سالها منتظر این کتاب بودیم

به صندلی خود که برگشتم جناب مؤمنی گفت هماکنون فردی که به ایشان کتاب شهید همّت را اهداء کرده بود، نسخهای را هم به من هدیه میکند. بسیار خوشحال شدم، کتاب که داده شد نویسندة کتاب برادر گرامیام محمّد عزیزی را از نام روی کتاب شناختم، ایشان هم ابراز لطف کردند و به سابقة آشنایی در روزها و سالهای انتشار مجلة اهلقلم اشاره کردند.

 

حالا همه چیز به یادم آمده بود. آقای محمّد عزیزی، معلّمی اهل خراسان که به عنوان یک بسیجی در جبهه حضور پیدا کرده و پس از پایان جنگ تحمیلی آثار متعدّدی از او دربارة دفاع مقدّس و زندگی شهدا به نثر و نظم تألیف و منتشر شده است. کتاب را که ورق زدم حال خاصی پیدا کردم. از یک طرف تعجّب بسیار، و از سوی دیگر خوشحالی غیرقابل توصیفی از انتشار این کتاب.

پس از پایان مراسم به دفتر کارم بازگشتم و بلافاصله به مطالعة کتاب «همّت، زندگینامة داستانی شهید محمّدابراهیم همّت» پرداختم.

سالها بود که جامعة ایمانی و ادبی برای انتشار رمانهایی دربارة موضوع دفاع مقدّس و زندگی سرداران شهید لحظهشماری میکرد و اینک کتابی بهصورت داستانی در 1147 صفحه آن هم بر اساس پانزده سال مطالعه و تحقیق در مدارک و اسناد و مصاحبههای متعدّد و طولانی با خانواده، دوستان و همرزمان شهید همّت.

انتشار این کتاب یک حادثة معمولی در تاریخ انتشار کتاب در جمهوری اسلامی ایران نیست، تجلّی همّتی خداداد در ساخت و پرداخت داستانی زندگی شهید همّت است و اجر و توفیقی است که به جناب عزیزی به جهت صبر و پایمردیاش در سالها مطالعه و تحقیق و کوشش مداوم در تألیف این اثر داشته عطا شده است.

براستی مگر غیر از عنایتی که از نورانیت شهدا که در نظر به وجهالله حاصل کردهاند و به نویسندگان و شاعران و هنرمندان متعهّد بازتاباندهاند میتوان عاملی معنوی برای به ثمر نشستن این تلاشهای صادقانه و مخلصانه سراغ گرفت.

البته هنوز مطالعة کتاب زندگینامة داستانی شهید همّت را تمام نکردهام اما تا همین مقدار که خواندهام چند ویژگی برجسته در آن به خوبی قابل تشخیص است:

1. متّکی بودن متن به مدارک، شواهد، گفتگوها، خاطرات، هرچند به درستی و به اقتضای کتب داستانی از ذکر منابع هر مطلب در پاورقی یا انتهای کتاب ـ غیر از چند مورد معدود ـ خودداری شده است.

2. نثر روان، سلیس، شیوا و با کشش لازم برای جذب مخاطب.

3. درج بسیاری از موضوعات و مسائل فکری، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی به اقتضای حوادث داستانی در لابلای متن.

4. انعکاس صحیح و تأثیرگذار احساسات و عواطف انسانی.

5. طرح مسائل مربوط به دوران ستمشاهی و مبارزات مردم علیه رژیم طاغوت و اشاره به سرگذشت محمّدابراهیم همّت در آن دوران.

6. استفادة بجا و مناسب از اشعار، سرودها، نوحهها.

برای حُسن ختام این گزارش کوتاه به قسمتی از مطالب صفحه 111 کتاب اشاره میکنم:

در دانشگاهی که محمّدابراهیم همّت در آن تحصیل میکرده روزی در کلاس بحث به صادق هدایت و اثار او میکشد. دانشجویان و استاد هریک نظراتی دربارة صادق هدایت ارائه میکنند امّا همّت چیزی نمیگوید و هنگامی که استاد از وی میخواهد تا نظرش را بگوید با رعایت انصاف در داوری میگوید چون هنوز آثار او را نخوانده ام نمیتوانم قضاوت درست و روشنی دربارة آثارش داشته باشم و پس از چند جمله عبارتی را بیان میکند که به گمان نگارندة این یادداشت همچنان میتواند سرمشق اهل فرهنگ و کتاب در تألیف و ترجمه و قابل توجّه جوانان و اهل مطالعه باشد.

محمّدابراهیم همّت میگوید:

«من فکر میکنم در شرایط امروز، جامعة ما، جوانان ما به خواندن آثاری نیاز دارند که روح آنها را مثل خوره نخورد و نتراشد، آنها را به سمت انزوا و ناامیدی نکشاند، بلکه آنها را به آینده، به ساختن فردایی بهتر امیدوار کند به آنها انرژی حرکت بدهد. مشعلی به دست آنها بدهد که در پناه آن بتوانند از تاریکی عبور کنند. آنها را به سمت نور، به سمت روشنایی، به سمت عدالت و آزادی به سمت طراوت و تازگی یعنی به سمت اسلام ناب و تغییر و تحوّل و دگرگونی بکشاند...»

ان شاءالله پس از اتمام مطالعة این کتاب این یادداشت را بهصورت کاملتر بازنویسی خواهم کرد.

عاشقان را سر شوریده به پیکر عجب است

دادن سر نه عجب، داشتن سر عجب است

تن بی سر عجبی نیست رَوَد گر بر خاک

سرِ سردارِ ره عشق به پیکر عجب است