خانواده؛ نهاد اصلی شکل‌گیری شخصیت و هویت
گروه اجتماعی دفاع‌پرس - سعید نوروزی‌پور؛ تبارشناسی مفهوم خانواده در دوره‌های تاریخی متفاوت، حکایت از آن دارد که خانواده در سیر طبیعی خود، کارکرد‌های متنوعی داشته است. در دوران باستان خانواده به‌مثابه واحد اجتماعی اولیه، دارای کارکرد اقتصادی عمیقی بوده و اعضا با همکاری در کشاورزی، دامداری و ... در تلاش برای تأمین نیاز‌های اولیه خود بودند. دوران میانه و با ظهور سیستم نظام‌های فئودالی، کارکرد سیاسی نیز به خانواده اضافه شد تا اینکه در دوران معاصر، به اقتضای هژمونی سرمایه‌داری در جوامع مختلف، خانواده به‌صورت تدریجی کارکرد‌های متکثر خود را به اعضایش تفویض کرد و واحد اجتماعی از خانواده به فرد تقلیل یافت.
با تمام این تفاسیر، جامعه ایرانی به‌موجب سابقه تاریخی و مذهبی، کماکان خانواده را مقید به کارکرد‌های ماهوی خود می‌داند و در حافظه جمعی ایرانیان، هنوز خانواده به همان شکل مرسوم خود ظهور و بروز دارد که البته این به معنای غفلت از سر برآوردن اشکال جدید از خانواده در جامعه نیست. در جامعه اسلامی خانواده، ستون فقرات جامعه، نهاد اصلی شکل‌گیری شخصیت، هویت، خلق‌وخو، روابط و آینده انسان، تکیه‌گاهی امن و مشاور و مشوقی خیرخواه برای ترسیم زندگی سالم و رشد هر فرد در جامعه است و طبیعی است که در کانون گرم خانواده سالم، احترام و حفظ منزلت بزرگان و بازنشستگان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و برکت و رحمت الهی شامل حال خانواده‌هایی است که به این مهم توجه ویژه دارند.
نهاد خانواده مهم‌ترین پایه استحکام بنیان جامعه است که سلامت جسم و روح هر فرد وابسته به آن است. کلام وحی و دین مبین اسلام در خصوص اهمیت این امر اشارات فراوانی داشته و در این میان، توجه به بزرگان و رعایت حرمت والدین مورد تأکید مضاعف بوده است. در حدیثی نبوی از رسول مکرم اسلام (ص) آمده است که به پیران و بزرگان خود احترام کنید و بر کوچک‌تر‌های خود رحمت و عنایت داشته باشید تا رحمت الهی شامل حالتان شود.
آموزش و یادگیری اصول اخلاقی و انسانی، آشنایی با مذهب و مناسک مذهبی، ارزش‌های زندگی، نحوه معاشرت و روابط انسانی، مدیریت احساسات و تکامل و رشد فردی بخشی از آموزه‌هایی است که افراد در نهاد خانواده آن‌ها را فرامی‌گیرند و بخش زیادی از مهارت، توانمندی‌های فردی و اجتماعی و موفقیت آینده افراد وابسته به میزان عشق، محبت و حمایتی است که فرزندان در کانون خانواده از آن سیراب می‌شوند. پیشرفت در جوامع صنعتی امروز که گستره وسیعی از فعالیت‌ها و مناسبات انسانی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را شامل می‌شود، مرهون توجه و اهتمام جدی به نهاد خانواده به‌عنوان تأثیرگذارترین نهاد جامعه است که رسالت پرورش و بالندگی سرمایه‌های انسانی آن را بر عهده دارد.
و اما باید گفت وقت آن است که متولیان امور اجتماعی در تمامی سطوح، یک‌بار دیگر خوانش ایرانی‌اسلامی مفهوم خانواده را مرور کنند و با چشمان باز و بدون سوگیری، واقعیت‌های ناظر به این نهاد اجتماعی مهم را رصد کنند و به سبب‌شناسی کاهش ازدواج و افزایش طلاق، کاهش تعداد فرزندان، ظهور اشکال جدید خانواده، کاهش تعاملات خانوادگی و ... بپردازند و راه برون‌رفت از این ایستایی عملیاتی در مواجهه با مفهوم خانواده را پیدا کنند.
انتهای پیام/ 241
