین خود و شرکت‌های دانش‌بنیان ملی، یک سامانه مدیریت یکپارچه اطلاعات عملیات مین را با اهداف و قابلیت‌های مختلف طراحی و توسعه دهد.
جمهوری اسلامی ایران توانسته با تکیه بر ظرفیت و توان صنایع داخلی خود تمامی تجهیزات اعم از تجهیزات حفاظت فردی، کشف و نیز ماشین‌آلات مورد نیاز نظیر مین روب‌های زنجیری، تیغه‌ای، غلطتکی و سرندی را بنا به شرایط مختلف کار پاکسازی تولید کند.
اقدامات بشردوستانه مین توسط ایران گام مهمی در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار بوده است.
در طول جنگ تحمیلی، صد‌ها هزار نفر از شهرها و روستا‌های خود مهاجرت کردند. حتی بعد از جنگ هم نتوانستند به زادگاهشان برگردند. شهرها، روستا‌ها و زمین‌های آن‌ها به مین‌های زمینی و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ آلوده شده بود. خطر مرگ یا نارسایی اندام‌ها و همچنین آلودگی مین‌های زمینی و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ، موانعی بر سر راه فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری بود. اقدامات بشردوستانه مین‌زدایی ایران، از جمله رفع آلودگی و آگاهی از خطر مین، منجر به بازگشت آوارگان جنگی به زادگاهشان شده است.
پاکسازی بیش از پنج هزار کیلومتر مربع از اراضی کشاورزی، اشتغال مجدد حدود ۴۰۰ هزار کشاورز و دامدار و تولید حدود سه میلیون تن انواع نباتات، پاکسازی بیش از هزار کیلومتر مربع از اراضی صنعتی و نفتی و اشتغال حدود ۱۰۰ هزار نفر تنها بخشی از نتایج اقدامات بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار، است.
سیاست جذب گردشگری رویکردی است که می‌تواند نقش کلیدی در اقتصاد داشته باشد. جاذبه گردشگری علاوه بر ایجاد اشتغال موجب افزایش درآمد و بهبود کمی و کیفی زندگی و منافع اقتصادی می‌شود؛ همچنین می‌تواند شرایط اجتماعی، آموزشی و بهداشتی را تقویت کند و همچنین تعامل شهروندان و امنیت و در نتیجه پایداری نسبی اجتماعی را افزایش دهد. با توجه به جاذبه‌های گردشگری در پنج استان غربی و جنوب غربی ایران، مین زدایی بشردوستانه توانسته فرصت‌های زیادی برای توسعه گردشگری در آن استان‌ها ایجاد کند.
اقدامات بشردوستانه در حوزه مین‌زدایی ضمن آنکه باعث شده امکانات زیرساختی از جمله خطوط انتقال برق، آب و گاز به شهرها و روستا‌ها توسعه یابد، منجر به ایجاد زیرساخت‌های دیگر نظیر توسعه راه آهن و خطوط ریلی، بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی نیز شده است.
یکی دیگر از دستاوردهای اقدام علیه مین در جمهوری اسلامی ایران، پاکسازی مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ در مناطق حفاظت شده زیست‌محیطی به‌منظور حمایت از انواع گونه‌های جانوری بوده که می‌توان به پاکسازی منطقه بوزین و مرخیل استان کرمانشاه و حفاظت از گونه جانوری آهوی شوکا بود.
مرکز مین‌زدایی از بدو تأسیس تاکنون، با هدف انتقال تجربیات و اشتراک‌گذاری دانش و انعکاس اطلاعات مرتبط با حوزه مین‌زدایی به داخل ایران و انعکاس فعالیت‌ها و اقدامات بشردوستانه ایران در جوامع بین‌المللی، ضمن حضور در کنفرانس‌ها و سمینار‌های مختلف، با کشور‌های متأثر از آلودگی و سازمان‌های بین‌المللی درگیر با معضل مین، ارتباطات خود را ایجاد کرده و درحال توسعه است.
کمیسیون همکاری‌های مشترک مین‌زدایی فی مابین ایران و عراق، امضای یادداشت تفاهم همکاری فی‌مابین مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، حضور نمایندگان مرکز در نشست سالانه بین‌المللی رؤسای ملی مین‌زدایی و مشاوران سازمان ملل در ژنو، میزبانی از رئیس مرکز بین المللی مین‌زدایی بشردوستانه ژنو و بازدید ایشان از مناطق عملیاتی مین‌زدایی در ایران، برگزاری سالانه مراسم روز جهانی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن در چهارم آوریل هر سال، برگزاری و حضور در نشست کشور‌های فارسی زبان در حوزه مین زدایی با محوریت مرکز بین‌المللی مین‌زدایی بشردوستانه ژنو، تبادل هیأت با برخی از کشور‌های متأثر از آلودگی مانند کرواسی، عراق و افغانستان، بازدید سفیران و نمایندگان کشور‌های حامی مالی و متأثر از آلودگی از مناطق عملیاتی مین‌زدایی ایران در استان خوزستان با همکاری و هماهنگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، امضای یادداشت تفاهم همکاری فی‌مابین مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران و مرکز مین‌زدایی بشردوستانه جمهوری ارمنستان و... از جمله فعالیت‌های این مرکز در جهت توسعه روابط بین‌المللی است.
مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران ضمن تلاش برای رفع کامل تهدید مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ و آماده‌سازی و احیای اراضی پاکسازی شده برای بهره‌مند شدن مردم ایران از مواهب طبیعی نهفته در خاک و نیز فراهم آوردن شرایط زندگی ایمن و توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی پنج استان غربی و جنوب غربی و به رغم عدم بهره‌مندی از هیچ کمک خارجی، مفتخر است که با توجه به آلودگی بسیار، پیچیدگی مناطق، فقدان نقشه‌های میادین مین و همچنین تغییر زمین آلوده در اثر اتفاقات طبیعی، توانسته بخش عظیمی از این اراضی را پاکسازی کند.
امروز مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن یک ظرفیت انسانی مجرب و کارآزموده با سابقه بیش از ۳۰ سال شناسایی، کشف و انهدام میلیون‌ها مین و گلوله عمل نکرده، صاحب تجربه گران‌سنگی در حوزه امور فنی مقابله با مین، مواد منفجره به جا مانده از جنگ و دستگاه‌های انفجاری ابتکاری بوده، ضمن آن که تجهیزات قابل توجهی را متناسب با وضعیتی که با آن روبرو بوده، طراحی و تولید کرده است و دانش و تجربه خود را سرمایه‌ای برای جوامع درگیر و متأثر از مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ می‌داند و آمادگی دارد روابط خود را کشور‌ها و سازمان‌های بین المللی درگیر با این معضل توسعه داده و در حوزه‌های آموزشی و عملیاتی وارد همکاری شود.
صلح پایدار و جهانی عاری از مین را آرزومندیم.
انتهای پیام/ 231
