تغییر رویکرد حاکمان وابسته عربی در دهه های اخیر/ عربستان خدمتگذار اسرائیل در منطقه است

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، هر چند عربستان به عنوان یکی از مهم ترین کشورهای عربی نقش مهمی در دو جنگ اعراب علیه رژیم صهیونیستی در سال های 1967 و 1973 داشته است ولی با تغییر رویکرد سیاست خارجی این کشور عربی در قبال موضوع فلسطین و همسویی سیاست های آن با کشورهای غربی، در چند دهه اخیر شاهد اتحاد کامل عربستان و اسرائیل در موضوعات منطقه بوده ایم.

علی رغم فعالیت و ارسال نیرو برای جنگ علیه اسرائیل در سال های 1967 و 1973، چرخش مهمی در رویکرد عربستان در قبال رژیم صهیونیستی در دهه های اخیر روی داده است. همسویی کامل عربستان با کشورهای غربی در نحوه برخورد با موضوعاتی نظیر بیداری اسلامی، اعمال فشار به دشمنان اصلی اسرائیل در منطقه مانند فشار گسترده علیه حزب الله، کمک مالی به کشورهای غربی و اسرائیل برای دخالت و همچنین حمله به کشورهای منطقه و در نهایت همسویی با اهداف اسرائیل در برخورد بحران سوریه از جمله نمودهای سیاست خارجی چند دهه اخیر عربستان در منطقه به شمار می رود.

اقدامات ضد اسرائیلی پیشین عربستان

هر چند اجماع کاملی در مورد همسویی سیاست خارجی کنونی عربستان با اهداف منطقه ای امریکا و اسرائیل وجود دارد، ولی این کشور عربی در دوره های گذشته نقش مهمی در مبارزه علیه اسرائیل داشته است. بدین گونه که عربستان به مانند دیگر کشورهای عربی در سال 1967 علیه رژیم صهیونیستی اعلام جنگ نمود و در سال 1973 نیز علاوه بر مشارکت در تحریم نفتی اسرائیل و حامیان آن، تعدادی از نیروهای خود را روانه جنگ علیه اسرائیل نمود.

در جنگ سال 1973 سوریه و مصر علیه اسرائیل با آگاهی کامل قبلی پادشاه عربستان آغاز شد و تعدادی از سربازان این کشور نیز وارد نبرد شدند. علاوه بر این، فیصل پادشاه وقت عربستان با استقبال از تلاشهای انور سادات حاضر به کمک مالی به ائتلاف اعراب شد و البته به ائتلاف تحریم کنندگان نفتی اسرائیل و حامیان آن نیز پیوست و نقش رهبری ائتلاف را بر عهده گرفت.

در واقع در سال 1973، انور سادات پس از اطمینان از حمایت کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس به خصوص عربستان، به سرعت زمینه حمله را آماده کرد و سرانجام در 6 اکتبر مصادف با عید کیپور بزرگترین عید یهودیان حمله را علیه اسرائیل آغاز کرد.

در این رابطه می توان گفت جنگ اکتبر 1973 نقطه عطفی بود که طی آن عربستان توانست رهبری سازمان اوپک (سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت) را به عهده بگیرد. کشورهای عربی صادرکننده نفت در جلسه اضطراری که در 16 اکتبر 1973 در کویت برگزار کردند، تصمیم گرفتند تا زمانی که اسرائیل از سرزمین های اشغالی خارج نشود هر  ماه 5 درصد از تولید نفت خود را کاهش دهند.

تغییر رویکرد عربستان و همسویی کامل آن با غرب و اسرائیل

با وجود نقش آفرینی در کمک به اعراب در مبارزه علیه اسرائیل، تغییر رویکرد مهمی در سیاست خارجی عربستان پس از جنگ 1973 روی داد؛ به گونه ای که هر چند عربستان با پیوستن به تحریم نفتی نقش مهمی در فشار علیه حامیان اسرائیل داشت ولی بعد از این جنگ تلاش داشته است با همسویی کامل با اولویت های سیاسی و اقتصادی کشورهای غربی در منطقه و اتحاد غیر رسمی با رژیم صهیونیستی به جبران سیاست های خود بپردازد و طی چهار دهه گذشته می توان عربستان را یکی از ابزرهای سیاست های منطقه ای غرب در منطقه توصیف کرد.  در واقع عربستان پس از این نبرد اقتصادی و سیاسی برای دلجویی از کشورهای غربی تا سالها نقش توازن دهنده در قیمت نفت را ایفا کرد و اجازه نداد قیمتها افزایش یابند تا اینگونه قدرت خود را در بازار تثبیت کند.

اما نقش آفرینی در توازن قیمت نفت به نفع مصرف کنندگان غربی تنها بخشی از وابستگی سیاست خارجی آن به کشورهای غربی است. جنبه مهم رویکرد کنونی سیاست خارجی عربستان به وابستگی سیاسی – امنیتی آن به امریکا و کشورهای غربی در سطح منطقه و همسویی کامل آن با منافع و اهداف اسرائیل در سطح منطقه بر می گردد.

از جمله جنبه های این رویکرد می توان به واکنش عربستان به تحولات بیداری اسلامی در چند سال اخیر اشاره داشت؛ به گونه ای که عربستان به پیروی از امریکا تلاش داشته است حرکت های مردمی که عمدتا رویکردی ضد صهیونیستی نیز داشته اند، را در سطح منطقه سرکوب نماید. از جمله این موارد می توان به تلاش برای به قدرت نرسیدن اسلام گرایان در مصر، لیبی، تونس و به خصوص سیاست آن در قبال بحرین اشاره داشت. از آنجا که گروه های اسلام گرا و انقلابی این کشورها رویکردی ضداسرائیلی دارند و مخالف سیاست ها و اهداف امریکا در منطقه نیز هستند، عربستان که منافع خود را در همسویی با امریکا و اسرائیل قرار داده است، تلاش زیادی برای سرکوب این گروه ها اتخاذ نمود.

علاوه بر این می توان به سیاست های عربستان در قبال بحران سوریه و همچنین فشار آن بر حزب الله اشاره داشت که نشان می دهد عربستان روابط خصمانه ای با دشمنان اسرائیل در سطح منطقه دارد. در این رابطه می توان به سخنان "بندر بن سلطان" رئیس سازمان اطلاعات عربستان سعودی در ملاقات با "سر رابرت جان ساورز" رئیس سرویس جاسوسی MI6 انگلستان اشاره داشت که اعلام کرد: "اقدامات منطقهای ما در خاورمیانه برای کشور انگلستان و تمامی متحدان اسرائیل باید جالب و تحسین برانگیز بوده باشد. ما حزبالله لبنان را درگیر معرکه سوریه کردیم تا در مقابل جهان اهل سنت قرار بگیرند، مهمتر اینکه ارتش سوریه را به یک جنگ داخلی سوق دادیم و البته این مأموریت استراتژیک بدون همکاری شما میسر نبود". در واقع همانطور که در سخنان این مقام سعودی نمایان است عربستان نقش مهمی در مبارزه علیه دشمنان اسرائیل در منطقه دارد که با توجه به این امر می توان آن را متحد غیر رسمی اسرائیل و خدمتگذار آن توصیف نمود.

شایان ذکر است بندر بن سلطان طی سخنان دیگری همچنین اعلام کرده است: "آمریکا و اسرائیل چگونه میتوانستند از بهار عربی عبور کنند و این تنها با مدیرت و کمک های مالی ما بود که اسرائیل در حال حاضر در امنیت به سر میبرد در حالی که اسرائیل با لبخند به ما می نگرد". بر این اساس باید بار دیگر این گزاره معروف را در مورد دولت عربستان یادآور شد که آنها هر چند حاکمان عربی محسوب می شوند ولی در واقع خادمان غرب و اسرائیل در سطح منطقه به شمار می آیند.