استراتژی داعش پس از شکست در موصل چیست؟

روزنامه «نیویورک تایمز» یکی از منابعی است که به این موضوع پرداخته و می نویسد بدون شک، تروریست های داعش تا آخرین حد توان خود برای دفاع از این آخرین پایگاه خود که جنبه ای نمادین نیز برای این گروه دارد، مقاومت خواهد کرد. هرچه باشد، ابوبکر البغدادی، سرکرده این گروه تروریستی، نخستین بار از مسجدی در موصل تأسیس «خلافت» خودخوانده داعش را اعلام کرد.

اما به عقیده این روزنامه، برنامه داعش برای دوره پس از شکست موصل، کاملاً مشخص است؛ زیرا طی حدود پنج ماه گذشته، منابع تبلیغاتی مختلف این گروه بارها آن را اعلام کرده و روی آن مانور داده اند. در حقیقت، داعش برای خود یک طرح احتیاطی در نظر گرفته که از آن با عنوان «انحیاز» یاد می شود و مشتمل بر عقب نشینی موقت به مناطق صحرایی است.

واژه انحیاز نخستین بار در ماه مه و در آخرین سخنرانی ابومحمد العدنانی، سخنگوی سابق داعش شنیده شد که در ماه اوت در حمله جنگنده های آمریکایی به هلاکت رسید. عدنانی در آن سخنرانی برای هواداران داعش توضیح داد که از دست دادن سرزمین، به معنای شکست نیست و اعضای این گروه پس از مقاومت تا آخرین حد توان، به صحرا عقب نشینی کرده و برای بازگشت دوباره آماده خواهند شد؛ یعنی همان کاری که در فاصله سال های 2007 تا 2013 انجام دادند.

پس از آن، بسیاری از منابع تبلیغاتی داعش، مانور دادن روی این مفهوم را آغاز کردند. «النبأ»، ارگان خبری داعش، در ماه اوت مقاله ای را درباره این موضوع منتشر و یادآوری کرد که چگونه تروریست های گروه موسوم به «دولت اسلامی عراق» (سلف داعش) پس از بیرون رانده شدن از شهرهای عراق در سال 2007، توانستند به حیات خود ادامه داد و بار دیگر توان خود را احیا کنند.

بر اساس این مقاله، اگرچه در آن زمان اغلب تروریست های این گروه عقب نشینی کردند، شماری از عوامل آن در این مناطق مانده و نسبت به سازماندهی یک حرکت تروریستی جدید اقدام کردند. تلاش شش ساله این افراد، سبب شد که با اختلاف انداختن میان قبایل مختلف سنی، کار داعش برای کنترل مناطق سنی نشین در سال 2013 آسان تر شود.

در موردی دیگر و باز هم در ماه اوت، داعش ویدئویی را منتشر کرد که گفته می شد در «ولایت فرات» (یکی از استان های خلافت خودخوانده این گروه) فیلم برداری شده است. بر خلاف اغلب ویدئوهای داعش که جنگ های شهری این گروه را پوشش می دهد، ویدئوی مذکور دربردارنده تصاویری از نبرد صحرایی در نزدیکی شهر «رطبه» در غرب عراق بود.

این شهر، منطقه ای استراتژیک محسوب می شود که در مسیر اتصال دهنده بغداد به امان، پایتخت اردن قرار دارد. در این ویدئو، تروریست های داعش به یک کمپ که مدعی بودند در اختیار نیروهای آمریکایی و عراقی است حمله کرده و آن را تصرف می کردند.

این ویدئو و موارد دیگر مشابه آن که بعدتر منتشر شد، نشان دهنده آماده سازی تروریست های داعش برای از دست دادن سرزمین بود؛ اما این بدان معنا نیست که نیروهای ضد داعش باید برنامه های بعدی این گروه را دستکم بگیرند.

در حقیقت، برای داعش، اهمیت ولایت فرات کمتر از موصل نیست. برای حیات بلندمدت این گروه، صحرا به همان اندازه شهر اهمیت دارد. ولایت فرات تنها منطقه ای است که از مرز عراق- سوریه عبور می کند و این منطقه و مناطق دورافتاده دیگری مشابه آن، مکان های مناسبی برای مخفی شدن سران ارشد داعش به شمار می رود (البته اگر هم اکنون آنجا پناه نگرفته باشند!).

مقامات عراقی از هم اکنون نیز نشانه هایی از تبعات عقب نشینی داعش به صحرا را مشاهده کرد هاند. دو مقام امنیتی استان «صلاح الدین» اخیراً در مصاحبه ای گفتند که داعش به برخی مناطقی که از دسامبر 2014 تاکنون آزاد شده بازگشته، در آنجا اقدام به جذب اعضای جدید کرده و عملیات های ضربتی انتحاری را در مناطق شهری به انجام می رساند.

نکته ای که باید توجه داشت این است که اکنون، شرایط برای احیای داعش در مناطق صحرایی، حتی از سال 2007 نیز مساعدتر است؛ زیرا عراق اکنون از نظر سیاسی و اجتماعی با شکاف های مهمی روبروست که در آن زمان به این شدت وجود نداشت. افزون بر این، جنگ سوریه نیز اوضاع عراق را پیچیده تر می کند. حتی اگر داعش از مناطق شهری در هر دو کشور عراق و سوریه نیز بیرون رانده شود، می تواند در مناطق صحرایی مابین این دو به حیات خود ادامه دهد.

منبع: تابناک