به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، حسامالدین واعظزاده پس از این مقدمه در روزنامه «اطلاعات» مینویسد: رفتار روسیه با دشمن سابق خود، عربستان، قابل تأمل و توجه است. بهطور کلی از اوایل سال میلادی ۲۰۱۶ پوتین انتقادهای تندی نسبت به عربستان انجام داد و به همان اندازه نیز رابطه ایران با روسیه نزدیکتر و با عربستان تنشآلود شد.
پوتین در اوایل سال میلادی جاری که از دخالت تروریستهای عربستان در سوریه به خشم آمده بود، برای فشار بر حاکمان سعودی آنها را به استفاده از بمب اتمی تهدید کرد. پوتین گفته بود «در صورت ادامه حمایت عربستان از تروریستها در سوریه، مسکو با استفاده از بمب هستهای، عربستان را چنان با خاک یکسان میکند که به عصر حجر و دوران بادیهنشینی در صحراهای سوزان عربستان برگردد.»
پس از گذشت پنج ماه، ولیعهد سعودی محمدبن سلمان (و معاون دوم نخستوزیر و وزیر دفاع) با پوتین دیدار کرد و عربستان که در روابط متزلزل با آمریکا و ترکیه در انزوایی میان دوستان خود قرار گرفته بود، با روسیه وارد تعامل و گفتوگوهای نزدیک شد.
در نشست سران گروه ۲۰ در چین، پوتین در دیدار با محمد بن سلمان، ضمن ابراز دوستی روسیه و اتحاد با عربستان آمادگی مسکو برای ساخت ۱۶ نیروگاه انرژی هستهای در عربستان را اعلام کرد. عربستان انتظار دارد ۲۰ درصد نیاز انرژی خود را تا سال ۲۰۳۰ از نیروگاههای هستهای بهدست آورد. لازم بهذکر است که محمد بن سلمان از افرادی است که خواهان روابط نزدیک با روسیه است و در سال جاری چندین دیدار خصوصی با پوتین داشته است. عربستان که بعد از توافق برجام، اعتماد چندانی به آمریکا برای اتحاد با این کشور علیه ایران ندارد، در تلاش است بهوسیله ایجاد ارتباط نزدیک با روسیه بتواند ایران را در خاورمیانه و سوریه کنترل کند؛ همان انتظاری که برخی در روابط نزدیک ایران با روسیه دارند.
پرسش این است که با توجه به حضور باسابقه روسیه در یمن و روابط نزدیک با صالح رئیسجمهوری فراری یمن، آیا فاز دوم توافق عربستان ـ روسیه در مورد یمن هم قابل انتظار است؟ به نظر میرسد، توافقی میان روسیه و عربستان در جریان است به این ترتیب که ریاض در قضیه سوریه با طرح روسیه کوتاه بیاید، اما در یمن با حمایت روسیه به آرزوهای دیرینه خود برسد. اگر این طرح به نتیجه برسد روسیه برای اولین بار در تاریخ خود، جلوتر از آمریکا و برنده اصلی در سوریه و سیاستهای خاورمیانهای خواهد بود.
روابط روسیه و عربستان بسیار پیچیده و چند وجهی است. گفتگوهای محرمانه دو کشور در مورد افزایش قیمت نفت نیز از مواردی است که دو تولیدکننده بزرگ جهان را به هم نزدیک کرده است. روابط عربستان - روسیه را میتوان از نوع روابط عشق و نفرت تعریف کرد. اما تحولات و نیازهای منطقهای، آنها را به هم نزدیک کرده است. روسیه به دلیل کاهش قیمت جهانی نفت و تحریمهای اتحادیه اروپا و آمریکا بر سر مسأله اوکراین، دچار بحران اقتصادی و بسیار متضرر شده است. به همین دلیل، بهدنبال توافق با عربستان است تا برای مدتی با کاهش تولید و عرضه نفت خود، موجب افزایش قیمت نفت شده و سیاستهای نفتی آمریکا را خنثی کند.
روابط رو به گسترش روسیه با عربستان، نیازمند یک توافق بزرگتر با روسیه در خصوص معادلات منطقهای در مورد سوریه و یمن است که به نظر میرسد زمان آن فرا رسیده است.
در دیپلماسی بینالمللی پیچیده و حساس حل و فصل بحران سوریه، جایگاه ایران کجاست؟ در ماتریس روابط روسیه، آمریکا، ایران، سوریه، عربستان و ترکیه به نظر میرسد روسیه قویترین نقش را بعهده دارد و با تک تک این ۵ بازیگر، توانسته ارتباط مطلوب برقرار سازد و حداکثر سود را با استفاده از اختلافات دوجانبه این بازیگران - که هریک با دیگری اختلاف دارند - بهرهبرداری کند. این درحالی است که آمریکا در موقعیتی قرار دارد که قادر نیست از هیچیک از ۵ بازیگر اصلی در بحران سوریه، بهرهبرداری مطلوب کند. آمریکا به دلیل تنش در روابط خود با ایران، روسیه، ترکیه، عربستان و سوریه مجبور است با شرایط روسیه کنار بیاید.
ایران با وجود داشتن روابط دوستانه با روسیه و همچنین سوریه و ترکیه، انتظار میرفت بیش از دیگران، در مذاکرات روسیه ـ آمریکا نقش داشته باشد و در نتیجه اطلاعات دقیقتری نسبت به تحولات و استراتژیهای آنها بهدست آورد. نقش ایران در فراهم کردن زمینههای ورود روسیه به مسأله سوریه، و نیز روابط دوستانه اش با مسکو، بهویژه انعقاد دو قرارداد بزرگ ۱۰ ساله برای ساخت نیروگاه هستهای که در همین هفته امضا شد، تا چه اندازه روسها را مجاب کرده است ایران را بهعنوان شریک اصلی در مذاکرات و آینده سوریه شریک کنند؟ پاسخ برخی از این پرسشها تا چند ماه آینده روشنتر خواهد شد.
منبع:ایسنا
